Pijn in de vagina: een stekende of branderige vaginale pijn

Pijn in de vagina of vaginale pijn is een veel voorkomende klacht bij vrouwen. Vaginale pijn kan bestaan uit krampen of juist een zeurende pijn. Pijn in de vagina kan ook gevoeld worden als branderige of juist als stekende pijn ('steken van onderen'). Er zijn veel verschillende redenen waarom de vagina pijn kan doen. Meestal betreft het geen ernstig probleem. Het is zeer ongemakkelijk om pijn te hebben op een intieme plaats. Bovendien heeft pijn in en van de vagina een negatieve invloed op je kwaliteit van leven. Een van de meest voorkomende oorzaken van vaginale pijn wat gepaard gaat met een branderigheid, is een schimmelinfectie (Candida) die in de vagina kan gaan groeien.

• Symptomen van vaginale pijn
• Oorzaken van pijn in de vagina
• Infectie
• Dyspareunie
• Andere mogelijke oorzaken
• Wie loopt er risico op vaginale pijn?
• Hormonale veranderingen
• Medicijnen
• Leeftijd
• Vaginale droogheid
• Klachten door droge vagina
• Oorzaken van vaginale droogheid
• Vaginale schimmelinfectie
• Focale vulvitis
• Pijn in vagina door soa's
• Kankers of andere gezwellen in of nabij de vagina
• Blaaspijnsyndroom (interstitiële cystitis)
• Vaginisme
• Wat is het?
• Oorzaken
• Overige oorzaken van vaginale pijn
• Diagnose en onderzoek
• Lichamelijk onderzoek en bekkenonderzoek
• Aanvullend onderzoek
• Behandeling van pijn in de vagina
• Geneesmiddelen
• Chirurgie
• Zelfzorg
• Voeding en supplementen
• Prognose van vaginale krampen en pijn

Symptomen van vaginale pijn

De specifieke symptomen van pijn in de vagina variëren, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Vulvaire vestibulitis is bijvoorbeeld een aandoening die alleen pijn veroorzaakt bij externe prikkeling (seksuele gemeenschap). Hierbij is de ingang van de vagina geïrriteerd, branderig of schraal, en doet het pijn als je seksuele gemeenschap hebt. Daarentegen is vulvodynie een aandoening die constante chronische pijn veroorzaakt. Afhankelijk van de specifieke aandoening, kun je een of meer van de volgende symptomen ervaren die verband houden met pijn in de vagina:

• brandende pijn in de vagina
• vaginale jeuk
• vaginale droogheid
• vaginale geurtjes
• algemene pijn
• prikkelend gevoel
• kloppende vaginale pijn
• stekende pijn in de vagina
• zeurderige pijn
• krampende pijn of vaginale krampen
• rauw of schraal gevoel
• vaginale roodheid
• pijnlijke vagina door druk (zitten, fietsen, sporten, strakke kleding, aanraken)
• een vaginale zwelling
• emotionele/psychische problemen
• letsels, laesies, zweren of blaren
• pijn tijdens of na de geslachtsgemeenschap of het gebruik van een tampon
• prikkelende gevoelens
• vaginale jeuk
• vaak plassen / steeds aandrang om te plassen
• pijn tijdens geslachtsgemeenschap
• abnormale vaginale bloedingen
• algemene tekenen (van een infectie) zoals koorts, rillingen, gebrek aan eetlust, gewichtsverlies, vermoeidheid
• een abnormale vaginale afscheiding (bruin, wit, geel, groen, kleverig, stinkend)

Als pijn in de vagina wordt veroorzaakt door een infectie, kun je een abnormale vaginale afscheiding ontwikkelen. Het kan er bijvoorbeeld anders uitzien of ruiken dan normaal. Dit kan wijzen op een schimmel- of bacteriële infectie.

Oorzaken van pijn in de vagina

Pijn in de vagina kan beperkt blijven tot het vaginale gebied. Of het kan uitstralen naar je bekken (bekkenpijn) of baarmoederhals uitstralen.

Infectie

De meest voorkomende oorzaak van vaginale pijn is een infectie, zoals:

• schimmelinfectie
• gonorroe
• chlamydia

Dyspareunie

Vaginale pijn kan ook het gevolg zijn van een aandoening die dyspareunie wordt genoemd. Dit is een medische term voor pijnlijke geslachtsgemeenschap oftewel pijn kort voor, tijdens of kort na het vrijen Het kan worden veroorzaakt door onvoldoende smering tijdens seks als gevolg van hormonale veranderingen of gebrek aan seksuele opwinding. Vaginale pijn kan ook voortvloeien uit psychologische aandoeningen, zoals van seksueel misbruik tijdens je kinderjaren. In sommige gevallen kan de arts mogelijk niet de oorzaak van de pijn bepalen.

Andere mogelijke oorzaken

Andere mogelijke oorzaken van pijn in de vagina zijn onder meer:

• trauma veroorzaakt door seks, bevalling, operatie of andere medische procedures
• vulvovaginale atrofie als gevolg van een daling van oestrogeen na de overgang
• vulvaire vestibulitis
• baarmoederhalskanker

Wie loopt er risico op vaginale pijn?

Vrouwen van alle leeftijden kunnen vaginale pijn ervaren. In sommige gevallen kan je medische geschiedenis het risico verhogen.

Hormonale veranderingen

Hormonale veranderingen die worden veroorzaakt door zwangerschap, overgang of hysterectomie (een operatie waarbij de baarmoeder verwijderd wordt) kunnen bijvoorbeeld je risico op vaginale pijn verhogen. Als je in het verleden borstkanker hebt gehad, loop je ook een hoger risico.

Medicijnen

Bepaalde medicijnen kunnen ook je risico op vaginale pijn verhogen. Statines zijn medicijnen die het cholesterol helpen verlagen. Het is bekend dat deze medicijnen vaginale droogheid veroorzaken. Dit kan leiden tot vaginale pijn.

Leeftijd

Het ouder worden is ook een risicofactor. De overgang veroorzaakt veranderingen in je hormoonspiegels en het leidt tot het dunner worden van je vaginale weefsel. Dit kan leiden tot een droge vagina en klachten als jeuk aan de vagina, geïrriteerde vagina, en een brandend gevoel of pijn aan de vagina.

Vaginale droogheid

Klachten door droge vagina

Vaginale droogheid kan aanleiding geven tot irritatie van de vagina, met klachten als:

• jeuk
• een branderig en/of stekend gevoel in het begin van de vagina
• pijn bij het vrijen
• pijn bij het plassen
• (soms) een onaangename geur a.g.v. de veranderde zuurgraad in de vagina

Als je seks hebt bij verminderde (of het geheel ontbreken van) seksuele opwinding, kan er branderige pijn (bij de ingang van de vagina) ontstaan. Dit komt doordat de slijmhuid beschadigd raakt.

Oorzaken van vaginale droogheid

Gedurende een periode van spanning maakt je lichaam minder vocht aan, waardoor je last kan krijgen van droge ogen, mond en vagina. Ook kan het gebruik van bepaalde medicijnen (bijvoorbeeld antidepressiva, antihistaminica en diuretica) voor vaginale droogheid zorgen. Daarnaast kunnen bepaalde medische behandelingen (zoals een chemokuur) klachten van vaginale droogheid geven. Ook kunnen bepaalde ziekten en aandoeningen aanleiding geven tot vaginale droogheid, bijvoorbeeld diabetes (suikerziekte), endometriose en sommige nierziekten. Na een bevalling en in de tijd dat er borstvoeding wordt gegeven, kan een vrouw tijdelijk last hebben van een drogere vagina. Voorts is het een bekend gegeven dat een vrouw tijdens en na de overgang last kan hebben van vaginale droogheid. Dit komt doordat de aanmaak van het hormoon oestrogeen afneemt.

Vaginale schimmelinfectie

Een vaginale schimmelinfectie wordt vaak veroorzaakt door de schimmel Candida albicans. De vaginale flora kan verstoord raken onder invloed van bijvoorbeeld het wassen van de vagina met zeep, antibioticagebruik of een verhoogde oestrogeenspiegel, waardoor de hoeveelheid bacteriën of schimmels verandert. Hierdoor krijgen sommige schimmels de kans te veel te groeien, met een schimmelinfectie als resultaat. De volgende symptomen en klachten kunnen hierbij optreden:

• rode, gezwollen schaamlippen en jeuk (aan de schaamlippen)
• branderig gevoel in de vagina / pijn in de vagina
• pijn bij het vrijen
• pijn bij het plassen / urineren
• meer en andere afscheiding dan normaal

Focale vulvitis

Dit betreft een ziektebeeld waarbij sprake is van een scala aan klachten:

• chronische klacht van branderigheid, stekende pijn aan de vagina
• irritatie of schraalheid t.p.v. de vulva
• een terugkerende of aanhoudende pijn in de vagina die samengaat met de geslachtsgemeenschap
• na de geslachtsgemeenschap is er een schraal en branderig gevoel
• aangespannen spieren rond de vagina (bekkenbodemgebied)

Focale vulvitis komt vooral onder jonge vrouwen voor. Behandeling bestaat uit het tot rust brengen van de lokale ontstekingsreactie.

Pijn in vagina door soa's

Veel seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) hebben weinig of helemaal geen symptomen, vooral in een vroeg stadium. Sommige soa's kunnen echter pijn en ongemak in het vaginale gebied veroorzaken.

Kankers of andere gezwellen in of nabij de vagina

Het is mogelijk dat cysten, poliepen of tumoren in (de buurt van) de vagina groeien, en deze kunnen bij de vrouw pijn en ongemak veroorzaken. Aanhoudende vaginale pijn is altijd een reden om de huisarts te bezoeken. Zo kan er bijvoorbeeld een Bartholin cyste ontstaan als de afvoergangen van de kliertjes van Bartholini (een slijmklier, waar iedere vrouw twee van heeft, gelegen aan weerszijden van de ingang van de vagina op 5 en 7 uur) verstopt raken. Hierdoor hoopt slijm zich op, de aangedane klier zwelt op en er vormt zich een cyste, nabij de ingang van de vagina.

Blaaspijnsyndroom (interstitiële cystitis)

Het blaaspijnsyndroom of interstitiële cystitis (IC) is een zeldzame en pijnlijke vorm van chronische blaasontsteking (cystitis) die vooral bij vrouwen voorkomt (90% van de gevallen). De meeste mensen met het blaaspijnsyndroom hebben last van pijn, die zich op velerlei manieren kan manifesteren. Zo kan er sprake zijn van pijn in de blaas, die verergert naarmate de blaasinhoud toeneemt. Maar ook pijn in de onderbuik die soms uitstraalt naar omliggende lichaamsdelen als rug, bekken, lies en/of flanken, komt vaak voor. Vrouwelijke patiënten hebben vaak pijnlijke steken in de vagina; mannen in de penis, testikels, scrotum en perineum. Zowel mannen als vrouwen kunnen pijn voelen in de plasbuis.

Vaginisme

Wat is het?

Vaginisme betekent dat het niet lukt om een penis, vinger of tampon in je vagina in te brengen. Wanneer je dit probeert, spannen onwillekeurig de spieren van je bekkenbodem zich aan. De spieren kunnen dermate krachtig aangespannen zijn dat de vagina helemaal dicht aanvoelt. Alsof er niets in kan. Soms lukt het wel iets in je vagina in te brengen, of lukt het om het een klein stukje in te brengen, maar doordat je bekkenbodemspieren gespannen zijn, is dit een pijnlijke ervaring. Soms brengt de gedachte aan penetratie alleen al een vaginistische reactie teweeg. Andere keren spant een vrouw vooral als de vagina wordt aangeraakt.

Oorzaken

Een vrouw kan soms wel geslachtsgemeenschap hebben, maar dat kan flink pijn doet. In dat geval is er geen sprake van vaginisme, maar van dyspareunie (= pijn bij de gemeenschap). De oorzaken van dyspareunie zijn vaak anders dan die van vaginisme, ofschoon er wel een zekere overlap bestaat.

Overige oorzaken van vaginale pijn

Er zijn ook andere oorzaken die vaginale pijn kunnen veroorzaken. Een voorbeeld is endometriose, een aandoening die bij vruchtbare vrouwen voorkomt en waarbij abnormale groei van baarmoederslijmvlies voorkomt op plaatsen anders dan in de baarmoeder. Er kunnen bijvoorbeeld endometriose haarden optreden op of bij de baarmoedermond, de vagina, het rectum of urethra.

Een drukkend gevoel in de vagina of het bekken, kan veroorzaakt worden door een vaginaverzakking. Een verzakking is vaak het gevolg van een verzwakking van de bekkenspieren door een lager gehalte van het hormoon oestrogeen na de menopauze.

Diagnose en onderzoek

Lichamelijk onderzoek en bekkenonderzoek

Een arts kan een bekkenonderzoek uitvoeren om na te gaan of afwijkingen (gezwellen en vormveranderingen), infecties of andere problemen aanwezig zijn die de klachten kunnen verklaren. Een bekkenonderzoek is een lichamelijk onderzoek waarbij de arts (gynaecoloog) de vagina, baarmoederhals, baarmoeder, eileiders, eierstokken en het rectum (endeldarm) onderzoekt. De arts gebruikt ook een speculum, in de volksmond 'eendenbek' genoemd, om de vagina te openen om de baarmoederhals te bekijken en monsters te nemen voor een uitstrijkje. Ook kan een wattenstaafje gebruiken om zachtjes de geslachtsdelen en andere gebieden aan te raken om de precieze locatie van de pijn te identificeren. Ook zal de arts een heleboel vragen stellen over hoe en wanneer je vaginale pijn ervaart.

Aanvullend onderzoek

Sommige diagnostische onderzoeken kunnen worden uitgevoerd, zoals:
Colonoscopie of sigmoïdoscopie om delen van de dikke darm te onderzoeken;

• Bariumklysma, een speciale vorm van radiografie van de dikke darm en het rectum waarbij gebruik gemaakt wordt van een speciale vloeistof (bariumsulfaat), dat nodig is om specifieke delen van de dikke darm duidelijk in beeld te krijgen;
• CT-scan;
• MRI-scan;
• Echografie van de bekkenorganen;
• Cystoscopie, waarmee de arts met een kleine camera kijkt naar de urethra en blaas.

Behandeling van pijn in de vagina

Om je vaginale pijn te verlichten of te verhelpen, zal de arts proberen de onderliggende oorzaak te behandelen. De arts kan een aanpak in meerdere stappen voorschrijven. Hij of zij kan bijvoorbeeld een lokaal anestheticum (een stof die ervoor zorgt dat pijnprikkels niet meer gevoeld worden) of orale medicatie aanbevelen. In zeldzame gevallen zal een operatie worden aanbevolen.

Geneesmiddelen

Als er sprake is van een bacteriële infectie of een schimmelinfectie, dan zal de arts waarschijnlijk antibiotica respectievelijk antischimmelmiddelen voorschrijven om het te behandelen. Je moet alle voorgeschreven doses innemen, zelfs als je symptomen verdwijnen voordat je de behandeling hebt voltooid. Dit vermindert de kans dat de infectie terugkeert.

De arts kan ook een zalf of crème aanbevelen, zoals lidocaïnegel. Lidocaïne op de huid maakt de huid gevoelloos en wordt voorgeschreven bij pijn, jeuk en bij zenuwpijn.

Topische steroïde crèmes kunnen ook helpen irritatie, zwelling en branderig gevoel te verminderen.

Tricyclische antidepressiva (middelen tegen depressie) of anticonvulsiva (middelen tegen epilepsie) kunnen ook helpen chronische pijn te verminderen.

Chirurgie

In zeldzame gevallen kan de arts anesthesie-injecties of zenuwblokkades aanbevelen om de pijn in de vagina tegen te gaan. De arts kan ook een operatie aanbevelen om vulvodynie, vulvaire vestibulitis of baarmoederhalskanker te behandelen.

Zelfzorg

Sommige huismiddeltjes en behandelingen zonder recept kunnen vaginale pijn helpen verlichten. Het toepassen van toverhazelaar in het vaginale gebied kan bijvoorbeeld irritatie verzachten. Om pijn tijdens de geslachtsgemeenschap te verlichten of te voorkomen, kan het helpen om een ​​glijmiddel te gebruiken. Om vaginale jeuk te verminderen, kan antihistaminica die vrij verkrijgbaar zijn, helpen.

Voeding en supplementen

Als de vaginale pijn voortkomt uit chronische urineweginfecties, kan het nemen van calciumcitraatsupplementen bijdragen tot het verminderen van klachten die bijdragen aan vaginale pijn. Calciumcitraat is een algemeen voorgesteld natuurlijke remedie voor infecties van de urinewegen. Het vermijden van voedingsmiddelen met veel oxalaten kan ook helpen om urineweginfecties te voorkomen. Deze voedingsmiddelen omvatten prei, okra, rabarber, amandelen, pinda’s, pecannoten en pistachenoten. Maar neem voordat je supplementen inneemt of je dieet verandert, eerst contact op met je huisarts.

Prognose van vaginale krampen en pijn

Je vooruitzichten hangen af ​​van de onderliggende oorzaak van de vaginale pijn, evenals van de behandeling die je krijgt. In veel gevallen kan het volgen van het aanbevolen behandelplan van de arts blijvende verlichting bieden.

Lees verder

• Vaginale afscheiding: geur en kleur (geel, bruin of groen)
• Vaginale jeuk of jeukende vagina: oorzaken en symptomen
• Zwelling of bult in vagina: oorzaken van vaginale zwelling
• Vaginale krampen: steken, pijn en kramp in de vagina
• Pijnlijke vagina: oorzaken en symptomen van pijn in vagina