Overactieve blaas: symptomen, oorzaken en behandeling

Overactieve blaas: symptomen, oorzaken en behandeling Wat is een overactieve blaas en wat zijn de symptomen van een overactieve blaas? Moet je vaker naar het toilet en heb je last van plotselinge en hevige aandrang om te plassen waarbij je moeite hebt om de urine op te houden? Moet je bovendien vaak kleine beetjes plassen? Dan zou dit kunnen wijzen op een overactieve blaas. Zowel mannen, vrouwen als kinderen kunnen last hebben van een overactieve blaas. De symptomen van een overactieve blaas zijn een plotselinge drang voelen om te urineren die moeilijk te beheersen is en aandrangincontinentie: ineens een sterke aandrang voelen en de plas niet kunnen ophouden. Deze klachten kunnen je leven behoorlijk verzieken. Ook moet je vaak 's nachts eruit om te plassen. Behandeling van een overactieve blaas bestaat uit oefeningen, medicatie, botox en zenuwstimulatie. Een natuurlijke behandeling met bijvoorbeeld ginseng kan ondersteunend werken.
Urinestelsel / Bron: Alila Medical Media/ShutterstockUrinestelsel / Bron: Alila Medical Media/Shutterstock

Wat is een overactieve blaas?

Bij een overactieve blaas heb je geen controle over de blaas en ontstaat er een plotselinge en hevige aandrang om te plassen. Deze aandrang kun je niet onderdrukken en vaak lukt het niet meer om de urine op te houden totdat je bij een toilet bent gearriveerd. Dit wordt ook wel urge-incontinentie of aandrangincontinentie genoemd. Als je last hebt van een overactieve blaas, moet je vaak ook kleine beetjes plassen en ga je vaker dan normaal naar het toilet. Een overactieve blaas interfereert met het dagelijkse leven en kan behoorlijk belastend zijn.

Wie hebben er last van?

Het blijkt dat ongeveer 10% van de volwassenen in meer of mindere mate last heeft van een overactieve blaas. Zowel mannen als vrouwen kunnen er mee te kampen hebben. Een overactieve blaas kan ook voorkomen bij kinderen.

Werking van de blaas

De urineblaas is in feite een holle spier. Het is een opslagplaats voor urine afkomstig uit de nieren. Wanneer de blaas gevuld is met 300-400 ml urine, wordt er een signaal naar de hersenen verzonden dat de blaas vol is. Deze drang tot blaaslediging ontstaat door ritmische samentrekkingen in de spierwand van de blaas: de blaasspier trekt zich steeds kort samen. Dit gevoel van urinedrang kan normaal gesproken worden onderdrukt. Het gevoel van aandrang wordt ook wel 'urge' genoemd. Dit is in feite het teken om een toilet op te zoeken. Wanneer je in de gelegenheid bent om te urineren, dan knijpt de blaas verder samen waardoor je de blaas leegplast.

Symptomen

Met een overactieve blaas kun je de volgende symptomen en klachten ervaren:
  • Een plotselinge drang voelen om te urineren die moeilijk te beheersen is.
  • Aandrangincontinentie: ineens sterke aandrang voelen en de plas niet kunnen ophouden.
  • Vaak plassen, meestal acht keer of meer keer in 24 uur.
  • Twee of meer keren in de nacht wakker worden om te urineren (nocturie).

Sommige personen ervaren tevens blaasspasmen (plotse krampen door samentrekking van blaas). Hoewel je in de gelegenheid bent om tijdig het toilet te bereiken om te plassen wanneer je de drang voelt om te plassen, kan een overactieve blaas je leven danig verstoren.

Oorzaken van een overactieve blaas

Veelal er geen duidelijke oorzaak te vinden voor een overactieve blaas. Er kunnen meerdere oorzaken ten grondslag liggen aan een overactieve blaas:

Een blaassteen van 14 mm / Bron: Steven Fruitsmaak, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Een blaassteen van 14 mm / Bron: Steven Fruitsmaak, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Bekkenbodemproblemen

Het te vaak aanspannen van de bekkenbodemspier kan bij vrouwen de oorzaak zijn van een overactieve blaas. De blaas moet een tandje bijzetten en kan zelfs op den duur overprikkeld raken als je tijdens het plassen de bekkenbodemspier aanspant. De blaas gaat dan steeds sneller reageren op vulling en daardoor voel je steeds vaker aandrang om te plassen. De blaas kan overprikkeld raken; je moet steeds vaker plassen, je krijgt steeds minder tijd krijgen om het toilet te bereiken en er kan dientengevolge ongewenst urineverlies optreden.

Afwijkingen aan de urinewegen

Afwijkingen in de blaas, zoals blaasontstekingen, blaasstenen en blaastumoren, kunnen overactiviteit van de blaas geven. Maar ook een goedaardige vergroting van de prostaat kan een overactieve blaas veroorzaken.

Overmatig alcoholgebruik kan de blaas prikkelen / Bron: Istock.com/karelnoppeOvermatig alcoholgebruik kan de blaas prikkelen / Bron: Istock.com/karelnoppe

Gebruik van prikkelende middelen

Bepaalde medicijnen, zoals plastabletten (diuretica) of antidepressiva, kunnen de oorzaak zijn van frequent plassen. Ook overmatig gebruik van alcohol, cafeïne, nicotine (roken) en drugs kunnen een prikkelende werking uitoefenen op de blaas, waardoor klachten van een overactieve blaas optreden.

Afwijkingen in de zenuwbaan

Door afwijkingen van het zenuwstelsel, zowel in het ruggenmerg als in de hersenen (bijvoorbeeld bij MS, een dwarslaesie, Alzheimer of Parkinson), kunnen een enkele keer een overactieve blaas veroorzaken.

Psychische factoren

Stress en spanning kunnen klachten van een overactieve blaas veroorzaken. Problemen bij zindelijkheidstraining (door verkeerd aangeleerd gedrag) of negatieve seksuele ervaringen (wat de spanning in de bekkenbodem verhoogt), kunnen een overactieve blaas uitlokken.

Risicofactoren

Leeftijd

Naarmate je ouder wordt, neemt het risico op een overactieve blaas toe. Je hebt met het ouder worden ook een hoger risico op ziekten en aandoeningen, zoals vergrote prostaat en diabetes, die kunnen bijdragen aan andere problemen met de blaasfunctie.

Cognitieve achteruitgang

Veel mensen met cognitieve achteruitgang, bijvoorbeeld na een beroerte of de ziekte van Alzheimer (een vorm van dementie), ontwikkelen een overactieve blaas.

Complicaties

Psychische klachten

Elke vorm van incontinentie kan je levenskwaliteit danig beïnvloeden. Als een overactieve blaas prominent aanwezig is en voor veel problemen zorgt, kan dit wellicht ook leiden tot de volgende klachten:

Gemengde incontinentie

Sommige vrouwen hebben ook een aandoening genaamd gemengde incontinentie. Meestal gaat het om een combinatie van stressincontinentie en aandrangincontinentie. Stressincontinentie is het verlies van urine die optreedt bij een plotselinge lichamelijke inspanning, zoals hoesten, niezen, lachen, sporten of zwaar tillen. Aandrangincontinentie houdt in dat de detrusorspier van de blaas overactief is, waardoor je opeens moet plassen, waarbij je vooraf nauwelijks iets gevoeld heeft.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en onderzoek

Als je een abnormale drang hebt om te urineren, zal de huisarts vragen stellen over je klachten en lichamelijk onderzoek uitvoeren. Ook zal hij je medische voorgeschiedenis on ogenschouw nemen. De arts zal vragen stellen over de frequentie van de klachten, hoeveel je drinkt gedurende de dag en het eventuele urineverlies. De arts kan je vragen of je een plasdagboek wilt bijhouden. Het is voor je dokter namelijk belangrijk om te weten hoe vaak je plast en hoeveel. Urineonderzoek kan uitwijzen of er sprake is van een infectie of dat je bloed in je urine hebt. Het lichamelijke onderzoek is gericht op je buik en geslachtsdelen. Neurologisch onderzoek kan sensorische problemen of abnormale reflexen vaststellen.

Cystoscopie / Bron: Alexilusmedical/ShutterstockCystoscopie / Bron: Alexilusmedical/Shutterstock

Vervolgonderzoek

Er kan een urodynamisch onderzoek worden uitgevoerd om de functie van je blaas te beoordelen. Bij dit onderzoek wordt de blaas via een slangetje gevuld terwijl de blaasdruk wordt gemeten. Andere onderzoek is uroflowmetrie: onderzoek van de urinestraal. Soms is een cystoscopie nodig: inwendig kijkonderzoek van de blaas.

Overactieve blaas behandeling

Bij een overactieve blaas zijn er meerdere behandelingen mogelijk. De behandeling richt zich op (het wegnemen van) de oorzaak, indien deze bekend is. De volgende behandelingen zijn (al dan niet in combinatie) mogelijk:

Fysiotherapie

Van de bekkenfysiotherapeut krijg je oefeningen waarmee je de spieren van de bekkenbodem beter leert gebruiken en je geleidelijk meer controle over de blaas krijgt (zie ook 'Gedragsinterventies').

Medicijnen

Veel mensen met een overactieve blaas hebben baat bij het gebruik van medicijnen (anticholinergica: dridase, toviaz, vesicare, detrusitol).

Neurostimulatie

Stimulatie van de onderbeenzenuw via kleine elektrische prikkelingen, kan een gestoorde blaasfunctie herstellen. Deze behandeling heet Percutaneous Tibial Nerve Stimulation (PTNS).

Botox

Botox kan in de wand van de blaas worden gespoten via een dunne camera welke in de blaas wordt gebracht. Botox is een spierverslapper en het remt daardoor, gedurende een periode van gemiddeld zes tot negen maanden, de blaasactiviteit.

Katheter

Soms is het nodig een katheter te plaatsen in de blaas om deze (goed) te legen.

Operatie

Als bovenstaande behandelingen geen soelaas bieden, kan een operatie worden voorgesteld om een overactieve blaas te behandelen. Procedures die ingezet kunnen worden zijn:
  • Sacrale neurostimulator (SNS), waarbij een implanteerbaar apparaatje wordt geplaatst die lichte elektrische pulsen verzend naar de zenuwen die de blaas- en/of darmfuncties regelen.
  • Cytoplastiek (augmentatieblaas), waarbij een klein stukje weefsel van de darm aan de wand van de blaas geplaatst om deze te vergroten. Helaas kunnen niet alle mensen normaal plassen na deze operatie.
  • Urineomleiding, waarbij de ureters rechtstreeks aan de buitenkant van het lichaam geplaatst.

Overactieve blaas medicijnen

Geneesmiddelen die de blaas ontspannen kunnen nuttig zijn voor het verlichten van de symptomen van een overactieve blaas en het verminderen van aandrangincontinentie. Deze medicijnen zijn:

Medicatie bij een overactieve blaas / Bron: Stevepb, PixabayMedicatie bij een overactieve blaas / Bron: Stevepb, Pixabay

Tolterodine

Tolterodine behoort tot een klasse van geneesmiddelen die antimuscarinica worden genoemd. Tolterodine wordt gebruikt voor de behandeling van symptomen van een overactieve blaassyndroom.

Oxybutynine

Oxybutynine ontspant de spieren van de blaas en urinewegen en het middel wordt voorgeschreven bij urine-incontinentie, overmatige transpiratie en overmatige speekselvloed.

Solifenacine

Solifenacine is een middel dat de spieren van de blaas ontspant. De blaas kan hierdoor meer urine bevatten en je hoeft minder vaak te plassen.

Darifenacine

Darifenacine ontspant de spieren van de blaas.

Mirabegron

Mirabegron ontspant de spieren van de blaas en is een geneesmiddel voor de behandeling van het overactieve blaassyndroom.

Fesoterodine

Fesoterodine ontspant de spieren van de blaas.

Nieuwe medicijnen

De ontwikkelingen staan niet stil. In de toekomst zullen nieuwe geneesmiddelen beschikbaar worden gesteld.

Gedragsinterventies

Gedragsinterventies zijn de eerste keuze bij het behandelen van een overactieve blaas. Ze zijn vaak effectief en hebben geen bijwerkingen. Gedragsinterventies kunnen bestaan uit:

Bekkenbodemspieroefeningen

Kegel oefeningen versterken je bekkenbodemspieren en urineblaas. Kegeloefeningen is de naam voor een reeks oefeningen die de bekkenbodemspier trainen. Het is genoemd naar Arnold Kegel, de gynaecoloog. De versterkte spieren kunnen je helpen om de onwillekeurige samentrekkingen van de blaas een halt toe te roepen. Een fysiotherapeut kan je helpen om te leren hoe je Kegel-oefeningen correct uitvoert. Het kan zes tot acht weken duren voordat je profiteert van de behandeling.

Streef gezond gewicht na bij een overactieve blaas / Bron: Istock.com/VladimirFLoydStreef gezond gewicht na bij een overactieve blaas / Bron: Istock.com/VladimirFLoyd

Gezond gewicht

Als je overgewicht hebt kan het verliezen van wat extra pondjes de symptomen verlichten. Daarna is het belangrijk om een gezond gewicht te handhaven. Gewichtsverlies kan ook helpen als je last hebt van stress- of inspanningscontinentie.

Gepland urineren

Het instellen van een schema om te plassen, bijvoorbeeld elke twee tot vier uur, zorgt ervoor dat je elke dag op dezelfde tijdstippen urineert in plaats van te wachten tot dat je drang hebt om te urineren.

Blaaskatheterisatie

Met behulp van een katheter kun je regelmatig je blaas leegmaken. Het kan worden toegepast bij hevige urine-incontinentie.

Incontinentiemateriaal

Er is een heel gamma aan incontinentiemateriaal dat speciaal bedoeld is om een zo comfortabel mogelijke oplossing te bieden. Dit betekent dat je gewoon weer kunt deelnemen aan sociale activiteiten, zonder dat je bang hoeft te zijn voor een natte broek.

Overleg met de arts / Bron: Syda Productions/Shutterstock.comOverleg met de arts / Bron: Syda Productions/Shutterstock.com

Natuurlijke middelen

Overleg altijd eerst met je huisarts of uroloog voordat je bepaalde supplementen gaat gebruiken. Ze zullen nagaan of je het kan gebruiken naast de medicijnen die je voorgeschreven krijgt en welke bijwerkingen het heeft.

Gosha-Jinki-Gan

Deze Japanse mix van 10 kruiden is een van de meest bestudeerde producten. Japanse onderzoekers vonden dat mensen die het gedurende 8 weken dagelijks innamen, minder naar de badkamer gingen. Andere studies bevestigen dat het de drang om te plassen vermindert en helpt bij incontinentie.

Resiniferatoxine

Resiniferatoxine is een stof die voorkomt in de wolfsmelksoorten. Resiniferatoxine is een factor 1000 heter dan capsaïcine (de stof die pepers heet maakt). Deskundigen denken dat het werkt door zenuwen in de blaas te blokkeren die je hersenen vertellen dat je naar het toilet moet gaan. Het kan ook je blaas helpen om meer urine vast te houden, wat minder uitstapjes naar de badkamer betekent.

Capsaicine

Rode pepers, de stof die rode pepers zo pikant maakt, blijkt te helpen bij een overactieve blaas. Een nadeel: het kan bijwerkingen veroorzaken, zoals pijn en irritatie.

Zegepalm / Bron: Sallicio, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Zegepalm / Bron: Sallicio, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Zegepalm

Mensen in Europa gebruiken dit extract, gemaakt van de bessen van de zegepalm of zaagpalm, om problemen te behandelen die worden veroorzaakt door een vergrote prostaat. Onderzoek suggereert dat verbindingen in de zaagpalm inwerken op de zenuwen in je urinewegen, wat de klachten vermindert van een overactieve blaas.

Prognose

De algemene prognose voor overactieve blaas is over het algemeen goed. Door middel van een gecombineerde aanpak van leefstijlaanpassingen, oefeningen en medicijnen kan je de klachten aanzienlijk verminderen en de levenskwaliteit verbeteren.

Preventie

De exacte oorzaak van een overactieve is niet bekend en daarom is het moeilijk om preventieve strategieën vast te stellen. De volgende maatregelen kunnen echter voorkomen dat symptomen bij sommige mensen verergeren.

Cafeïne

Cafeïne kan de klachten verergeren doordat het de blaaswand irriteert. Het elimineren van cafeïne-inname kan sommige symptomen van een overactieve blaas verminderen.

Voedingsmiddelen

Sommige deskundigen suggereren dat het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen, zoals chocolade, pittig voedsel, alcohol, koolzuurhoudende dranken en noten, gunstig kunnen zijn om symptomen van overactieve blaas te voorkomen. Anderen moedigen aan om de hoeveelheid voedingsvezels te verhogen als je last hebt van een overactieve blaas.

Overgewicht

Overgewicht kan meer druk op de blaas veroorzaken, waardoor urine-incontinentie wordt veroorzaakt. Daarom kan gewichtsverlies ook helpen bij urine-incontinentie in het algemeen.

Lees verder

© 2014 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Overactieve blaasOveractieve blaasOngeveer 8% van de Nederlanders heeft last van een overactieve blaas. Een overactieve blaas kan je dagelijkse leven ontz…
Wat kun je doen tegen een overactieve blaas?Wat kun je doen tegen een overactieve blaas?Mensen met een overactieve blaas kunnen ernstige beperkingen ervaren in het dagelijks leven. Wat kun je doen tegen een o…
Een overactieve blaas: wat kun je er aan doen?Een overactieve blaas: wat kun je er aan doen?Het lijkt misschien een klein probleem, maar toch hebben meer dan 1 miljoen mannen en vrouwen in Nederland hier last van…
Prikkelbare blaas: oorzaken en behandelingPrikkelbare blaas: oorzaken en behandelingDe term prikkelbare blaas is in feite een parapluterm voor iedere blijvende aandoening, die de spieren van de blaas onwi…

Zelfbrouwsyndroom, dronken zonder drinkenZelfbrouwsyndroom, dronken zonder drinkenDronken worden zonder alcohol te drinken. Het klinkt misschien onmogelijk maar toch bestaat het. Het is een aandoening d…
Depersonalisatiestoornis: een vervreemding van jezelfDepersonalisatiestoornis: een vervreemding van jezelfIemand die lijdt aan een depersonalisatiestoornis, heeft het gevoel dat hij buiten de werkelijkheid staat. Het is een ge…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Istock.com/AW
  • Mayo Clinic. Overactive bladder: Diagnosis. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/overactive-bladder/diagnosis-treatment/diagnosis/dxc-20311876 (ingezien op 21-8-2017)
  • Mayo Clinic. Overactive bladder: Symptoms and causes. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/overactive-bladder/symptoms-causes/dxc-20311824 (ingezien op 21-8-2017)
  • Mayo Clinic. Overactive bladder: Treatment. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/overactive-bladder/diagnosis-treatment/treatment/txc-20312030 (ingezien op 21-8-2017)
  • MedicineNet.com. Overactive Bladder (OAB). http://www.medicinenet.com/overactive_bladder/article.htm (ingezien op 21-8-2017)
  • Oxybutynine Mylan 5 mg tabletten oxybutyninehydrochloride: bijsluiter
  • Patient1. Overactieve blaas. https://www.patient1.nl/encyclopedie/overactieve-blaas (ingezien op 21-8-2017)
  • Tolterodine Retard Teva: bijsluiter.
  • WebMD. Herbal Remedies for Overactive Bladder. http://www.webmd.com/urinary-incontinence-oab/features/herbal-remedies-overactive-bladder#1 Ingezien op 21-8-2017)
  • www.bergmanclinics.nl
  • www.gezondheidsplein.nl
  • www.jeroenboschziekenhuis.nl
  • www.patient.co.uk
  • www.symptomen-behandeling.nl
  • www.urologie.slingeland.nl
  • Afbeelding bron 1: Alila Medical Media/Shutterstock
  • Afbeelding bron 2: Steven Fruitsmaak, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 3: Istock.com/karelnoppe
  • Afbeelding bron 4: Alexilusmedical/Shutterstock
  • Afbeelding bron 5: Stevepb, Pixabay
  • Afbeelding bron 6: Istock.com/VladimirFLoyd
  • Afbeelding bron 7: Syda Productions/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 8: Sallicio, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Reacties

Denise, 12-06-2016
Ik heb ook last van te vaak plassen en dan kleine hoeveelheden. Ik heb snel aandrang. Hiervoor gebruik ik Vesicare. Dit helpt mij goed.
Bij pijnklachten wordt ook vaak Amitriptyline voorgeschreven in een lage dosering. Dit middel is eigenlijk een antidepressivum, maar wordt veel gebruikt bij incontinentie, slaapproblemen en chronische pijn.
Ik gebruik hiervan 10 mg niet voor blaaspijn, maar voor andere pijn. Dit middel werkt goed bij pijn, bij mij veel beter dan andere pijnstillers.
Advies van mijn arts was dat ik beter 10 mg amitriptyline kon nemen dan alle andere pijnstillers die ik dagelijks nam, minder schadelijk dus.
Veel sterkte gewenst! Reactie infoteur, 15-08-2016
Vesicare wordt gebruikt om de activiteit van een overactieve blaas te verminderen. Dit zorgt ervoor dat u langer kunt wachten met naar het toilet te gaan en het vergroot de hoeveelheid urine die uw blaas kan bevatten.
Amitriptyline (merkloos, Sarotex®) wordt voorgeschreven bij depressie, posttraumatische stressstoornis, zenuwpijn, bedplassen, spierpijn bij fibromyalgie, hoofdpijn, soms bij hik, migraine en speekselvloed bij ALS.

Robert Horemans, 09-06-2016
Ik ben 78 jaren oud, mannelijk, moet circa 10X per nacht naar de WC. Heb een zwaar verkeersongeval gehad, wanneer ik 30 jaren oud was.Een zware hersenschudding met bloed in de hersenen, had diplopie, enz. s'nachts plat liggen, geeft nog meer problemen.Ik heb dus, NOCTURIA. Welke medicatie kan mij helpen om de drukking en de pijn te laten afnemen? Reactie infoteur, 15-08-2016
Nycturie is het 's nachts twee of meerdere keren moeten opstaan om te plassen. U moet 's nachts ontzettend vaak naar het toilet. Dat is een zeer zeer lastig probleem, wat een goede nachtrust verstoort. U kunt het beste overleggen met de huisarts of behandeld arts wat hieraan in uw geval te doen is.

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 30-03-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 23
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.