Atherosclerose: hoe ontstaat aderverkalking?

Leeft u ongezond, dan heeft u verhoogde kans om een hart- en vaatziekte op te lopen. Aderverkalking zorgt ervoor dat bloed trager gaat stromen, lichaamsfuncties minder goed verlopen en men kans heeft op een complete blokkade van de bloedtoevoer. Dit kan resulteren in levensbedreigende omstandigheden zoals de meest voorkomende doodsoorzaken 'hartinfarct', 'herseninfarct' en 'longembolie'. Wat is atherosclerose en waardoor ontstaat het?

Aderverkalking, atherosclerose

• Belangrijke doodsoorzaak
• Cholesterol koekt aan
• Hoe ontstaat de fatty streak bij atherosclerose?
• Verminderde doorbloeding geeft trombosebeen
• Invloed van losschietende trombose
• We sterven door aderverkalking

Belangrijke doodsoorzaak

Bij vijftig procent van alle sterfgevallen in de westerse wereld kan de oorzaak daarbij gevonden worden in het fenomeen aderverkalking. Deze ziekte ook wel atherosclerose, atheromatose genoemd is een trage maar continu doorgroeiende bloedaandoening. Het bloed vervoert naast bloedlichaampjes ook cholesterol, waardoor aderverkalking bij hoge concentraties kan ontstaan. Aderverkalking kan door het gehele lichaam voorkomen en is gerelateerd aan hoe gezond een persoon is. Waardoor ontstaat aderverkalking en welke risico’s loopt u?

Cholesterol koekt aan

Cholesterol wordt door de lever geproduceerd. Omdat het cholesterol ook aan de aderwand kan plakken en ophopen waarbij de ader als het ware verkalkt, neemt de diameter van de ader af. De hoeveelheid bloed dat door de (slag)ader kan neemt af, waardoor lichaamsfuncties kunnen verminderen. Naast aankoekende cholesterol kunnen daarbij bloedlichaampjes eveneens aankoeken. De hoeveelheid cholesterol in het bloed is deels afhankelijk van wat er wordt ingenomen. Een gezonde eetgewoonte zorgt voor een lage cholesterolgehalte. Het eten van veel verkeerde vetten oftewel verzadigde vetten zorgt ervoor dat de productie van cholesterol toeneemt. Daarmee neemt de kans op een hart- en vaatziekte ook aanzienlijk toe.

Hoe ontstaat de fatty streak bij atherosclerose?

In het bloed zitten lipoproteïnen, waarvan de belangrijkste LDL – low density lipoprotein – voor het transport van onoplosbare vetten zorgt. Het LDL heeft de capaciteit om door de eerste laag van de aderwand te gaan om zich te nestelen in een dieper gelegen laag (intima). Het LDL ondergaat daar een transformatie door chemische reacties zoals oxidatie en glucosylatie (eiwit binding aan suikers) waardoor deze niet meer door het bloed vervoerd kan worden. De reactie zorgt er tevens voor dat meer LDL wordt aangetrokken, zodat het LDL-gehalte verder toeneemt. De opgenomen bloedcellen veranderen daarbij in macrofagen welke dode cellen opnemen. Bovendien nemen macrofagen ook LDL cholesterol op, waardoor de fatty streak kan gaan groeien. In dat geval is er sprake van plaque vorming, waarbij opgenomen delen afsterven en de groei van aderverkalking wordt gestimuleerd.

Verminderde doorbloeding geeft trombosebeen

De diameter van de (slag)ader is afgenomen en daardoor kan relatief minder bloed worden afgevoerd. Dit betekent uiteraard dat ook minder vocht en afvalstoffen kunnen worden afgevoerd. Daardoor kan een trombosebeen ontstaan. Het uit zich in opzwelling door opgehoopt vocht en traagstromend bloed. Het been voelt daardoor suf en duf aan en het loopt apart. Bijkomstigheid is eveneens dat het traagstromende bloed de neiging heeft om nog meer aderverkalking te veroorzaken omdat bloeddeeltjes gaan stollen.

Invloed van losschietende trombose

Vaak koekt cholesterol aan en groeit aan de aderwand. Maar het kan ook zijn dat het aangekoekte bloed als trombose losschiet en door het bloed verder wordt vervoerd. En daar zit nu het probleem. Er zijn verschillende plekken in het lichaam waar aderverkalking voorkomt maar ook waar de adertjes een te kleine doorsnede hebben. Denk daarbij aan het volgende.

Longembolie

Adertjes rondom de longen: deze fijnmazige adertjes zijn zeer klein en kunnen door een trombose of bloedpropje snel verstopt raken. Dan ontstaat er een pijn op de borst doordat zuurstofrijk bloed een deel van de longen niet meer bereikt. Een longembolie is ontstaan.

Herseninfarct

Aderverkalking in de hersenen heeft ervoor gezorgd dat de slagader in diameter is verkleind. Een bloedprop zorgt ervoor dat de slagader compleet dicht zit, waardoor bloed niet verder kan. Dit is een beroerte en kan leiden tot het afsterven van een deel van de hersenen oftewel een herseninfarct.

Hartinfarct

Aderverkalking in combinatie met een bloedprop in de kransslagader bij het hart zorgt ervoor dat een deel van het hart onvoldoende bloed krijgt, waardoor een hartaanval of hartinfarct is ontstaan.

Deze voorgenoemde hart- en vaatziekten zijn de drie hoofd doodsoorzaken van de westerse wereld.

We sterven door aderverkalking

Het is overduidelijk dat een groot deel van onze levens afhangt van de ontwikkeling van aderverkalking en hoeveel losschietende tromboses we werkelijk hebben. Mensen met overgewicht en ongezonde levenswijze hebben dan ook een verhoogd risico om te overlijden door toedoen van aderverkalking. Zeker binnen families waarbinnen ouders reeds voor het zestigste levensjaar een hart- en vaatziekte hebben opgelopen, dient men een gezonde levensstijl aan te meten. Dit kan door:

• gezond te eten en af te vallen waarbij verzadigde vetten worden gemeden en relatief gezonde koolhydraten worden ingenomen. Daardoor gaat de lever minder cholesterol produceren zodat aderverkalking vermindert;
• meer beweging zodat de bloedsomloop relatief hoog is en de neiging tot stollen afneemt;
• minderen met alcohol en stoppen met roken.

Verminder de kans op overlijden wegens de drie belangrijkste doodsoorzaken door gezonder te gaan leven.

Lees verder

• Hoe wordt een hartinfarct veroorzaakt?
• Hoe ontstaat een beroerte of herseninfarct?
• Diepe veneuze trombose kan longembolie veroorzaken
• Voorkom hart- en vaatziekten door het HDL te verhogen!