Darmkanker, bevolkingsonderzoek in Nederland

Een bevolkingsonderzoek is erop gericht om vroegtijdig een ernstige ziekte op te sporen en te kunnen behandelen, om zo onnodige doden te voorkomen of te beperken. Voorheen was er al het bevolkingsonderzoek tegen baarmoederhalskanker en borstkanker, maar sinds 2013 komt daar het bevolkingsonderzoek darmkanker bij.

Hoe vaak komt darmkanker voor?

Kanker van de darm, ook wel darmkanker genoemd, is een van de meest voorkomende vormen van kanker. Jaarlijks ontstaan er 12.000 nieuwe gevallen van darmkanker in Nederland. Hiervan zijn er 8.400 gevallen van kanker aan de dikke darm. Kanker aan de dunne darm komt jaarlijks bij 150 mensen voor, en kanker aan de endeldarm bij 200 mensen. De meeste patiënten met darmkanker vallen in de leeftijd van 50 tot 75 jaar. Vrouwen hebben 5.6 % kans om darmkanker te krijgen, mannen 6.3 %. Voor vrouwen is darmkanker de op twee na meest voorkomende vorm van kanker, voor mannen staat darmkanker op de derde plaats.

Er wordt vaak gesproken van de vijfjaarsoverleving: dit is de periode dat het aantal mensen na ontdekking van darmkanker nog in leven is. Na vijf jaar is gemiddeld nog 54 tot 66 % in leven, afhankelijk van de leeftijdsgroep. Hoe jonger de leeftijd, hoe hoger de overlevingskans. Verwacht wordt dat darmkanker de komende jaren steeds meer zal toenemen door de vergrijzing. De vijfjaarsoverleving zal nagenoeg gelijk blijven of iets stijgen. Jaarlijks sterven er 4.080 tot 5.520 patiënten aan darmkanker.

Bevolkingsonderzoek darmkanker

Met het bevolkingsonderzoek hoopt men 2.400 jaarlijkse sterfgevallen aan darmkanker te voorkomen. Dat is ruim de helft van het aantal jaarlijkse sterfgevallen. Een bevolkingsonderzoek wordt uitgevoerd wanneer de ziekte veel voorkomt, een groot risico op sterfte geeft en wanneer er goede testmethoden voorhanden zijn om vroegtijdig te screenen op de ziekte. Omdat bij darmkanker aan deze drie voorwaarden wordt voldaan, wordt het bevolkingsonderzoek darmkanker sinds 2013 aangeboden door de overheid.

Voor wie is deze screening?

Niet iedereen komt in aanmerking voor het bevolkingsonderzoek darmkanker. Alleen mensen die in de risicogroep vallen, krijgen een uitnodiging. Alle mannen en vrouwen in de leeftijd van 55 t/m 75 jaar komen in aanmerking voor het bevolkingsonderzoek. Elke twee jaar ontvangen deze mensen een uitnodiging.

Voor vrouwen betekent dit dat ze voor drie verschillende bevolkingsonderzoeken uitgenodigd worden:

• Van 30-60 jaar: iedere vijf jaar voor baarmoederhalskanker
• Van 50-75 jaar: iedere twee jaar voor borstkanker
• Van 55-75 jaar: iedere twee jaar voor darmkanker

Voor mannen geldt alleen het bevolkingsonderzoek darmkanker. Daarnaast komen sommige mensen in aanmerking voor het bevolkingsonderzoek FH (een vorm van hoge cholesterol)

Uitvoering van het onderzoek: doet het pijn?

Een onderzoek naar darmkanker doet in eerste instantie geen pijn. De genodigden ontvangen een buisje waarmee ze thuis wat ontlasting moeten opvangen. Dit buisje wordt vervolgens naar het laboratorium gestuurd en de ontlasting wordt onderzocht. Er wordt gezocht naar sporen van bloed: een teken dat er iets ernstig mis kan zijn. Vaak is het weinige bloed niet met het blote oog te zien in de ontlasting, maar wel in een lab aan te tonen. Bij mensen waarbij bloed in de ontlasting is gevonden, wordt een kijkonderzoek uitgevoerd. Bloed in de ontlasting kan wijzen op darmkanker, maar ook op een ontsteking of op aambeien. Verwacht wordt dat bij ongeveer 7% van de mensen bloed in de ontlasting wordt aangetroffen.

Meedoen is niet verplicht

Het bevolkingsonderzoek is vrijwillig en kosteloos. Niemand is verplicht om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek darmkanker. Wel wordt geadviseerd om mee te doen om vroegtijdig darmkanker op te sporen. Hoe eerder kanker ontdekt wordt, hoe groter de kans op genezing. Vaak wordt darmkanker te laat ontdekt waardoor behandeling niet meer mogelijk is. De volgende mensen lopen een verhoogd risico op darmkanker:

• Rokers en alcoholgebruikers
• Mensen met overgewicht en weinig lichaamsbeweging
• Mensen die veel rood vlees eten ( rundvlees, varkensvlees, lamsvlees en geitenvlees) en gegrild vlees (barbecue) alsmede bewerkt vlees (gezouten en gerookt vlees)
• Bij ongeveer 5-10 % van de patiënten komt darmkanker in de familie voor en is daarmee erfelijk bepaald
• Mensen met een chronische darmontsteking zoals de ziekte van Crohn lopen een verhoogd risico op darmkanker

Mensen die een verhoogd risico hebben of darmklachten hebben zoals bloed in de ontlasting of een plotseling veranderde stoelgang, wordt aangeraden om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek. Het bevolkingsonderzoek is wel een momentopname en geeft geen garantie dat u volledig gezond bent. Ga bij tussentijdse klachten dan ook naar de (huis)arts.