Blauwalg, botulisme en de ziekte van Weil

Op warme dagen is het heerlijk om een duik te nemen in een plas of meertje. Het is verstandig om dan eerst de kwaliteit van het water na te gaan, want door hitte kan deze snel achteruitgaan. Bacteriën delen zich door de warmte sneller en kunnen gezondheidsklachten veroorzaken. Welke boosdoeners moet je in de gaten houden? Hoe is de kwaliteit van het zwemwater in Nederland en hoe vaak worden metingen verricht?

Inhoud artikel

• De kwaliteit van het zwemwater in Nederland
• Metingen
• Wie verrichten de metingen?
• Gezondheidsklachten veroorzaakt door de ziekte van Weil, blauwalg en botulisme
• Het zwemwater in Nederland in vergelijking met andere landen
• De actuele situatie per provincie

De kwaliteit van het zwemwater in Nederland

Het is niet zo goed gesteld met de kwaliteit van het Nederlandse zwemwater. Rivieren en vennen (binnenwateren) voldoen vaak niet aan de gestelde normen. Dit heeft het jaarlijkse onderzoek naar de kwaliteit van open zwemwater uitgewezen. Het onderzoek is gepubliceerd door de Europese Commissie, de zwemwaterrichtlijn geldt sinds 2006. Men kijkt vooral naar bacteriën en stoffen in het water die gezondheidsklachten bij mensen veroorzaken.

Metingen

Tijdens het badseizoen, dit is van mei tot oktober, worden in ons land tweewekelijks metingen uitgevoerd op meer dan zeshonderd plaatsen. In 2009 voldeed 92,2 % van de binnenwateren aan eisen, in 2010 84,3 %. Oorzaak van de verslechtering is de opwarming van het water, bacteriën delen zich hierdoor sneller. Maar ook landbouwmest en vervuiling door mensen en vogels zijn boosdoeners.

Wie verrichten de metingen?

• De metingen van binnenwateren worden verricht door de waterschappen.
• De zee en de grote rivieren worden gecontroleerd door het Rijk.
• Op basis van de resultaten kan de provincie een negatief zwemadvies geven of een zwemverbod instellen.

Gezondheidsklachten veroorzaakt door de ziekte van Weil, blauwalg en botulisme

Ziekte van Weil

• Genoemd naar A. Weil, een Duits internist die leefde van 1848 tot 1918. Het is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacteriën Leptospira icterohaemorrhagiae en Leptospira canicola. De ziekte van Weil wordt op de mens overgedragen via de urine van honden, varkens of ratten die besmet zijn. De bacteriën dringen binnen door de slijmvliezen of via de huid, vooral bij huidwondjes.
• Symptomen: van vijf tot tien dagen na de besmetting: een acuut begin met koude rillingen, koorts, spierpijn (meestal in de kuiten), hoofdpijn, misselijkheid, braken en een daling van de bloeddruk. Geelzucht door aantasting van de levercel ontstaat ongeveer vier dagen na het verschijnen van de eerste symptomen. Er kunnen bloedingen ontstaan uit de slijmvliezen van neus, mond en ogen, ook de urine kan bloed bevatten.
• Behandeling: de persoon moet opgenomen worden in het ziekenhuis, een adequate behandeling is van levensbelang. De meeste mensen genezen maar de ziekte kan tot de dood leiden. De behandeling bestaat uit het toedienen van medicatie en soms is nierdialyse (tijdelijk) nodig. Ga altijd direct naar een (huis)arts als je het vermoeden hebt dat je ziekte van Weil onder de leden hebt, de ziekte kan nieren en lever aantasten.

Blauwalg/cyanobacterie

• Dit zijn bacteriën die eruit zien als algen. Je ziet groene of blauwe slierten of slijmerige proppen op het water drijven. Het is giftig voor mensen. Vooral stilstaand, voedselrijk water trekt blauwalg aan. Als er blauwalg wordt geconstateerd wordt er een negatief zwemadvies gegeven. Een vergiftiging door blauwalg komt alleen via de mond tot stand, het gif dringt niet door in de huid. Kleine kinderen zal het eerder treffen, zij krijgen eerder water binnen via de mond. Dit geldt ook voor honden, die zwemmen altijd met een open bek.
• Symptomen: binnen twaalf uur na het zwemmen in water met blauwalg kun je last krijgen van huidirritatie, oogirritaties, hoofdpijn, misselijkheid, braken, diarree, koorts, maagkramp, pijnlijke of rode keel, oorpijn, loopneus, gezwollen lippen.
• Behandeling: de verschijnselen houden ongeveer vijf dagen aan en verdwijnen dan weer. Neem contact op met de huisarts, de verschijnselen kunnen namelijk ook een andere oorzaak hebben dan blauwalg.

Botulisme

• Dit is een vergiftiging die wordt veroorzaakt door de bacterie clostridinum botulinum. De bacterie gedijt het beste in water dat twintig graden Celsius is of warmer. De ziekte komt vooral voor bij watervogels en vissen. Ze krijgen verlammingsverschijnselen en zullen uiteindelijk sterven.
• Symptomen bij mensen: misselijkheid en braken zijn de eerste verschijnselen, daarna slechter zien, moeilijk spreken en slikken, lusteloosheid, misselijkheid, braken, de spieren worden slapper. Besmetting bij de mens komt niet vaak voor.
• Behandeling: deze bestaat uit het toedienen van antiserum en eventueel kunstmatige ademhaling. Zonder behandeling kan de persoon sterven door verlamming van de ademhalingsspieren.

Het zwemwater in Nederland in vergelijking met andere landen

In Nederland hebben we ‘slecht’ water, maar ook in België, Luxemburg, Bulgarije en Letland voldoet het water op (relatief) weinig plaatsen aan de richtwaarden. Dan kun je beter naar Griekenland, Malta of Kroatië gaan.

De actuele situatie per provincie

Wil je gaan zwemmen dan is het verstandig om van tevoren de kwaliteit van het water na te gaan. Je kunt de actuele situatie per provincie bekijken op www.zwemwater.nl .