Artrose en pijn: hoe omgaan met pijn door artrose?

Hoe kun je omgaan met pijn bij artrose? Artrose is een aandoening waarbij de kwaliteit van het kraakbeen vermindert en in hoeveelheid achteruitgaat. Hierdoor komen de botstukken in het betreffende gewricht dicht bij elkaar te liggen, waardoor het gewricht verandert en er harde uitsteeksel of knobbels (osteofyten) kunnen ontstaan. Pijn en stijfheid zijn de twee belangrijkste klachten bij artrose. Hoe kun je het beste omgaan met de pijn? We geven een aantal tips.

Hoe omgaan met pijn bij artrose?

• Pijn bij artrose
• Stijfheid en gewrichtspijn
• Zeurende, vermoeiende pijn
• Evenwicht vinden
• Bijhouden van een pijndagboek
• Pijnstillers
• Leer te ontspannen en zoek afleiding
• Doelbewust ontspannen
• Afleiding zoeken
• Verwarmen en koelen van het aangedane gewricht
• Psychologische hulp
• Plantaardig dieet

Pijn bij artrose

Stijfheid en gewrichtspijn

Bij artrose verandert het kraakbeen met klachten als stijfheid en gewrichtspijn. Pijn is evenals stijfheid een zeer vervelende klacht bij artrose. Het kan bij artrosepatiënten ook angst oproepen, omdat pijn wordt geassocieerd met schade aan hun gewrichten. Mensen met artrose kunnen zich hier vooral in het begin van het ziekteproces veel zorgen over maken en eindeloos over tobben en piekeren. Zo kan iemand met artrose bang zijn dat hij zijn eigen gewrichten de vernieling in helpt als hij activiteiten doet.

Zeurende, vermoeiende pijn

Bij artrose gaat het veelal om een zeurende, moemakende pijn. Soms is pijn een waarschuwing dat je te ver bent gegaan, maar soms ook niet. Het is belangrijk dat je leert hoe je lichaam reageert op bepaalde activiteiten. Dat zal je helpen om op een adequate manier met de pijn om te gaan. Je kunt zelf ook allerlei maatregelen nemen om de gevolgen van artrose te beperken, overbelasting te voorkómen en je gewrichten te beschermen. Er zijn verschillende leefregels en adviezen die kunnen helpen om minder last te hebben van pijn (en stijfheid).

Evenwicht vinden

Bij artrose moet je het juiste evenwicht zien te vinden tussen enerzijds pijn in het gewricht serieus nemen en niet over je grenzen gaan, en anderzijds in een kramp schieten waardoor je zo min mogelijk doet en steeds meer activiteiten gaat vermijden. Het is belangrijk om in beweging te blijven, zeker bij artrose. Bewegen helpt de conditie van je spieren en gewrichten te verbeteren. Als de pijn tijdens het verrichten van een bepaalde activiteit toeneemt, probeer dan op een andere manier te bewegen of gebruik een hulpmiddel. Neemt de pijn nog steeds toe, stop er dan mee en wacht tot de pijn is verdwenen en probeer het dan weer - desnoods pas de volgende dag. Als de pijn in het gewricht na een activiteit of bezigheid toeneemt, dan ben je te ver gegaan. Probeer dat de volgende keer te vermijden. Doe het wat rustiger aan of bouw het op. Als je bijvoorbeeld een oefening tien keer herhaalde, doe het dan vijf keer. Dit geldt voor alle bezigheden: van strijken tot tikwerk op de computer.

Bijhouden van een pijndagboek

Om inzicht te krijgen wanneer en in welke situaties je pijn krijgt of wanneer deze verergert of juist afneemt, kan het handig zijn om een zogenaamd 'pijndagboek' bij te houden. Er zijn ook pijndagboek-apps (een programma dat je kunt installeren op je mobiele telefoon), waar mensen met chronische pijnklachten kunnen bijhouden wanneer en waar ze pijn hebben. Op een tekening van het lichaam kun je aangeven waar de pijn zich bevindt, je kunt de ernst noteren op een schaal van één tot tien. Ook is er ruimte voor het maken van notities, of je bijvoorbeeld pijnstillers hebt gebruikt, of dat hielp, of er bijzondere omstandigheden waren (was je gespannen, moe, enz.). De app geeft het klachtenverloop weer in een grafiek. Zo kun je uit het dagboek aflezen wanneer de klachten verergeren of verminderen en op deze manier je lichaam beter leren kennen.

Pijnstillers

Pijnstillers kunnen verlichting van de klachten geven. Nadeel kan zijn dat pijnstillers de pijn verdoezelen, waardoor het lastiger is om je grenzen in de gaten te houden. De huisarts kan je hierin adviseren.

Leer te ontspannen en zoek afleiding

Doelbewust ontspannen

Door pijn kunnen je spieren verkrampen en kun je de neiging hebben via de borst te gaan ademen. Je raakt gespannen als gevolg waarvan de pijn toeneemt. Om uit deze vicieuze cirkel te geraken is het verstandig om doelbewust te gaan ontspannen. Dit kun je doen door ontspanningsoefeningen, een moment van contemplatie of (als je gelovig bent) gebed in te lassen of door naar rustgevende muziek te luisteren. Net wat bij jou past. Let hierbij op je ademhaling. Wanneer je gespannen bent adem je snel en oppervlakkig en ligt hyperventilatie op de loer. Leer bewust je ademhaling te controleren.

Afleiding zoeken

Verder helpt het om afleiding te zoeken als je last van pijn hebt. Wanneer je kijkt naar een leuke film, een goed boek leest of een geanimeerd gesprek voert, verdwijnt de pijn naar de achtergrond. De pijn is er dan nog wel, maar je hebt er minder last van. Op een gegeven ogenblik kan je pijndrempel hoger worden. Dit kan erin resulteren dat je minder pijnstillers nodig hebt.

Verwarmen en koelen van het aangedane gewricht

Het kan helpen om een pijnlijk gewricht te verwarmen met een kruik, hittepit of hotpack. Hierdoor ontspannen je spieren zich en neemt de pijn af. Een warm bad kan ook verlichting van de klachten geven. Wanneer een gewricht ontstoken is (te herkennen aan een warme en gezwollen plek ter plaatse van het aangedane gewricht), is het verstandiger om het gewricht te koelen met bijvoorbeeld een theedoek waarin je ijsklontjes doet. Je fysiotherapeut of huisarts kan je adviseren over het gebruik van warmte en kou in specifieke omstandigheden.

Psychologische hulp

Pijn heeft een grote invloed op de kwaliteit van leven; pijn kan interfereren met je dagelijkse bezigheden. Pijn kan ervoor zorgen dat je minder doet en/of je contacten met anderen afneemt. Je wereld wordt dan steeds kleiner en je kunt je daardoor machteloos, boos, somber, depressief en/of angstig voelen. Hierdoor kunnen je pijnklachten weer toenemen. Dit kan je leven behoorlijk vergallen. Om uit deze negatieve spiraal te komen, kun je de hulp inschakelen van een psycholoog die samen met jou kan nagaan hoe je je kwaliteit van leven zo hoog mogelijk kunt maken, ondanks je pijn. De meeste ziekenhuizen hebben een pijnteam, waaraan onder meer een psycholoog is verbonden. Ook worden er vaak cursussen gegeven, bijvoorbeeld 'Omgaan met de gevolgen van pijn'. Lotgenotencontact kan ook helpen.

Plantaardig dieet

Een 'whole food plant based' (WFPB) dieet (een plantaardig dieet) gaat volgens onderzoek gepaard met significante pijnvermindering bij patiënten met artrose in vergelijking met een gewoon omnivoor (alleseter) dieet, en dat al vanaf twee weken na de start van de dieetaanpassing.[1]

Noten:

1. Chelsea M. Clinton, Shanley O'Brien, Junwen Law, Colleen M. Renier, and Mary R. Wendt. Whole-Foods, Plant-Based Diet Alleviates the Symptoms of Osteoarthritis. Arthritis. 2015; 2015: 708152.

Lees verder

• Artrose: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Artrose in de schouder: symptomen en behandeling
• Wat te doen bij artrose: bewegen en gewrichten beschermen
• Pijn in gewrichten, pijn en stijfheid heup en knie: artrose
• Artrose en voeding: welke voeding is goed bij artrose?