Buikpijn tijdens zwangerschap: Oorzaken van pijnlijke buik

Buikpijn tijdens de zwangerschap is een veel voorkomende klacht. Er zijn veel aandoeningen die een pijnlijke buik veroorzaken die enkel optreden tijdens de zwangerschap. Een miskraam / spontane abortus en een buitenbaarmoederlijke zwangerschap behoren tot de meest voorkomende oorzaken van buikpijn in de vroege zwangerschap. Ook andere aandoeningen, die ook niet-zwangere patiënten treffen, leiden tot buikpijn tijdens de zwangerschap. De presentatiegeschiedenis en het lichamelijk onderzoek zijn dan echter soms wel anders. Het onderzoeken van zwangere vrouwen met buikpijn heeft diagnostische uitdagingen omdat misselijkheid, braken en buikpijn veel voorkomen bij de normale zwangerschap. Bovendien verplaatst de zich uitbreidende baarmoeder andere buik organen en verandert de lokalisatie van de pijn. Bloedarmoede en leukocytose komen bovendien veel voor bij normale zwangerschappen en zijn niet zo voorspellend voor bloedverlies of infectie als anders het geval zou zijn.

• Acute cholecystitis
• Appendicitis (blindedarmontsteking) bij zwangere vrouwen
• Braxton-Hicks-weeën en buikpijn
• Buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Dunne darmobstructie (verstopping van dunne darm)
• Eierstokcysten
• Galstenen (cholelithiasis)
• Gas en constipatie
• HELLP-syndroom
• Innestelingsbloedingen
• Ovariumtorise (draaiing van de eierstok)
• Ronde ligament pijn
• Spontane abortus
• Urineweginfecties
• Vleesbomen
• Vroegtijdige placentaloslating
• Andere oorzaken van pijnlijke buik tijdens zwangerschap

Acute cholecystitis

Acute cholecystitis is een plotselinge ontsteking van de galblaas die ernstige buikpijn, misselijkheid en braken veroorzaakt. In 90% van de gevallen is acute cholecystitis het gevolg van galstenen. De behandeling tijdens de zwangerschap bestaat uit antibiotica en een chirurgische ingreep.

Appendicitis (blindedarmontsteking) bij zwangere vrouwen

Appendicitis ontwikkelt zich bij zwangere vrouwen met dezelfde frequentie als bij niet-zwangere vrouwen van dezelfde leeftijd. De ontsteking van het wormvormig aanhangsel van de blindedarm komt in de drie zwangerschapstrimesters even vaak tot stand. De anatomische positie van de appendix verandert tijdens de zwangerschap, evenals de lokalisatie van de buikpijn, waardoor de diagnose vaak vertraagd is. Als de arts de diagnose stelt, is meteen een chirurgische procedure nodig. Onbehandeld is appendicitis mogelijk fataal.

Braxton-Hicks-weeën en buikpijn

Uitdroging is een mogelijke oorzaak van Braxton-Hicks-weeën. Veel vrouwen voelen hierbij een aanscherping van de buikspieren, zodat de buik stevig of hard aanvoelt. Dit zijn geen echte weeën. Echte weeën liggen dichter bij elkaar, duren langer en zijn pijnlijker. Als een vrouw in staat is om de normale activiteiten voort te zetten, heeft ze wellicht Braxton-Hicks-weeën. Veel water drinken lost dit probleem mogelijk op.

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Een buitenbaarmoederlijke (ectopische) zwangerschap is de belangrijkste oorzaak van sterfte van de foetus tijdens het eerste zwangerschapstrimester. Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap komt meestal voor als gevolg van een afwijking in de anatomie of functie van de eileider, de eierstok of de baarmoeder. Ongeveer 95% van de buitenbaarmoederlijke zwangerschappen vindt plaats in de eileider. Alles wat de verplaatsing van het embryo naar de endometriumholte belemmert, verhoogt het risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Risicofactoren zijn onder meer een bekkenontsteking (infectie van de vrouwelijke geslachtsorganen), een eerdere ectopische zwangerschap, tabaksgebruik en ouder zijn dan 35 jaar. Bekende symptomen zijn amenorroe (gestopte menstruatie), buikpijn, vaginale bloedingen en hemodynamische instabiliteit. De arts zet een laparoscopie in om de aandoening te zwangerschapscomplicatie te identificeren, de bron van de intraperitoneale bloeding te stoppen en het buitenbaarmoederlijke zwangerschapsweefsel te verwijderen. Complicaties van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap zijn onder meer operatieve complicaties, een lage bloeddruk en, op lange termijn, onvruchtbaarheid en chronische pijn.

Dunne darmobstructie (verstopping van dunne darm)

Dunne darmobstructies behoren tot de belangrijkste niet-obstetrische oorzaken van buikpijn bij zwangere vrouwen. Roux-en-Y maag-bypass-chirurgie heeft bijgedragen aan de verhoogde incidentie van darmblokkades. Diverse andere oorzaken van een verstopping van de dunne darm zijn echter onbekend. Braken, buikpijn, buikkrampen, een verminderde eetlust, diarree en koorts zijn enkele bekende tekenen. De arts moet deze aandoening meestal via een operatie behandelen.

Eierstokcysten

Een eierstokcyste is een zakje gevuld met vloeistof die ontstaat in een eierstok. Tijdens de zwangerschap kunnen grote cysten scheuren of een draaiing (torsie) van de eierstok veroorzaken, wat ernstige buikpijn veroorzaakt en het risico op een miskraam of vroeggeboorte verhoogt. Vroeg in de zwangerschap veroorzaken de eierstokcysten gelokaliseerde pijn in de onderbuik. Naarmate de zwangerschap vordert, verplaatst de eierstok zich echter naar boven en ontstaat pijn in de bovenbuik, waardoor de diagnose voor de arts een uitdaging vormt. Als de eierstokcysten in de loop van een paar weken niet spontaan in grootte afnemen, verwijdert de arts grote (meer dan 6-8 cm) cysten meestal operatief. De veiligste tijd om tijdens de zwangerschap te opereren is in het tweede trimester wanneer een vrouw veertien à zestien weken zwanger is. Het merendeel van de eierstokcysten is goedaardig, maar af en toe (1 op de 15.000) wijzen de cysten op de aanwezigheid van eierstokkanker.

Galstenen (cholelithiasis)

Vrouwen lijden vaker dan mannen aan cholelithiasis (galstenen). Hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap vergroten de kans op deze galaandoening. Symptomatische patiënten ervaren vaak galkoliek. Dit duidt op intermitterende buikpijn in het rechter bovenste kwadrant met bijbehorende misselijkheid en braken. Sterke risicofactoren voor de ontwikkeling van cholelithiasis zijn een hoge body mass index en obesitas (overgewicht). Afhankelijk van de symptomen en risicofactoren is een opvolging van de vrouw of een cholecystectomie (chirurgische verwijdering van de galblaas) nodig.

Gas en constipatie

Gas tijdens de zwangerschap resulteert uit verhoogde progesteronwaarden. Naarmate meer van dit hormoon vrijkomt, vertraagt het je maagdarmkanaal, waardoor voedsel langzamer reist. Veel water drinken, vezelrijk voedsel eten, sporten en ontlastingverzachters gebruiken zijn behandelingsvormen voor overmatig gas en constipatie.

HELLP-syndroom

Het HELLP-syndroom (hemolyse, verhoogde leverenzymen en lage bloedplaatjes) is een complicatie van pre-eclampsie. Bekende tekenen zijn misselijkheid, braken en bovenbuikpijn (rechter kwadrant). Als de ziekte is gevorderd, ontstaan mentale wijzigingen. Een vrouw met het HELLP-syndroom moet worden gereanimeerd met bloeddrukcontrole, epilepsiepreventie en een correctie van eventuele coagulopathie (bloedingsneiging). Vervolgens is een keizersnede nodig. Onbehandeld leidt het HELLP-syndroom tot een leverinfarct en/of leverbreuk, waardoor de pijn en hypovolemische shock (door onvoldoende bloed in het lichaam) acuut verergeren. Een leverbreuk is een chirurgische noodsituatie.

Innestelingsbloedingen

Een normale innesteling (implantatie) van het embryo in het baarmoederslijmvlies gaat mogelijk gepaard met milde, intermitterende buikkrampen en een kleine hoeveelheid vaginale bloedingen (innestelingsbloedingen). Deze symptomen houden één à twee dagen aan. De spotting is vaak minimaal en vindt plaats binnen zes à twaalf dagen na de bevruchting, vaak op of rond dezelfde dag als de volgende verwachte menstruatieperiode. Vrouwen verwarren deze bloeding soms met een menstruatiecyclus. Een innestelingsbloeding is meestal niet gevaarlijk en behoeft geen behandeling.

Ovariumtorise (draaiing van de eierstok)

Een ovariumtorsie (draaiing van de eierstok) is een zeldzame, maar belangrijke oorzaak van acute buikpijn. De aandoening resulteert in de totale of gedeeltelijke draaiing van de eierstok rond de vaatas. Een ovariumtorsie komt het meest voor bij zwangere vrouwen. Als de torsie niet gediagnosticeerd of onbehandeld blijft, ontstaat een hemorragisch infarct en necrose van de eierstok. Een laparoscopische oöforectomie (chirurgische verwijdering van de eierstok via een ingreep via de buikwand) is aanbevolen als behandeling voor een ovariumtorsie tijdens de zwangerschap om terugkerende afleveringen te voorkomen.

Ronde ligament pijn

Twee grote ronde ligamenten lopen van de baarmoeder door de lies. Deze ligamenten ondersteunen de baarmoeder. Zowel de baarmoeder als de ligamenten rekken zich uit om de groeiende baby te ondersteunen. Dit gaat mogelijk gepaard met scherpe of doffe pijn in de buik, de heupen of de lies. Uitlokkende van de symptomen factoren zijn een gewijzigde houding, niezen of hoesten. De symptomen verschijnen vaak in de laatste helft van de zwangerschap. Langzaam rechtstaan, de heupen buigen bij een opkomende hoest- of niesaanval zich dagelijks uitrekken zijn enkele tips om de pijn in de ligamenten te verlichten.

Spontane abortus

Elke vaginale bloeding tijdens de vroege zwangerschap (tot twintig weken zwangerschap) zonder verwijding van de baarmoederhals of verandering in de samenstelling van het baarmoederslijmvlies wijst mogelijk op een dreigende abortus. Een abortus is het spontane (miskraam) of door artsen ingeleide (medisch of chirurgisch) zwangerschapsverlies voorafgaand aan de levensvatbaarheid van de foetus buiten de baarmoeder. Spontane abortussen komen vaak voor in het eerste trimester. Bekende symptomen zijn buikpijn, buikkrampen en vaginale bloedingen.

Urineweginfecties

Urineweginfecties komen vaker voor tijdens de zwangerschap. De afvoer van de urine raakt mogelijk verstopt als gevolg van de uitzetting van de baarmoeder en het toegenomen gewicht, waardoor de kans op een infectie vergroot. Buikpijn (boven het schaambeen gesitueerd), een brandend gevoel en pijn bij het plassen, dringend moeten plassen en vaak moeten plassen komen vaak tot stand. Onbehandeld leidt de aandoening mogelijk tot pyelonefritis (ontsteking van de nier(en) en het nierbekken), de belangrijkste oorzaak van een septische shock tijdens de zwangerschap.

Vleesbomen

Uteriene leiomyomen (vleesbomen) zijn goedaardige gezwellen in de baarmoederwand. Ze treffen meer dan 20% van vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Wanneer vleesbomen optreden tijdens de zwangerschap, treden meestal gene symptomen op, maar af en toe ervaren vrouwen wel buikpijn. Grote vleesbomen leiden echter tot bekkendruk en pijn of een vervorming van de baarmoederwand of endometriumholte, wat leidt tot abnormale baarmoederbloedingen. Er is een verhoogd risico op zwangerschapsverlies geassocieerd met de aanwezigheid van vleesbomen in de vroege zwangerschap, vooral wanneer een vrouw meerdere vleesbomen heeft.

Vroegtijdige placentaloslating

Bij een vroegtijdige loslating van de placenta, wordt de bloedstroom verstoord en ontstaan pijn en bloedingen bij de zwangere vrouw. De zwangerschapscomplicatie leidt mogelijk tot een hemorragische shock en, indien onbehandeld, uiteindelijk tot de dood. Als de arts een placentaloslating vermoedt, start hij met de reanimatie van de moeder en de toediening van bloedproducten. Wanneer de foetus gevaar loopt, is een onmiddellijke bevalling nodig.

Andere oorzaken van pijnlijke buik tijdens zwangerschap

Ook andere oorzaken zijn bekend voor pijn in de buik bij zwangere vrouwen zoals onder andere:

• een buikvirus
• een maagzweer
• nierstenen
• pancreatitis (alvleesklierontsteking)
• voedselallergieën of voedselintoleranties

Lees verder

• Pijn tijdens zwangerschap in benen, rug, hoofd en buik
• Buitenbaarmoederlijke zwangerschap: Oorzaken en symptomen
• HELLP-syndroom: Ernstige complicatie van zwangerschap
• Zwangerschap: Complicaties van obesitas bij zwangere vrouw
• Buikpijn: Veelvoorkomende oorzaken van pijn in buikstreek