Prostaatkanker: symptomen en behandeling

De prostaat is een klier ter grootte van een walnoot, net onder de blaasuitgang, die het zaadvocht produceert en dit aan het sperma toevoegt. De prostaat is een gevoelig orgaan en er zijn ook een aantal problemen die kunnen voorkomen. In dit artikel wordt prostaatkanker besproken.

Prostaatkanker

Prostaatkanker is het gevolg van een woekering van kwaadaardige cellen in de prostaat. Prostaatkanker komt veel en steeds vaker voor. Het is bij mannen na longkanker de tweede doodsoorzaak als gevolg van kanker. Van alle mannen tot 80 jaar heeft 60 tot 70 procent een min of meer gevorderde vorm van prostaatkanker. Vaak zijn er geen verschijnselen tot de kanker zich heeft uitgezaaid naar elders; daarom is regelmatig controle-onderzoek noodzakelijk. Prostaatkanker groeit en verspreidt zich zeer langzaam; directe en agressieve behandeling wordt afgeraden voor ouderen.

Voor dergelijke patiënten wordt meestal een strategie van 'waakzaam afwachten' gekozen, waarbij de behandeling bestaat uit regelmatige controle en bloedonderzoek en pas wordt ingegrepen als blijkt dat zich een tumor ontwikkelt.

Het behandelingsplan is afhankelijk van een aantal factoren: de leeftijd van de patiënt, het karakter en de omvang van de tumor, eventuele uitzaaiingen en het risico van complicaties.

Prostaatkanker kan worden genezen door de prostaat te verwijderen voordat er sprake is van uitzaaiing; daarna is genezing niet mogelijk. Er bestaat grote controverse over het adviseren van een operatie, omdat niet te voorspellen is welke tumor zich zal uitzaaien en welke niet. Soms zal prostaatkanker zich niet uitzaaien en in het algemeen is de prognose goed bij vroegtijdige ontdekking.

Symptomen prostaatkanker

• Vaak urineren, sterke aandrang, vertraagde of onderbroken urinestroom; nadruppelen.
• Pijnlijk urineren.
• Bloed in urine.
• Pijnlijke ejaculatie.
• Pijn in bekkenstreek of onder in de rug.

Oorzaken prostaatkanker

• De oorzaak is meestal onbekend, maar mannelijke hormonen, vooral testosteron bevorderen de groei van prostaattumoren.
• Erfelijke factoren kunnen een rol spelen.
• Langdurige blootstelling aan cadmium en chemicaliën die worden gebruikt in de rubberindustrie lijken het risico te verhogen.
• Vetrijk (vooral dierlijk vet) voedsel kan het risico verhogen.

Prostaatkanker voorkomen

Mannen boven 40 jaar moeten regelmatig een rectumonderzoek op prostaatvergroting en een PSA-test (op prostaat-specifiek antigeen) laten doen, om vroegtijdige ontdekking en behandeling mogelijk te maken. Ook kan weinig dierlijk vet gebruiken het risico verlagen.

Onderzoek van prostaatkanker

Er zijn een aantal mogelijke onderzoeken:

• Ziektegeschiedenis en lichamelijk onderzoek, inclusief inwendig rectumonderzoek met echografie.
• Urine-onderzoek.
• Biopsie van prostaatweefsel, dat met een naald via het rectum wordt weggenomen.

Bloedonderzoek met een PSA-test op prostaat-specifiek antigeen kan vroegtijdige ontdekking mogelijk zijn. PSA is een enzym dat wordt afgescheiden door de cellen in het weefsel rond de prostaatklier en heeft de functie om de zaadcellen vochtig te houden. Normaal komt er weinig PSA in het bloed terecht, maar bij prostaatkanker is het gehalte van PSA in het bloed sterk verhoogd. Aangezien andere afwijkingen, zoals prostaatontsteking en –vergroting hetzelfde verschijnsel veroorzaken, zijn vaak andere tests nodig om de diagnose met zekerheid te stellen.

Behandeling prostaatkanker

Aangezien prostaatkanker zeer langzaam groeit, bestaat de behandeling in het algemeen uit waakzaam afwachten (vooral bij mannen vanaf 70 jaar), met regelmatig lichamelijk onderzoek en bepaling van de PSA-bloedspiegel om de groei van de tumor te controleren. Zonodig wordt een meer agressieve behandeling ingezet.

Operatief verwijderen van de gehele prostaat (radicale prostatectomie), soms inclusief de nabij gelegen lymfeklieren, is de behandeling die meestal wordt gedaan bij mannen tussen 50 en 60 jaar. Door de nieuwe technieken is de kans op impotentie en incontinentie door zenuwbeschadiging sterk gedaald.

Bestraling om de kankercellen te vernietigen kan worden aanbevolen bij oudere mannen en patiënten die geen operatie kunnen ondergaan. Bij prostaatkanker blijkt chemotherapie niet werkzaam.

In gevallen waarin de kanker gevorderd en uitgezaaid is, kan wegnemen van de testikels of chemische castratie (behandeling met vrouwelijke hormonen of hormonen die de functie of de productie van mannelijke hormonen belemmeren) de tumorgroei vertragen en uitzaaiing verminderen of stoppen. Ga naar de dokter bij moeilijke, pijnlijke of ongewone urinelozing!