Multiple sclerose: ziekteverloop

Wanneer iemand MS heeft, ontstaan er laesies (beschadigingen) in bepaalde delen van de hersenen en het ruggenmerg. Deze laesies worden voorafgegaan door een ontsteking en een toename van witte bloedcellen rondom bepaalde zenuwcellen. De beschermende myeline, die zenuwvezels als een isolatielaag beschermt, gaat hierdoor verloren. Wanneer de myeline beschadigd of verdwenen is, worden de elektrische impulsen die via de zenuwen omlaag of omhoog bewegen vertraagd of tegengehouden. Later, wanneer de ziekte voortschrijdt, kunnen de zenuwcellen zelf sterven. Dit is de reden waarom relapsing/remitting MS vaak overgaat in secundaire progressieve MS.

Boodschappen vertraagd of tegengehouden

Wanneer zenuwcellen beschadigd of verdwenen zijn, kunnen boodschappen vanuit de huid, ogen of gewrichten de hersenen niet meer bereiken. Andere boodschappen die van de hersenen naar spiergroepen gaan, worden ook vertraagd of tegengehouden.

Deze verstoring van de manier waarop zenuwen boodschappen overbrengen, is verantwoordelijk voor de symptomen van MS. Wanneer de schade in de hersenen of het ruggenmerg wordt aangericht, zijn er nie altijd symptomen. Soms ontstaan er nieuwe routes om de schade heen, via andere zenuwcellen. Een paar kleine laesies in belangrijke delen van de hersenen kunnen echter ernstige invaliditeit veroorzaken.

Het mysterie van wat MS op gang brengt

De precieze oorzaak van MS blijft een mysterie. Eén theorie zegt dat MS een vertraagd effect is van een virus dat in de jeugd is opgelopen, maar pas jaren later schade aanricht. Een andere mogelijkheid is dat de ziekte op gang wordt gebracht door een infectie die heel anders is dan een infectie met gewone virussen of bacteriën. Van zulke infecties is aangetoond dat ze andere ziektes van het centrale zenuwstelsel, zoals de ziekte van Creutzfeld-Jakob, veroorzaken.

Onderzoekers zeggen dat ze specifieke virussen hebben gevonden toen ze weefsel van enkele MS-patiënten onder de microscoop bestudeerden. Een van de verdachte virussen is het humaan herpesvirus 6 (HHV-6). Het Epstein-Barr-virus (EBV) speelt misschien ook een rol in het veroorzaken van MS. Dit virus is beter bekend als veroorzaker van de ziekte van Pfeiffer - een veel voorkomende keelinfectie bij jonge mensen, die gezwollen en pijnlijke klieren, een zere keel, algehele slapte en vermoeidheid veroorzaakt. Op dit moment is er echter geen wetenschappelijk bewijs dat een specifiek virus een rol speelt in MS, en mensen met MS zijn misschien besmet met een combinatie van virussen.

De afweer van het lichaam hapert

MS-patiënten hebben misschien een genetisch defect in hun immuunsysteem, maar wetenschappers weten nog niet precies welke invloed dit heeft. Als iemands immuunsysteem niet goed functioneert, blijft een virus misschien langer in het lichaam dan normaal, of raakt weefsel beschadigd wanneer het lichaam een virus probeert kwijt te raken. Dit noemen we een auto-immuunreactie. Het lijkt waarschijnlijk dat een auto-immuunreactie een rol speelt in de ontwikkeling van MS, net als bij enkele andere ziektes, zoals diabetes.

Als reactie op een infectie produceert het immuunsysteem meer witte bloedcellen om de ziektekiemen te bestrijden. Maar als iemands immuunsysteem niet goed werkt, kunnen de witte bloedcellen ook gezond weefsel aanvallen. In het geval van MS wordt de myeline die zenuwvezels omgeeft, beschadigd. We weten dat er vaak relapsen zijn na een virusinfectie zoals een verkoudheid of griep. Dit kan betekenen dat MS erger wordt gemaakt door alle infecties die het immuunsysteem van het lichaam stimuleren, en dus de productie van de verwoestende witte bloedcellen bevorderen.