Yersinia, bacterie en infectie

Overal ter wereld komen bacteriën voor. Dit zijn eencellige micro-organismen zonder celkern. In de meeste gevallen veroorzaken bacteriën geen schade bij de mens en kunnen ze soms zelfs zeer nuttig zijn. Alle bacteriën worden ingedeeld naar geslacht. Het geslacht Yersinia bevat een groot aantal verschillende bacteriën waarvan de meeste onschadelijk zijn. Een aantal kunnen voor infectie bij de mens zorgen en veroorzaken daar gewrichtsontstekingen, een darminfectie of zelfs de pest. In deze gevallen zijn de symptomen mild tot ernstig en is behandeling soms nodig. De pest verloopt zonder behandeling vaak dodelijk.

Bacteriën

Bacteriën zijn micro-organismen. Dit betekent dat we ze niet met het blote oog kunnen zien. Ze zijn eencellig en bevatten geen celkern. Ins ons lichaam hebben we vele bacteriën, vooral in de darmen. De darmbacteriën helpen met de spijsvertering. Ook hebben we veel bacteriën in onze neus, op de huid, in de mondholte en vinden we ze ook overal om ons heen. De meeste bacteriën zijn onschadelijk voor de mens. Toch zijn er ook bacteriën die ziekteverwekkend zijn.

Bacteriën zijn ingedeeld naar geslacht. Yersinia is een geslacht waar veel verschillende bacteriën toe behoren. Een aantal van deze veroorzaken ziekten bij mens of dier.

Yersinia pestis

De bacterie Yersinia pestis veroorzaakt, zoals de naam al doet vermoeden, de pest. De bacterie komt niet rechtstreeks met de mens in aanraking maar besmet vlooien. Deze vlooien komen vervolgens op ratten terecht (de rattenvlo). De bacterie op de vlo zorgt ervoor dat de maagingang van de vlo verstopt raakt. Hierdoor krijgt de vlo honger en zal sneller bijten. De vlo zal dus zijn gastheer, de rat veel vaker en sneller een beet toebrengen. Op het moment van bijten kan de bacterie zich verplaatsen in het lichaam van de rat. De rat zal snel sterven aan de infectie met de bacterie. Als gevolg hiervan heeft de vlo geen gastheer meer. Overigens kan de vlo bij nagenoeg elk warmbloedig zoogdier voorkomen, maar bij de rat komt deze het meest voor.

Bij grote rattensterfte zal de vlo daarom een andere gastheer uitzoeken. De besmette vlo is immers hongerig door de bacterie. Wanneer de vlo op een mens terecht komt en deze bijt, kan de bacterie het lichaam van de mens binnendringen. De mens is nu besmet met deze Yersinia-bacterie. De incubatietijd bedraagt een paar uur tot een aantal dagen. Daarna beginnend e symptomen. Deze bestaan uit builen, koorts, lymfeklierzwelling met verettering en vaak de dood binnen vijf dagen (builenpest). Bij de longpest bestaan de symptomen uit koorts, hoesten en een zware ademhaling. Later longoedeem, te weinig zuurstof en binnen 3 dagen de dood. De pest is goed te behandelen met antibiotica, die de bacterie doodt.

Yersinia enterocolitica

De bacterie Yersinia enterocolitica komt voornamelijk bij varkens voor maar wordt ook bij knaagdieren gezien. Daarnaast bevindt de bacterie zich in water en in de grond. Het zijn vaak de zoogdieren en vissen die ermee besmet raken. De mens krijgt de bacterie binnen door het eten van besmette vis of vlees, maar ook door het eten van besmette groenten. Over het algemeen geeft de bacterie weinig tot geen klachten bij infectie. Vooral bij het eten van besmette groenten is het aantal bacteriën gering. Maar bij vlees en vis is dit anders. Wanneer dit niet voldoende koel wordt bewaard kan de bacterie zich snel vermeerderen. Bij onvoldoende verhitting tijdens het bereiden komt de bacterie massaal in ons maag-darmkanaal terecht.

De bacterie veroorzaakt een darminfectie. Symptomen die hierbij optreden zijn vooral buikpijn en diarree. Vooral de zwakkere groepen (baby's, ouderen en zieken) kunnen zwaar getroffen worden. In Europa komt een infectie met deze bacterie niet vee voor. In landen als Japan komt dit veel vaker voor.

De bacterie veroorzaakt niet alleen een darminfectie. Ook kan deze zorgen voor een urineweginfectie. Hierbij treden klachten op als veel moeten plassen, loze aandrang, pijn bij het plassen en soms bloed in de urine. Soms komt de bacterie dieper in het lichaam terecht en veroorzaakt daar een ontsteking van de gewrichten. In alle gevallen is de bacterie met behulp van antibiotica te doden. Niet altijd is behandeling nodig. Bij gezonde mensen geneest de ziekte vanzelf. Omdat de bacterie in Europa niet veel voorkomt, wordt een infectie hiermee niet altijd direct herkend.

Yersinia pseudotuberculosis

Deze bacterie komt voornamelijk voor bij dieren, maar kan ook de mens besmetten. Bij dieren veroorzaakt de bacterie een ziekte die sterk lijkt op tuberculose. De milt en de lever zijn beschadigd. Er vindt sterfte van weefsel plaats en een ontstekingsreactie. Bij de mens lijkt een infectie met de bacterie op een darminfectie. Er ontstaat pijn in de buik en koorts. De pijn zit vooral rechts gelokaliseerd. Vaak wordt er gedacht aan een blindedarmontsteking. De bacterie veroorzaakt soms een huidinfectie of pijnlijke en stijve gewrichten. Binnen 1 tot 3 weken zal een infectie met deze bacterie genezen zijn. Bij de zwakkere patiënten is soms behandeling met antibiotica nodig.

Meerdere bacteriën

Het geslacht Yersinia kent meerdere bacteriën, dier niet allemaal even schadelijk zijn voor mens of dier. Vaak wordt dan ook getwijfeld of een van deze bacteriën wel een infectie veroorzaken. Zoals gezegd zijn de meeste bacteriën op aarde onschadelijk voor de mens.