Plekjes van Fordyce: kleine witte gele plekjes, talgbultjes

Het hebben van gesloten poriën, waardoor bultjes ontstaan kan iedereen overkomen. In het geval van de plekjes van Fordyce komt het meer specifiek in de mond en op het geslachtsdeel voor. Het is een normaal optredend verschijnsel en hoeft niet medisch te worden behandeld. Een zinkzalf en/ of ontsmettingsmiddel kan afdoende zijn, om de jeuk en overlast te laten afnemen. Wat houden de plekjes van Fordyce in, hoe is het gerelateerd aan de talgklieren en hoe geeft het bultjes met witte plekjes?

Plekjes van Fordyce

• Functie van talgklieren
• Inwendige drukopbouw
• Aangetaste slijmwegen mond
• Jeuk of irritatie
• Mate van voorkomen plekjes van Fordyce
• SOA of niet

Functie van talgklieren

Uit iedere porie kan een haar groeien, waarnaast ook talg wordt afgegeven. In de porie zit rondom de eventueel aanwezige haarzak een vijftal klieren, alwaar talg wordt aangemaakt (lit.1). Die smeerstof blijft aan de groeiende haar plakken en/ of kan geleidelijk uit de porie stromen/vloeien. Het heeft tot doel om de opperhuid enige vettigheid te geven, waardoor de huid soepel blijft. Daarbij zorgt het ervoor dat de huid niet uitdroogt en de dos er gezond uitziet. Ook de groeiende haar blijft iets vettig, waardoor het tegen de invloed van de buitenwereld is beschermd. Het geeft de huid waterafstotende eigenschappen, waarnaast ook ongewenste invloeden worden geweerd. Denk aan virussen, bacteriën of andere stoffen, welke de huid kunnen aantasten.

Inwendige drukopbouw

Gedurende de puberteit ondergaat het lichaam vele veranderingen, waarbij de talgklieren eveneens overactief zijn. De poriën krijgen daarbij een grote hoeveelheid talg te verwerken en het niet meer kunnen verwerken. Omdat die poriën eveneens ontstoken kunnen raken, kan de porie dicht komen te zitten. Doordat de aanmaak van talg doorgaat, zal de inwendige druk te hoog worden en kunnen puisten ontstaan. Meest kenmerkende is dit bij de opgroeiende tiener in het gezicht. Toch kunnen talgplekjes overal op het lichaam voorkomen en bij iedere leeftijdscategorie. Zeer opvallend zijn de plekjes onder de tong of juist op het geslachtsdeel en kunnen aanleiding voor bezorgdheid zijn.

Aangetaste slijmwegen mond

De kliertjes in de mond kunnen iets teveel talg aanmaken, waardoor plekjes verschijnen. De slijmwegen worden daarbij iets aangetast, waardoor men een ongemakkelijk gevoel in de mond of keel krijgt. Het kan soms tot enige zwelling in de mond leiden, waarnaast soms ontstekingen ontstaan. Denk aan opgezet tandvlees. Ook dit is meestal onschuldig, waarbij men goede hygiëne moet toepassen om de ontsteking te laten verdwijnen. De plekjes in de slijmwegen zijn relatief klein. Vaak gaat het om slechts een millimeter per vlekje, echter de plekjes kunnen in geclusterde groepjes voordoen. Het zit voornamelijk onder de tong of in het wangslijmvlies. Het kan soms een ongewone textuur geven, waarnaast de smaak iets is aangetast. Vaak zal de overlast beperkt zijn en is behandeling niet noodzakelijk (lit.2).

Jeuk of irritatie

Zeker in de eerste jaren dat de plekjes tot ontwikkeling komen, kan het enige irritatie of jeuk geven. Zeker als het op de schacht van het geslachtsdeel voorkomt, kan het tot aanhoudende jeuk leiden. Daarnaast kunnen de gevulde poriën tijdens de erectiele stand pijn doen. In dat geval kan men proberen om de talg uit de porie te persen, waarna het met een ontsmettingsmiddel goed moet worden schoongemaakt. De jeuk kan eveneens door de persoon zelf worden getriggerd. Het wel of niet scheren kan van invloed zijn als ook of men er vaak aanzit. In de meeste gevallen dient men bij jeuk ervan af te blijven, om het niet te verergeren. Het gebruik van zinkzalf kan helpen om de jeuk te verminderen en om de zwelling af te laten nemen. Hoe goed men hierop reageert hangt uiteraard per persoon af.

Mate van voorkomen plekjes van Fordyce

Hoeveel talg wordt aangemaakt hangt per persoon af. Weinig actieve klieren resulteren in een droge huid, terwijl overactieve klieren puisten en/ of witte gele plekjes geven. Dit kan dus bij iedereen voorkomen. Het gaat om een onschuldige aandoening. Komt het in de mond voor, dan is het van belang om goed te spoelen. Dit wil niet zeggen dat de plekjes verdwijnen, echter een goede hygiëne vermijdt dat er aanvullende ontstekingen ontstaan. Laat u bij twijfel informeren door de huisarts of mondhygiënist.

SOA of niet

Het hebben van blaasjes, vreemde verkleuringen op het geslachtsdeel kunnen naast plekjes van Fordyce ook andere aandoeningen inhouden. Lijken vlekken of blaasjes niet gerelateerd aan de poriën te zijn, dan betreft het niet dit type aandoening. Het kan potentieel om schimmels, bacteriën of SOA’s gaan. Ga naar de GGD voor een test, danwel laat u verder door een arts onderzoeken. Vele seksueel overdraagbare aandoeningen kunnen middels een antibioticakuur worden verholpen.

Lees verder

• Mondaandoeningen: Tips om mond- en keelproblemen aan te pakken (special)
• Bloedblaar mond, tong, lip, gehemelte: wat kan het zijn?
• Hoe kun je een gezonde mond hebben en pijnloos houden?
• De gunstige werking van Corsodyl bij mondproblemen