Wat is het Wernicke-Korsakoff syndroom?

Wat is het Wernicke-Korsakoff syndroom? Het Wernicke-Korsakoff syndroom is een gevolg van een tekort aan thiamine (vitamine B) en kan veroorzaakt worden door jaren lang overmatig alcoholgebruik. In de volksmond wordt het ook wel gewoon Korsakoff genoemd. Een bekende patiënt was Ramses Shaffy. Wat zijn de oorzaken en de kenmerken hiervan en hoe wordt het behandeld?

Wernicke-Korsakoff syndroom


Het syndroom van Wernicke-Korsakoff

Het Wernicke-Korsakoff syndroom is een combinatie van twee verschillende syndromen: Korsakoff's psychose en Wernicke's encefalopathie, genoemd naar de ontdekkers Dr. Sergei Korsakoff en Dr. Carl Wernicke. De aandoening is vrij bekend omdat het relatief veel voorkomt bij mensen met een lange geschiedenis van alcoholisme. Zo leed bijvoorbeeld zanger Ramses Shaffy aan de aandoening.

Symptomen Korsakoff's psychose

Korsakoff's psychose wordt gekenmerkt door de volgende symptomen:
  • Confusie (verwarring)
  • Geheugenverlies (met name het kortetermijngeheugen wordt aangetast)
  • Zelfoverschatting en geen rekening houden met anderen
  • Vervlakking van de gevoelsbeleving
  • Confabulatie (het vertellen van overdreven, gefantaseerde of onware verhalen)
  • Desoriëntatie

Symptomen Wernicke's encefalopathie

Wernicke's encefalopathie wordt gekenmerkt door de volgende symptomen:
  • Nystagmus (ongecontroleerd heen en weer bewegen van de ogen)
  • Ophthalmoparesis (zwakte of verlamming van de oogspier)
  • Slechte reflexen van de oogspier
  • Anisocorie (verschil in grootte tussen de twee pupillen)
  • Ataxie (verstoringen van het evenwicht en de bewegingscoördinatie)
  • Coma en dood indien het niet behandeld wordt

Oorzaken

Het Wernicke-Korsakoff syndroom is het resultaat van een tekort aan thiamine (vitamine B). Het is vrijwel zeker dat Wernicke's encefalopathie veroorzaakt wordt door een ernstig acuut tekort aan thiamine, terwijl Korsakoff's psychose een chronische en neurologische aandoening is in een stadium na Wernicke's encefalopathie. De metabolische actieve vorm van thiamine is thiamine difosfaat, dat een belangrijke rol speelt als co-factor in het glucosemetabolisme.

Wernicke-Korsakoff komt voornamelijk voor bij chronische alcoholisten, maar het komt ook voor bij mensen die lange tijd aan een infuus liggen zonder dat vitamine B wordt toegediend. In sommige regio's kan een thiaminetekort veroorzaakt worden door het langdurig eten van geslepen rijst die arm is aan thiamine, wat kan leiden tot Beriberi, waarbij het hart- en vaatstelsel wordt aangetast. De aandoening kan zich dan van de ene op de andere dag openbaren.

Het Wernicke-Korsakoff syndroom bij alcoholisten wordt geassocieerd met atrofie van specifieke plaatsen in de hersenen, in het bijzonder de corpus mamillare. Andere plaatsen die worden aangedaan zijn het achterste gebied van de thalamus (wat de anamnese verklaart), de mediaal dorsale thalamus, voorste hersenkwab, en de dorsale raphe nuclei.

Behandeling

De behandeling bestaat uit het tegengaan van het thiamine-tekort door het geven van thiamine-supplementen, vaak met intraveneuze of intramusculaire injecties, gevolgd door een orale dosis. Het is belangrijk te beginnen met de thiamine-therapie voor het geven van glucose, omdat de encefalopathie verergerd wordt door de glucose. Als de anamnese en de psychoses reeds zijn begonnen is compleet herstel vrijwel uitgesloten. Veel patiënten worden dan ook opgenomen in een verzorgings- of verplegingstehuis. Nederland kent ook enige gespecialiseerde Korsakov-klinieken en de Erasmusuniversiteit heeft een speciaal zorgprogramma ontwikkeld voor patiënten.
© 2007 - 2024 Dessal, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Ziekte van Wernicke/syndroom van KorsakovZiekte van Wernicke/syndroom van KorsakovDe ziekte van Wernicke is in veel gevallen de voorganger van het syndroom van Korsakov. Beiden ziekten hebben soortgelij…
Lichamelijke schade herstellen na alcoholmisbruikLichamelijke schade herstellen na alcoholmisbruikAlcohol is een legale drug die maatschappelijk wordt geaccepteerd over bijna de hele wereld. Zoals elke drug is alcohol…
Wat is het syndroom van Korsakov?Wat is het syndroom van Korsakov?Het syndroom van Korsakov is een aandoening die het gevolg is van overmatig alcoholgebruik en een tekort aan vitamine B1…
Wernicke-Korsakov syndroom: Schade aan hersenenWernicke-Korsakov syndroom: Schade aan hersenenHet Wernicke-Korsakov syndroom is een neurologisch-psychiatrisch ziektebeeld waarbij een tekort aan thiamine (vitamine B…
Griep of verkoudheid?Griep of verkoudheid?Je voelt je niet zo lekker. Je neus snottert en je hoest wat. Men zegt dan al snel dat ze een ‘griepje’ hebben, maar dat…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Toubibe, Pixabay
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Syndroom_van_Korsakov
Reactie

Gerard, 25-05-2008
Ik heb een vriend die al jaren afhankelijk is van alkohol. Hij is nu 65 jaar en drin kt zijn hele leven overmatig.
De laatste tijd valt het mij op dat hij met vrijwel iedereen in zijn dircte ongeving overhoop ligt.

Verbaal is hij zeer agresief en iterepeert de gebeurtenissen zo, dat ze buiten de realiteit staan. Hij heeft als het ware zijn eigen waarheid.

Over een eventuele opname in de verslavigszorg valt met hem niet over te praten. Hij legt alles buiten zich zelf, dat het hem niet goed gaat, ligt aan de buitenwereld, familie, vrienden, etc etc.

Mijn vraag: hoe hou je het contact gaande met een vried die in dit stadium verkeerd?
Met vriendelijke groet?

gerard.veltkamp@hotmail.com Reactie infoteur, 25-05-2008
Hoi Gerard,
Dat is het lastige van ziektes die te ontkennen zijn. Een tumor is er, of die is er niet. Als patient van Wernicke kun derhalve zelf ontkennen dat je hier last van hebt.
Wat ik je kan adviseren is om contact op te nemen met een belangenvereniging van familie en vrienden van patienten. Die zullen je beter verder kunnen helpen dan ik.

Mvg,
Pero

Dessal (1.118 artikelen)
Laatste update: 05-05-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Ziekten
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.