Carcinoid tumor; oorzaak, symptomen en behandeling

Kanker is een kwaadaardig gezwel of tumor. Dit kan overal in het lichaam voorkomen. In de meeste gevallen gaat het om een carcinoom. Lijkend op een carcinoom is een carcinoïd. Dit is een tumor die hormoonachtige stoffen produceert en vaak voorkomt in de long of in het maag-darmkanaal. Wanneer deze kanker uitzaait naar bijvoorbeeld de lever dan ontstaan er klachten die we het carcinoïdsyndroom noemen. Waterige diarree en het ontstaan van flushes (opvliegerigheid) zijn veel voorkomende klachten. Genezing is niet altijd mogelijk, maar de levensverwachting is wel langer dan bij veel andere vormen van kanker.

Kwaadaardige tumor

Een carcinoïd of carcinoïdtumor is een kwaadaardig gezwel, ook wel kanker genoemd. Kwaadaardig betekent dat de tumorcellen ongeremd groeien en kunnen uitzaaien. Deze uitzaaiingen komen elders in het lichaam terecht. Het gaat hier om een zeldzame vorm van kanker.

Waar komt het voor?

Bij kanker is er vaak sprake van een carcinoom. Dit is een kwaadaardig gezwel dat bestaat uit dekweefselcellen. Wanneer dit in de longen voorkomt spreken we van longkanker, in de darmen van darmkanker en in de borst van borstkanker. Maar bij een carcinoïd gaat het om een neuro-endocriene tumor. Dit is een tumor doe hormoonachtige stoffen produceert. Carcinoïden komen het vaakst voor in de longen of in het maag-darmkanaal. Ook kunnen ze elders in het lichaam ontstaan.

Oorzaken

Van sommige vormen van kanker is duidelijk wat de oorzaak is. Bij carcinoïden is de oorzaak onbekend. In een klein aantal gevallen gaat het om een erfelijke aanleg, Maar dit is bij slecht 1 procent van alle gevallen zo. In alle andere gevallen blijft de oorzaak onbekend.

Symptomen

Een carcinoïd veroorzaakt het carcinoïdsyndroom. De kleine tumoren produceren stoffen die hormoonachtig zijn. Een veel voorkomende stof die we tegen komen is serotonine. Dit is een neurotransmitter die van invloed is op de eetlust, de slaap, emotie en stemming. Ook produceert de tumor histamine, een stof die onder andere als neurotransmitter van het centrale zenuwstelsel fungeert. Ook produceert de tumor prostaglandine en nog een aantal stofjes.

De stoffen die vrijkomen kunnen diarree veroorzaken. Ook flushes kunnen ontstaan. Dit is het verschijnsel waarbij de huid rood wordt en warm aanvoelt. Het wordt veroorzaakt doordat de vrijgekomen stoffen de bloedvaten verwijden. Er kan migraine of astma ontstaan. Ook misselijkheid met overgeven komt veel voor. Na een tijdje ontstaat er vaak buikpijn. Wanneer deze klachten na het eten optreden dan drukt de tumor op de bloedvaten in de darmen en belemmert daarmee de doorbloeding. Ook kunnen klachten van buikpijn veroorzaakt worden door bindweefselvorming. Dit gebeurt onder invloed van grote hoeveelheden vrijgekomen hormonen. Bovendien kan bindweefselvorming optreden aan het hart. Dit geeft schade aan het hart met uiteindelijk hartfalen as gevolg.

Stress, spanning en bepaalde voedingsmiddelen als rode wijn en Franse kaas kunnen de klachten verergeren of uitlokken. Niet altijd treden de klachten op. Bij uitzaaiingen zullen de klachten eerder optreden. Soms zijn er lange tijd helemaal geen klachten aanwezig of alleen een verstopping in de darm. Omdat het lang kan duren voordat er uitzaaiingen optreden, kunnen symptomen ook heel lang uitblijven.

Carcinoïd crisis

Levensbedreigend is de carcinoïd crisis. Hierbij is er sprake van een langdurige aanval van flushes. Er ontstaat sufheid en een waterige diarree. De bloeddruk is niet normaal en het hart vertoont hartritmestoornissen. Wanneer deze situatie verergert of lang aanhoudt dan loopt het dodelijk af.

Neuro-endocriene tumoren

Een carcinoïd is een neuro-endocriene tumor (NET tumor) graad 1 of 2. Niet alle neuro-endocriene tumoren zijn carcinoïden, maar een carcinoïd is wel altijd een NET tumor. In de meeste gevallen is een carcinoïd een graad 1 NET tumor: een langzaam groeiende tumor. Een graad 2 tumor groeit iets sneller.

Behandeling en levensverwachting

De diagnose wordt gesteld door middel van onderzoek. Een urinetest kan de aanwezigheid van bepaalde hormonen aantonen. Een CT-scan kan een mogelijke uitzaaiing aantonen. Daarnaast kan er ook een echo gemaakt worden.

Behandeling vindt vaak plaats door de tumoren operatief weg te nemen. Bij uitzaaiingen is dit vaak moeilijk, maar kan er alsnog gekozen worden om operatief in te grijpen. Hoe meer carcinoïden weg zijn gehaald, hoe minder extra hormoonstoffen er geproduceerd worden. Toch kunnen er snel weer nieuwe tumoren ontstaan wanneer er uitzaaiingen zijn. Deze zullen ook weer hormoonachtige stoffen gaan produceren.

Daarnaast zal er symptoombestrijding plaatsvinden. De diarree moet zeker bestreden worden, omdat dit voor uitdroging zorgt. Hiervoor worden medicijnen voorgeschreven. Ook kunnen andere medicijnen helpen tegen bijvoorbeeld flushes. Het is het doel van de arts om de ziekte in eerste instantie te genezen en indien dit niet mogelijk is, zo dragelijk mogelijk te maken.

De levensverwachting ia afhankelijk van de plaats waar de tumor zich bevindt en of er uitzaaiingen zijn. vaak zijn der wel al uitzaaiingen aanwezig wanneer de tumor ontdekt wordt. Deze vorm van kanker groeit langzaam, waardoor de levensverwachting ook langer is dan bij andere vormen. Bij een carcinoïd in de blinde darm is de levensverwachting het beste. De blinde darm kan immers goed verwijderd worden inclusief de tumor, maar ook is deze makkelijk bereikbaar voor operatief ingrijpen.