Toxoplasmose: oorzaken, symptomen en behandeling

Toxoplasmose wordt ook wel eens de kattenziekte genoemd. Deze ziekte wordt veroorzaakt door de parasiet “Toxoplasma gondii”. Toxoplasmose verspreidt zich hoofdzakelijk via katten, meer in het bijzonder via de uitwerpselen van de kat. Ook kan men de ziekte oplopen via tuinieren of door het eten van ongewassen rauwe groenten of fruit. Toxoplasmose is gevaarlijk tijdens de zwangerschap, omdat de ziekte kan worden overgedragen via de placenta van moeder op kind. In Nederland en België worden er ongeveer 2 op de 1000 kinderen met deze ziekte geboren. Het risico op een miskraam van de moeder of een aangeboren afwijking vergroot bij het oplopen van deze ziekte.

Wat is toxoplasmose?

De kattenziekte kan men omschrijven als een infectieziekte veroorzaakt door de parasiet “Toxoplasma gondii”. De naam kattenziekte is afkomstig van het feit dat men de ziekte kan oplopen door contact met de uitwerpselen van katten. De ziekte zal bij gezonde mensen vanzelf voorbijgaan zonder dat het gemerkt wordt. Mensen met een mindere weerstand kunnen er wel enige last van krijgen. De ziekte is vooral gevaarlijk tijdens een zwangerschap. Via de placenta kan de ziekte immers overdragen worden van moeder tot kind, met mogelijke gevolgen voor de gezondheid van het pasgeboren kind. Eenmaal je de ziekte hebt gehad, kan deze niet meer terug komen door aanmaak van antistoffen door het lichaam.

Oorzaken

Besmetting met toxoplasmose kan optreden als je besmet voedsel binnenkrijgt via een parasiet. Ook je handen kunnen besmet zijn. Je kan zelfs de parasiet opnemen indien je met je besmette handen iets eet of iets in je mond steekt. Besmetting komt het meest voor indien je veel contact hebt met katten. Katten verspreiden de parasiet via uitwerpselen. Een andere oorzaak kan zijn dat je besmet raakt door contact met vuile aarde. Door groenten rauw te eten en niet te wassen, kan de parasiet ook achterblijven op de groenten. Ook eten van rauw vlees kan de oorzaak zijn voor een besmetting met toxoplasmose. Zwangere vrouwen kunnen via de moederkoek of placenta de infectie doorgeven aan het kind.

Symptomen

Gezonde en sterke mensen zullen niet veel merken indien ze besmet zijn geraakt. Er kunnen enkele symptomen optreden zoals vermoeidheid, zwelling van de klieren, huiduitslag of koorts. Indien patiënten een immuunstoornis hebben, dan kunnen er ernstigere symptomen optreden zoals de ontsteking van organen (bijvoorbeeld de lever en de longen). In sommige gevallen kan zelfs een hersenontsteking ontstaan. Bij een zwangere vrouw moet er snel gehandeld worden. Een infectie bij een zwangere vrouw kan immers leiden tot een miskraam of een afwijking bij de pasgeborene. Men onderscheidt de symptomen die gelinkt zijn aan het tijdstip van de infectie:

• Een infectie tijdens het eerste trimester: er kunnen mogelijke ernstige afwijkingen ontstaan bij het kindje zoals blindheid, doofheid of afwijkingen in de hersenen.
• Een infectie tijdens het derde trimester: het kindje kan na de geboorte onmiddellijk symptomen ontwikkelen van toxoplasmose zoals huiduitslag, koorts, bloedarmoede of ooginfecties.

Behandeling

Een gezonde volwassene zal heel vaak geen diagnose krijgen omdat hij het zelf niet wist dat hij besmet was. Dit is ook niet erg, want gezonde personen en vrouwen die niet zwanger zijn hoeven helemaal geen behandeling te krijgen. Indien de patiënt een verminderde weerstand heeft, dan kan men behandeld worden met een combinatie van antibiotica. Zwangere vrouwen gaan tijdens de zwangerschap – indien ze besmet zijn geraakt – worden behandeld met antiobiotica. Via bloedonderzoek kan worden vastgesteld of men al dan niet immuun is voor de ziekte. Indien men toxoplasmose-negatief is, en men nog niet besmet en immuun is, dan kun je medicijnen krijgen zoals spiramycine. Deze medicijnen kunnen de eventuele parasiet doden. Artsen zullen de gepaste behandeling voorstellen aan de patiënt.

Preventie of voorkomen van de kattenziekte: tips

Eenmaal men toxoplasmose heeft gehad, is men door de antistoffen levenslang beschermd tegen de ziekte. De meeste mensen weten wel niet of ze de ziekte al eens hebben doorgemaakt. Bij zwangere vrouwen kan er via bloedonderzoek worden nagegaan of de vrouw al dan niet voldoende antistoffen heeft. Indien men de ziekte nog nooit heeft gehad, dan kunnen er ook geen antistoffen zijn waardoor besmetting nog steeds mogelijk is. Enkele goede tips kunnen helpen ter preventie van toxoplasmose.

• Rauw of halfgebakken vlees eten is absoluut af te raden.
• Met katten moet je als zwangere vrouw heel voorzichtig zijn. Indien je een kat hebt, dan kan je aan je partner vragen om de kattenbak te verschonen, zodat je dit niet zelf hoeft te doen.
• Het is belangrijk om groenten zorgvuldig te schillen en te wassen. Doe drie wasbeurten om helemaal zeker te zijn. Wees uiterst voorzichtig met sla omdat de kans groot is dat er soms nog wat aarde aanwezig blijft. Indien je op bezoek ergens groenten eet, dan vraag je best na of ze goed gewassen zijn.
• Indien je toch in de tuin moet werken, dan doe je er goed aan om handschoenen aan te trekken. Op deze manier zullen je handen niet in contact komen met vervuilde aarde.