Opistorchiasis, infectie met zuigwormen

Opistorchiasis is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door zuigwormen. Zuigwormen zijn platwormen die leven van een gastheer. Besmetting vindt plaats via onvoldoende verhit voedsel. De ziekte komt voornamelijk voor in het Verre Oosten. Mensen die op vakantie gaan naar onder andere Azië of China lopen meer kans op deze ziekte. Toch komt het soms ook in Nederland en België voor. Wat zijn de symptomen?

Opistorchis

Zuigwormen van het geslacht opistorchis zijn verantwoordelijk voor de ziekte opistorchiasis. Dit zijn parasitaire platwormen. Een parasiet is een organisme dat leeft van zijn gastheer. Een platworm kenmerkt zich door een langwerpig en plat lichaam. Opistorchis is een leverbot. Dit wil zeggen dat ze in de lever van hun gastheer leven. Ze verplaatsen zich via het bloed en de eitjes van deze wormen komen via de urine of de ontlasting naar buiten.

Infectieziekte

De ziekte opistorchiasis is een infectieziekte: de patiënt raakt besmet met de worm via besmet voedsel. Het gaat hier om voornamelijk vis en zelden vlees. Herkauwers, schapen of vissen kunnen besmet zijn met de platworm. Wanneer het vlees of de vis niet voldoende wordt verhit of rauw wordt gegeten dan worden de larven niet gedood. Op deze manier komt de besmetting via de mond binnen.

Levenscyclus

Deze platworm heeft een ingewikkelde levenscyclus. De gastheer zal eitjes via de ontlasting of de urine uitscheiden. Wanneer de juiste (zoetwater)slak de eitjes vindt en opeet, komen de eitjes uit binnen de slak. Ook kunnen de eitjes die in het water terecht komen uitkomen waarna de larven een geschikte slak binnendringen. De larven verlaten de slak en komen in een vis terecht door via de huid binnen te dringen, waar zij zich verder ontwikkelen.

Symptomen

Er wordt geschat dat ruim 50 miljoen mensen besmet zijn met deze infectieziekte. Het grootste gedeelte kom uit Azië, waar veel rauwe vis wordt gegeten. Vaak treden er helemaal geen symptomen op, waardoor het grootste gedeelte besmettingen onopgemerkt blijft. In sommige gevallen treedt er buikpijn op die gepaard gaat met diarree of verstopping. Dit kan elkaar ook afwisselen. Soms zijn de eitjes zichtbaar in de ontlasting. In ernstige gevallen kan er een verminderde werking van de lever of de galwegen ontstaan. Een leveraandoening kenmerkt zich door pijn in de bovenbuik (rechts), misselijkheid, gewichtsverlies, koorts en/of geelzucht. In landen waar de ziekte veel voorkomt is er ook een verhoging van het aantal patiënten met leverkanker waarneembaar. Waarschijnlijk houdt de ziekte opistorchiasis hiermee verband.

Nederland, België en andere landen

In Nederland en België komt de ziekte zeer weinig voor. Wanneer ze toch wordt aangetroffen die een patiënt dan gaat het vaak om een importinfectie. De ziekte is dan opgelopen tijdens een vakantie of verblijf in een ander land. Plaatsen waar de ziekte veel voorkomt zijn onder andere Thailand, Cambodja en overig Zuid-Oost Azië. In deze plaatsen wordt veel rauwe vis gegeten. De infectie is te voorkomen door geen rauwe vis te eten en te kiezen voor goed doorbakken vis. Wanneer dit niet mogelijk is, is het beter om helemaal geen vis te eten. Ook moet uitgekeken worden met het eten van rauw of onvoldoende verhit vlees. Vis en vlees wordt soms door elkaar bereidt, met als gevolg kruisbesmetting. Dit houdt in dat besmette vis uiteindelijk ook onbesmet vlees kan besmetten, doordat er onhygiënisch wordt gewerkt. De hygiëne-en kwaliteitseisen in dit soort landen ligt veel lager dan in Nederland of België. In Europa is vis over het algemeen veel minder besmet met parasieten. Dit heeft enerzijds met de leefomgeving te maken, anderzijds met de kwaliteitseisen en betere bereiding van voedsel. Ook wordt hier meer vis gekweekt voor consumptie. Gekweekte vis is vaker vrij van parasieten. In Nederland komt vaker de haringwormziekte voor, door het eten van rauwe haring.

Behandeling

Veel besmettingen verlopen onopgemerkt doordat er geen klachten ontstaan. De infectie zal uiteindelijk weer verdwijnen. Soms blijft de infectie lange tijd aanwezig of is ernstig. In deze gevallen treden er wel symptomen op. Vaak nog worden deze verward met een buikgriep of voedselvergiftiging. De arts kan de ontlasting nakijken of de aanwezigheid van eitjes van het geslacht opistorchis. De ontlasting moet worden opgevangen en wordt opgestuurd naar een laboratorium. daar wordt het onder de microscoop bekeken. Er kan al vrij snel uitsluitsel worden gegeven. Bij infectie wordt een anti-wormmiddel toegediend dat de wormen doodt. Hert ziektebeeld zal snel verdwijnen, soms is het wormmiddel niet afdoende en blijft de patiënt ziek. Er zal dan opnieuw een middel voorgeschreven worden. Wanneer blijkt dat de lever niet voldoende functioneert zal hierop behandeld worden. In ernstige gevallen is leverkanker het gevolg. Deze vorm van kanker komt ook in onze eigen landen voor maar is eigenlijk nooit het gevolg van deze infectieziekte. In het Verre Oosten zien we leverkanker wel veel vaker voorkomen na een infectie met platwormen.