Polio of kinderverlamming

Polio wordt ook wel kinderverlamming genoemd. Het is een virusziekte die vooral bij kinderen voorkomt. Meestal betreft dit kinderen in de leeftijd van 2 tot 4 jaar oud. In de meeste gevallen verloopt polio onschuldig en genezen de kinderen volledig. Bij een klein aantal kinderen verloopt de ziekte ernstiger en ontstaat er verlamming van de spieren of spiergroepen. Ook nu weer is het verloop onzeker: het herstel kan intreden maar de schade kan ook blijvend zijn.

Poliomyelitis

Polio is de afkorting van poliomyelitis anterior acuta, ook wel kinderverlamming genoemd. Het wordt veroorzaakt door een virus, het poliovirus. Dit virus behoort tot de picornaviridae, waaronder we ook het rhinovirus terugvinden. Het virus wordt verspreid middels de ontlasting. Slechte hygiëne zorgt ervoor dat er besmetting plaats vindt. Kinderen lopen dit virus vaak op doordat ouders de handen niet goed gewassen hebben bij het bereiden van de maaltijd, of door aanraking van besmet speelgoed.

In Nederland komt polio niet meer voor door strenge vaccinatie. Omdat 90 procent van de Nederlandse bevolking gevaccineerd is tegen polio, heeft het virus geen kans zich te verspreiden. De overige 10 procent die niet gevaccineerd is, is daarmee vrijwel geheel beschermd. Strenggelovigen die in de bijbelgordel wonen (tussen Zeeland en het west-Overijssel) hebben een grotere kans op besmetting, omdat hier grote groepen mensen niet zijn gevaccineerd en dicht bij elkaar wonen. In landen als Nigeria, Pakistan en Afghanistan komt nog het vaakst polio voor. De ziekte kan vanuit die landen geëxporteerd worden naar Nederland. Dit gebeurt middels besmette vluchtelingen, bezoekers of vakantiegangers. Voor reizigers naar risicogebieden geldt dat ze goed gevaccineerd moeten gaan.

Incubatietijd

Met incubatietijd wordt bedoeld de periode tussen besmetting en de eerste ziektebeelden. Dit kan per ziekte sterk verschillen. Zo heeft het griepvirus een incubatietijd van 2 tot 7 dagen. Voor het poliovirus bedraagt deze periode 7 tot 21 dagen. Tijdens de incubatietijd vertoont iemand geen ziekteverschijnselen, maar kan wel al andere personen besmetten. Omdat de ziekte nog niet herkenbaar is tijdens deze periode, is het ook lastig om bemesting te voorkomen. Een goede hygiëne blijft daarom van belang, vooral bij kinderen en ouderen die niet gevaccineerd zijn.

Polio herkennen: de symptomen

In 99 procent van de gevallen verloopt polio vrij mild. Als eerste treedt er koorts op, gevolgd door hoofdpijn, keelpijn en braken. Niet alle verschijnselen komen even duidelijk opzetten. Volwassenen merken vaak op dat ze keelpijn en hoofdpijn hebben, kinderen hebben sneller koorts en braken. In de meeste gevallen zijn er nauwelijks verschijnselen op te merken. Vaak wordt er gedacht aan een griepje. Na deze symptomen genezen de patiënten volledig zonder dat dit verdere gevolgen heeft. In 1 procent van de gevallen zet de ziekte door en treden er 11 tot 17 dagen na besmetting plots verlammingen op aan de spieren of spiergroepen. Er is sprake van pijn aan de rug en de ledematen. Ook nekstijfheid en hersenvliesontsteking kunnen ontstaan. In ongeveer de helft van de gevallen verdwijnen deze verschijnselen weer na enkele weken en treedt er verder herstel op. In andere gevallen blijven de verlammingen bestaan, gedeeltelijk of geheel.

Omdat de spieren verlamd raken, kan dit nare gevolgen hebben. Wanneer de ademhalingsspieren aangetast zijn dan zal dit de dood tot gevolg hebben. Wanneer de hersenzenuwen aangetast zijn, zullen deze niet meer herstellen. Over het algemeen treden ernstige symptomen het meest op bij personen boven de 25 jaar oud. Bij jonge kinderen komen verlammingen aan de ledematen juist vaker voor. De verlammingen zorgen voor een spierzwakte die blijvend is. Bij kinderen in de groei heeft dit vaak misvormingen als gevolg.

Vaccinatie tegen polio

In Nederland zit vaccinatie tegen polio in het Nederlandse Rijksvaccinatieprogramma. Vroeger zat dit in het DKTP-vaccin, tegenwoordig is dit uitgebreid naar een zesvoudig vaccin. Er wordt gebruik gemaakt van het Salkvaccin. Dit bevat een het poliovirus dat dood en geïnactiveerd is. Het lichaam zal als reactie hierop een antistof aanmaken. Hierdoor is het kind beschermd tegen het poliovirus, doordat het lichaam het virus een volgende keer direct herkent en het onschadelijk maakt. Er zijn geen kosten verbonden aan het vaccin wanneer deze binnen het rijksvaccinatieprogramma wordt toegediend. Het is voor ouders niet verplicht hun kind in te laten enten: wel wordt het sterk aangeraden. Redenen om niet te laten vaccineren zijn veelal geloofsovertuigingen of angst voor vaccineren of de gevolgen hiervan. Kinderen kunnen wat lichte koorts krijgen na het vaccin. Ook kunnen er plaatselijke reacties optreden. Dit treedt over het algemeen binnen 24 uur na de inenting op. Het komt zelden voor dat een kind er ernstig ziek van wordt.

Wanneer een patiënt polio heeft, zal de arts dit altijd verplicht moeten melden. Polio is een A-ziekte en valt daarmee onder de Wet publieke gezondheid. Dit houdt in dat de overheid wil weten waar in Nederland gevallen van polio optreden, wat het ziekteverloop is en om hoeveel personen het gaat. Eventueel zal er ingegrepen worden.