Menopauze: door borstkanker direct in de overgang

Vrouwen die voor hun borstkanker behandeld worden met chemotherapie en of hormoontherapie komen vaak direct in de overgang terecht. Dat kan een tijdelijke overgang zijn, maar ook een blijvende menopauze. Naast ge volgen van de kanker en de behandeling daarvan hebben ze dat er dus ook nog een keer bij. De menopauze bij borstkanker is vaak ook heftiger dan een geleidelijke overgang.

Borstkankerbehandeling en menopauze

De behandeling van borstkanker kan ervoor zorgen dat vrouwen veel eerder dan normaal al in de menopauze terecht komen. Chemotherapie en hormoontherapie met bijvoorbeeld Tamoxifen zorgen daarvoor.

Tijdelijke of blijvende menopauze

Deze menopauze kan tijdelijk zijn, maar ook blijvend. Dit hangt vaak samen met de leeftijd van de patient en de behandeling. Chemotherapie legt de eierstokken vaak lam. En dat gebeurt soms al direct na de eerste of tweede kuur. Er is dus geen periode waarin iemand zo nu en dan ongesteld wordt: de menstruatie stopt en komt gewoon niet meer terug. Bij jonge vrouwen die geen hormoontherapie hoeven te volgen, kan de vruchtbaarheid overigens wel weer terug komen, maar dat is ook in veel gevallen niet zo. Dat is een heel abrupt einde en de vrouw in kwestie die al moet dealen met kanker, moet ook nog eens dealen met een plotselinge andere fase van haar (niet meer vruchtbare) leven. Wie 5 jaar tamoxifen moet slikken, om de hormoonproductie te remmen of te stoppen kan er ook op rekenen dat er in die periode niet gemenstrueerd wordt.

Normale menopauze duurt 2 tot 4 jaar, bij borstkanker is het vaak een voldongen feit

Wanneer een vrouw 12 maanden achter elkaar geen menstruatie meer heeft gehad, is de menopauze een feit. Dit wordt postmenopauzaal genoemd. De menopauze die ook wel overgang wordt genoemd treedt normaal gesproken zo rond de 50 jaar in. Overigens verschilt de leeftijd wel per persoon. Wie voor z’n 45e al in de menopauze zit, valt onder de noemer vroegtijdig.

Wat is de overgang eigenlijk?

De overgang ontstaat als de eierstokken geen eitjes meer aanmaken en geen geslachtshormonen. Door het dalen van de geslachtshormonen in het lichaam komt er in normale gevallen geleidelijk een einde aan de menstruatiecyclus. Dit proces duurt normaal gesproken tussen de 2 tot 4 jaar. Bij een vrouw met borstkanker duurt dat soms 2 tot 3 weken.

Oestrogenen en de overgang

Klachten die ontstaan bij de menopauze komen daardoor de hoeveelheid hormonen in het lichaam veranderen. Deze hormoonspiegel wordt voor een groot deel bepaald door de oestrogenen. Als het lichaam zich aan de lagere oestrogeenspiegels aanpast, ontstaan de klachten. Bij vrouwen die abrupt in de overgang komen, zijn die klachten vaak heviger omdat het lijf niets regelmatig doet maar alles in eens.

Klachten menopauze: opvliegers en nachtzweten

Er is een scala aan klachten dat ontstaat door de menopauze. De belangrijkste zijn opvliegers en nachtzweten.

Geestelijke klachten door de menopauze en borstkanker

De menopauze maakt dat vrouwen vaak slechter slapen. Ze zijn daardoor moe en vaak ook neerslachtig. Voor vrouwen met borstkanker geldt vaak dat ze dit in het kwadraat hebben omdat ze zich ook al vaak neerslachtig voelen door de kanker en de behandelingen die daarvoor zijn ondergaan of waar iemand nog inzit. Veel vrouwen die de chemo’s ingaan hebben namelijk de gevolgen daarvan te dragen, maar hollen tegelijkertijd de menopauze in. Ze moeten dus met twee dingen tegelijk dealen. Daar komt nog bij dat iedere vrouw met borstkanker zich af zal vragen of het allemaal wel goed komt. Zijn de behandelingen wel voorbij dat is de menopauze nog vaak heel naar, omdat de vrouw in kwestie vaak weer wil gaan leven en genieten, maar dan nog met een supermenopauze zit opgescheept.

Het effect van de lichamelijk klachten bij menopauze bij borstkanker

Er verandert heel veel als je borstkanker krijgt. En verandert nog meer als je daar ook nog eens de menopauze aan toevoegt. Dit kan zijn:

• Geen zin meer in vrijen
• Slaaptekort
• Stemmingwisselingen en dus niet alles meer zo goed aan kunnen
• Verlies van vruchtbaarheid en de gevoelens daarover
• Negatieve gevoelens omtrent de menopauze

Wanneer tijdelijke en blijvende menopauze?

De tijdelijke menopauze komt vaker voor bij vrouwen die als ze de borstkankerbehandeling ingaan 35 jaar of jonger zijn
De menstruatie komt in dat geval binnen 1 jaar na afloop van de behandeling weer op gang als de vrouw tenminste geen hormoontherapie hoeft te volgen

Blijvende menopauze komt vaker voor bij vrouwen die op het moment van behandeling van borstkanker 40 jaar of ouder zijn

Hij treedt op na chemotherapie, maar ook na een operatie aan of bestraling van de eierstokken
Niemand weet van te voren of iemand blijvend in de menopauze terecht komt of tijdelijk. Het is mogelijk dat iemand gewoon weer gaat menstrueren, maar de menopauze kan ook blijvend zijn. Ook als een vrouw nog heel jong is. Vrouwen die de menopauze al hadden gehad toen ze borstkanker kregen kunnen door de behandelingen opnieuw klachten krijgen of veel ergere klachten. Hormoontherapie is daar ook vaak debet aan. Gebruik van tamoxifen, anastrozol, letrozol en exemestaan kunnen de klachten doen verergeren.

Concentratieproblemen door chemo en overgang

Vrouwen met borstkanker die in de overgang komen hebben vaak last van concentratieproblemen. Dit komt door de chemo, door de hele situatie, maar ook doordat ze vaak minder slapen. De menopauze is daar dus niet direct verantwoordelijk voor, indirect misschien wel. De manier om daar geen probleem van te maken is door het te laten voor wat het is en door dingen die belangrijk zijn op te schrijven.

Ontspanning bij menopauze vermindert de klachten aanzienlijk

Het is niet eenvoudig: goed kunnen ontspannen als je borstkanker hebt. En zeker niet als de menopauze daar ook nog eens aan toe wordt gevoegd. Toch is het belangrijk om zo opvliegers en stress te voorkomen. Want stress speelt een grote rol bij het krijgen van opvliegers. Een goede ademhaling en goede ontspanningsoefeningen zijn dan ook de manieren om de opvliegers te verminderen.

Opvliegers worden getriggerd

Opvliegers worden naast stress ook veroorzaakt door:

• Stimulerende middelen zoals koffie, sterk gekruid eten en alcohol
• Ook temperatuurveranderingen zorgen vaak voor opvliegers

Online therapie voor borstkankerpatiënten in de overgang

Het Antoni van Leeuwenhoek biedt vrouwen die in dat ziekenhuis worden behandeld voor borstkanker en die veel last hebben van de menopauze de mogelijkheid tot onlinetherapie om beter met de symptomen om te gaan.