Psoriasis: symptomen en oorzaak

Psoriasis is een vrij vaak voorkomende, rood schilferende huidziekte met voorkeur voor het behaarde hoofd, de strekzijde van de ellebogen en knieën, de plooien en de lumbosacrale regio. Jeuk is er bijna niet, in 5 tot 30% van de gevallen ontwikkeld zich wel artritis (de variant arthritis psoriatica). Naast deze symptomen kunnen ook de nagels betrokken worden bij deze aandoening. Er kunnen perioden zijn van hevige klachten, maar soms merken patiënten jarenlang niks meer. De ziekte is dan in remissie.

Symptomen psoriasis

Hoe ziet de aandoening eruit qua symptomen:

• Scherp omschreven erythomasquameuze plaques (= roodschilferende plakkaten).
• Schilfering is zilvergrijs.
• Nagelafwijkingen : treedt op in 30% van de gevallen.

Nagelafwijking

Bij de nagelafwijking kunnen de volgende symptomen kunnen worden waargenomen:

• De vorming van kleine putjes in het nageloppervlak
• Een gelige verkleuring onder de nagel
• Bij ernstiger vormen ontstaat er ook een dikke eeltlaag onder de nagel die de nagelplaat optilt.

Oorzaak psoriasis

Recent onderzoek toont aan dat huidspecifieke T-lymfocyten (en dan met name de T-helper-1-cellen) de epidermis infiltreren, wat de oorzaak is dat in het stratum basale meer keratinocyten in deling gaan. Ook is het zo dat de aandoening getriggerd kan worden door bijvoorbeeld een (lokaal) trauma, een infectie of bepaalde medicijnen (o.a. betablokkers).

Chronisch beloop

Het beloop van psoriasis is chronisch, maar is door therapie in een remissie te brengen die bij 10% van de mensen zelfs jaren kan aanhouden. Bij psoriasis is er een verstoring van de deling van huidcellen. Hieronder worden de verschillende stadia besproken, van normaal tot kwaadaardig.

Normale celdeling

• Keratinocyten worden gevormd en na 28 dagen weer afgestoten (laten los van het stratum corneum)
• Keratinocyt doorloopt de 4 lagen in de epidermis, nadat hij door mitose is ontstaan in het stratum basale.
• Tijdens dit ‘doorloop-proces’ verandert de cel qua vorm. De cel verliest veel cytoplasma, organellen en zijn celkern. Er wordt wel keratine geproduceerd die sterkte geeft aan de cel en waterafstotend is. In het stratum corneum zijn de verbindingen via desmosomen afgenomen, zodat de verhoornde keratinocyt afschilfert.

Celdeling bij psoriasis

• Keratinocyten worden gevormd in het stratum basale, maar doorlopen de verschillende strata in 6 keer zo snel tempo.
• De celdeling vindt niet alleen in een verhoogd tempo plaats in het stratum basale maar ook in het stratum spinosum. Hierdoor wordt de epidermis ook vele malen breder. De rete lijsten lopen ook veel dieper en er is sprake van een ontstekingsfiltraat.
• Stratum corneum is kernhoudend (parakeratose) en de cellen zijn stevig met desmosomen met elkaar verbonden. Maar niet met onderliggende cellen waardoor bij het aanraken er een ‘kaarsvet-fenomeen’ ontstaat.

Celdeling bij een kwaadaardige aandoening in de huid

Een van de kwaadaardige vormen van huidkanker is het plaveiselcelcarcinoom dat uitgaat van keratinocyten. Deze ontstaat vaak uit actinische keratose:

• Onder de microscoop zijn actinische keratosen herkenbaar als atypische, afwijkende keratinocyten. Bij lichte atypie zijn de afwijkingen beperkt tot het onderste 1/3 van de epidermis. Matige atypie beslaat het onderste 2/3 van de epidermis. Als de volledige dikte van de huid afwijkend is is er sprake van een (plaveiselcel-) carcinoma-in-situ of Morbus Bowen.
• Per definitie is de basale membraan intact (er groeien geen keratinocyten in de dermis), anders zou er sprake zijn van een plaveiselcelcarcinoom.
• De keratose wordt veroorzaakt door een afwijkende bouw van de hoornlaag: dikker (=hyperkeratose), en met celkernen (of -resten) in de corneocyten (=parakeratose)