Maagverlamming: wanneer de maag niet meer werkt

De maagwand bevat spieren die zorgen dat de maag samentrekt wanneer er voedsel in komt. Hierdoor wordt het voedsel fijngemalen en getransporteerd naar de darmen Als spieren of zenuwen aangetast raken, waardoor de maag niet meer kan samentrekken en zich niet meer kan legen, is er sprake van een maagverlamming. Oorzaken kunnen zijn dat zenuwen beschadigd raken door suikerziekte, een operatie, kanker of door medicijnen. Een maagverlamming geeft klachten zoals misselijkheid, braken en een vol gevoel hebben. Wat houdt deze ziekte in en kan dit worden behandeld?

De werking van de maag

De maag is een gespierde zak waarin ongeveer 3 liter eten of drinken in past. Leeg is het niet zo groot, maar door te eten en te drinken rekt de maag uit en heeft het de vorm van een peer. De maagwand bestaat uit drie lagen spieren, die samentrekken als er voedsel in de maag komt. Er komen maagsappen en enzymen vrij die zorgen dat het voedsel wordt afgebroken tot een papachtige brei, zodat het getransporteerd kan worden naar de dunne darm. Vanuit de maag komt het voedsel eerst in de twaalfvingerige darm, waar de werkelijke spijsvertering begint. Bij een normale maaltijd duurt het ongeveer drie tot vier uur voordat de maag weer leeg is. Vet eten blijft langer in de maag dan vetarm eten. Wanneer de maag leeg is, gaan er signalen naar de hersenen, waardoor je een hongergevoel krijgt.

Wat een maagverlamming is

De medische benaming voor deze aandoening is gasteoparese. De spieren en/of zenuwen van de maag zijn aantast, waardoor ze niet tot nauwelijks nog functioneren. De maag kan zich helemaal niet meer, of heel slecht ledigen. Voedsel blijft te lang in de maag en de spijsvertering raakt verstoord. Hierdoor wordt iemand misselijk, gaat hij braken en kan hij last van maagpijn krijgen.

Oorzaken

Een van de belangrijkste zenuwen in ons lijf is de “nervus vagus”. Deze zorgt onder andere voor de stofwisseling en zorgt dat spieren in de maag worden aangestuurd. De meest voorkomende oorzaak van een maagverlamming is dat deze zenuw is beschadigd. De maagspieren zelf kunnen ook beschadigd zijn. De meest voorkomende oorzaken zijn:

Suikerziekte (diabetes)

Dit is een veel voorkomende oorzaak van maagverlamming. Door de wisselende schommelingen van de suikerspiegel, kunnen er zenuwen en bloedvaten beschadigd raken. Door de beschadiging van de nervus vagus, raakt de werking van de maag en darmen verstoord.

Operatie

Wanneer er een operatie plaatsvindt aan het spijsverteringskanaal, kan de nervus vagus beschadigd raken. Dit kan weer leiden tot een maagverlamming. Een maagverlamming kan direct na de operatie ontstaan, maar soms ook pas later.

Medicijnen

Medicijnen kunnen invloed hebben op de maaglediging. De belangrijkste zijn: verdovende pijnstillers, tricyclische antidepressiva, medicijnen tegen hoge bloeddruk en lithium bij psychische aandoeningen. Zodra de inname van deze geneesmiddelen stopt, zullen de klachten vaak verdwijnen. In sommige gevallen wordt er nog een ander medicijn voorgeschreven om de maagwerking te versnellen.

Kanker

Door chemotherapie kunnen er klachten zoals misselijkheid en braken ontstaan omdat cellen van de maagwand aangetast raken. Dit is meestal tijdelijk en zodra de behandeling klaar is, zullen de klachten verdwijnen. Sommige mensen die een hoge dosis chemotherapie kunnen een maagverlamming krijgen. Ook bestraling van de buik en borst kan leiden tot maagverlamming.

Overige oorzaken

Er zijn een aantal andere oorzaken van een maagverlamming, zoals: de ziekte van Parkinson, anorexia en de bindweefselziekte sclerodermie. Ook zijn er soms gevallen van maagverlamming waarbij de oorzaak niet duidelijk is. Soms ontstaat het als gevolg van een virus, voedselvergiftiging of griep.

Klachten

De meest voorkomende symptomen bij een maagverlamming zijn: braken van onverteerd eten, misselijkheid, na weinig eten een vol gevoel hebben en snel verzadigd zijn, kramp in de maag, brandend maagzuur en een gebrek aan eetlust. Op den duur zal iemand afvallen vanwege de slechte opname van voedsel. Ook bij een lege maag kan iemand misselijk zijn en in dat geval kan er gal worden gebraakt.

Behandeling

Op dit moment kan een maagverlamming nog niet worden genezen. Behandeling zal bestaan uit het bestrijden van de symptomen. Dit zal vooral bestaan uit een aanpassing van het dieet en medicijnen. Medicijnen zullen misselijkheid onderdrukken, pijn stillen of het maagzuur remmen. Vaak is voeding via een sonde nodig of intraveneuze voeding (voeding dat direct in de bloedbaan wordt gebracht). Intraveneuze voeding wordt ook wel parenterale voeding (TPV) genoemd en dit wordt alleen toegepast als andere behandelingen niet meer helpen.

Lees verder

• Gastroparese: een vertraagde maaglediging
• Maag-darmzweer: klachten en behandeling