Diabetes, gevolgen op de korte termijn: symptomen en soorten

De gevolgen van diabetes en complicaties op korte termijn zijn afhankelijk van het feit of je je diabetes onder controle hebt. Complicaties van diabetes (in de volksmond ook wel 'suikerziekte' genoemd) zijn de mogelijke bijkomende gevolgen van diabetes. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen kortetermijncomplicaties en langetermijncomplicaties. Korte termijn betekent dat deze complicaties zich snel in je lichaam voordoen. Deze complicaties komen voor wanneer je bloedglucose niet onder controle is; je bereikt dan een gevaarlijk hoge of lage spiegel. Uitgezonderd hypoglykemie (lage bloedglucosespiegel), moet je alle complicaties die we hieronder bespreken als medisch noodgeval beschouwen.

Diabetes complicaties op korte termijn

• Wat is diabetes?
• Kortetermijncomplicaties voorkomen
• Diabetes gevolgen: hypoglykemie
• Wat is hypoglykemie?
• Hypoglykemie symptomen
• Behandeling hypoglykemie
• Diabetes gevolgen: diabetische ketoacidose
• Wat is diabetische ketoacidose?
• Behandeling ketoacidose
• Diabetes gevolgen: hyperosmolair syndroom
• Wat is het hyperosmolair syndroom?
• Symptomen
• Behandeling hyperosmolair syndroom

Wat is diabetes?

Diabetes is een chronische medische aandoening waarbij het lichaam niet in staat is de bloedsuikerspiegel (glucose) goed te reguleren. Er zijn twee hoofdtypen diabetes: type 1 en type 2.

Bij diabetes type 1 maakt het lichaam geen insuline aan, een hormoon dat helpt bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel. Dit type diabetes wordt meestal gediagnosticeerd bij kinderen en jongvolwassenen en vereist dagelijkse insuline-injecties om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden.

Bij diabetes type 2 gebruikt het lichaam insuline niet effectief, een aandoening die bekend staat als insulineresistentie. Dit type diabetes wordt meestal gediagnosticeerd bij volwassenen en kan worden behandeld met een combinatie van veranderingen in levensstijl, zoals dieet en lichaamsbeweging, en medicijnen.

Beide soorten diabetes kunnen ernstige gezondheidscomplicaties veroorzaken als ze niet worden behandeld, waaronder hartaandoeningen, zenuwschade, nieraandoeningen en verlies van gezichtsvermogen. Met de juiste behandeling kunnen mensen met diabetes echter een gezond en actief leven leiden.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen kortetermijncomplicaties en langetermijncomplicaties. Langetermijncomplicaties worden in dit artikel besproken.

Kortetermijncomplicaties voorkomen

Ernstige kortetermijncomplicaties van diabetes krijg je over het algemeen door een hoge glucosespiegel wanneer de bloedglucose minder goed gecontroleerd wordt. In principe zijn alle kortetermijncomplicaties te vermijden door op de juiste tijdstippen je medicijnen te slikken, je bloedglucose regelmatig te controleren en op de juiste momenten het juiste voedsel te eten. Als je dat doet is de kans klein dat je last krijgt van een kortetermijncomplicatie. Kortetermijncomplicaties ontwikkelen zich binnen enkele dagen of zelfs uren, en reageren ook zo snel op adequate behandeling. Diabetici moeten altijd op hun hoede zijn om te voorkomen dat ze te maken krijgen met (acute) ontregelingen.

Diabetes gevolgen: hypoglykemie

Wat is hypoglykemie?

Een hypoglykemie duidt op een situatie waarbij het bloedglucosegehalte zodanig is gedaald, dat allerlei klachten ontstaan. Het komt vrijwel alleen voor bij diabetespatiënten die insuline gebruiken of bepaalde bloedglucoseverlagende tabletten gebruiken. Als je hier te veel van binnenkrijgt of als je te veel sport of te weinig eet, te laat gaat eten of een maaltijd overslaat, kan je bloedglucose zodanig laag worden dat je klachten krijgt. In dat geval is de ingespoten hoeveelheid insuline of het ingenomen glucoseverlagende middel reeds werkzaam om de te verwachte aanvoer van glucose vanuit het voedsel in de darmen te verwerken, terwijl er vanuit de darmen —doordat je te weinig of te laat eet— nog geen aanvoer van glucose is. Het gevolg is een sterke daling van het bloedglucosegehalte. Ook wanneer je meer glucose verbruikt dan normaal (bijvoorbeeld doordat je meer beweegt dan normaal), kan dit tot een te sterke en plotselinge daling van het bloedglucosegehalte leiden. Bij de meeste mensen leidt een spiegel van 3,3 mmol/l (59,4 mg/dl) of lager tot klachten.

Hypoglykemie symptomen

De symptomen van hypoglykemie kunnen worden ingedeeld in twee groepen:

• Sympathische symptomen: deze zijn te wijten zijn aan stimulatie van het adrenerge systeem (een systeem van neurotransmitters en receptoren in het zenuwstelsel) in antwoord op een daling van de glykemie ofwel het suikergehalte in het bloed. Hierbij ontstaan bijeffecten van de hormonen (vooral adrenaline) die het lichaam rondstuurt om het glucoseverlagende effect van insuline tegen te gaan.
• Neuroglycopenische symptomen: dit zijn symptomen die optreden doordat de hersenen onvoldoende brandstof krijgen als gevolg waarvan het denkvermogen achteruitgaat; deze zijn te wijten aan een daling van het bloedglucosegehalte in de hersencirculatie.

De sympathische en neuroglycopenische symptomen kunnen afzonderlijk, samen of sequentieel (na elkaar) optreden.

Neuroglycopenische symptomen zijn:

• hoofdpijn;
• concentratiestoornissen;
• gezichtsstoornissen (zoals dubbelzien);
• vermoeidheid;
• verwardheid, angstgevoelens of onrust;
• stuiptrekkingen;
• bewusteloosheid, of niet meer wakker te krijgen zijn.

Sympathische symptomen zijn:

• bleke huid;
• zweten, transpireren;
• snelle hartslag;
• hartkloppingen, of het gevoel dat je hart te snel klopt;
• angst;
• beverig;
• hongergevoel.

Als je een hypoglycemie krijgt, kun je niet meer helder denken. Je maakt simpele fouten en anderen kunnen denken dat je duchtig de fles hebt aangesproken.

Behandeling hypoglykemie

Bij een matig ernstige hypo kun je zelf maatregelen nemen door zodra de eerste tekenen zich aandienen, direct snel opneembare koolhydraten of suikers in te nemen in de vorm van druivensuiker of suikerklontjes. Neem daarna langzaam opneembare koolhydraten in (bijvoorbeeld een boterham), zodat je niet weer problemen krijgt door een dalend bloedglucosegehalte. Wanneer de diabeet zelf niet meer in staat is om iets in te nemen, dan moet een arts onverwijld geconcentreerde glucose injecteren. Een alternatief is het injecteren van glucagon, wat je bloedglucose binnen 20 minuten verhoogt. Deze kan zowel onderhuids als in de spier worden toegediend. Dit kan door een huisgenoot gebeuren en heeft vooral zin als de diabeet in de voorafgaande uren nog voedsel tot zich heeft genomen, aangezien glucagon glucose vrijmaakt uit de opslag (glycogeen) in de lever. Voor een glucagonsetje heb je een doktersvoorschrift nodig.

Diabetes gevolgen: diabetische ketoacidose

Wat is diabetische ketoacidose?

Wanneer je meer dan slechts enkele dagen na elkaar last hebt van een hoge bloedsuikerspiegel, dan kun je een aandoening ontwikkelen die 'diabetische ketoacidose' genoemd wordt. Dit is een ernstige aandoening die zich in enkele dagen of zelfs enkele uren tijd kan manifesteren en waarvoor je onverwijld moet worden opgenomen in het ziekenhuis. Bij ketoacidose heb je een zeer hoge bloedsuikerspiegel met veel zuren in het bloed (acidose). Alle patiënten die een insulinebehandeling krijgen, kunnen ketoacidose ontwikkelen. Dat zijn alle mensen met diabetes type 1 en sommige mensen met diabetes type 2. Soms wordt ketoacidose vastgesteld bij diabeten die hun ziekte met tabletten of een dieet onder controle houden op een moment dat ze erg ziek zijn.

Als er geen insuline in je bloed aanwezig is, kan brandstof uit glucose niet worden getransporteerd naar de lichaamscellen. Er wordt dan door het lichaam gezocht naar een alternatieve energiebron. Het lichaam zal vetvoorraden aanspreken en verbranden. Hierbij ontstaan zure nevenproducten (ketonen), die kunnen wordt aangewend als alternatieve energiebron als er geen glucose voorhanden is. Ketonen hebben echter net als glucose insuline nodig om als brandstof te kunnen worden gebruikt door de cellen in het lichaam. Als er geen insuline in de bloedbaan aanwezig is, zal de hoeveelheid ketonen en glucose in het bloed allengs stijgen en deze stoffen stapelen zich op. Hierdoor raakt de bloedchemie uit balans, wat schadelijke gevolgen kan hebben. Je lichaam zal proberen het overschot aan ketonen via de urine te lozen, met als gevolg dat je enorme dorst krijgt.

Naast dorst, moet je alert zijn op de volgende symptomen:

• Misselijkheid en braken vanwege de ophoping van zuren en het verlies van belangrijke lichaamsstoffen.
• Snelle ademhaling, ook wel Kussmaul-ademhaling genoemd, naar de man die dit als eerste beschreef. Je lichaam zal proberen het zuur kwijt te raken via de longen. Je adem kan zurig ruiken door de aceton. Deze geur wordt daarom vaak omschreven als de geur van nagellak en soms ook als 'appeltjesgeur'.
• Extreme moeheid en sufheid. Dit komt doordat je hersenen gevoed worden met dik bloed en belangrijke stoffen met je urine worden weggespoeld.

Behandeling ketoacidose

Zonder adequate behandeling gaan de ketonen en bloedsuikers steeds sterker stijgen, waardoor je in een eventueel fatale coma geraakt. Ketoacidose vraagt om een professionele behandeling. De basis van de behandeling bestaat uit de volgende verbeteringen die tegelijkertijd moeten plaatsvinden:

• het herstel van de juiste hoeveelheid water in het lichaam;
• het omlaag van de zuurgraad van het bloed door de ketonen te verwijderen;
• verloren stoffen, zoals kalium, aanvullen;
• het op normaal peil brengen van de bloedglucosespiegel.

Diabetes gevolgen: hyperosmolair syndroom

Wat is het hyperosmolair syndroom?

Het hyperosmolair syndroom duidt op een toestand waarbij het bloed een te sterke glucoseconcentratie bevat. Dit is evenals ketoacidose een medisch noodgeval dat medische behandeling in het ziekenhuis behoeft. Het is een toestand van ernstige uitdroging en ontregeling van diabetes, die ontstaat is in situaties waarin je niet voldoende hebt gedronken. Vaak gaat het om oudere diabetici die alleen wonen en getroffen worden door een beroerte of een infectie, waardoor de diabetes ontregelt en waardoor ze niet voldoende (kunnen) drinken. Vaak gaat het om mensen die veel vocht verliezen als gevolg van overgeven en diarree, waarbij het vochtverlies niet wordt aangevuld en die vaak een lichte vorm van type 2 diabetes hebben die soms ongemerkt en onbehandeld blijft.

Symptomen

De symptomen ontstaan vaak langzaam waarbij je je dag na dag zieker begint te voelen. De belangrijkste symptomen zijn:

• Vaak plassen. Wanneer je bloedsuikerspiegel stijgt, zal je lichaam de glucose proberen te lozen via de urine.
• Dorst. Het lozen van glucose via de urine leidt tot vochtverlies, wat uiteindelijk dehydratie of uitdroging tot gevolg heeft. Hierdoor krijg je extreem veel dorst, je huid voelt droog aan en je kunt je verward voelen (waarbij je je soms niet realiseert hoe ziek je bent).
• Diep liggende ogen en snelle pols. Dit komt door uitdroging.
• Zwakte. Doordat je bloedglucose gaat stijgen en je niet genoeg vocht binnenkrijgt, begint je bloeddruk te dalen en wordt je steeds zwakker.
• Sufheid en verminderd bewustzijn. Uiteindelijk kun je in een coma terechtkomen.
• Beenkramp.

Een hoge bloedsuikerspiegel in combinatie met veel vochtverlies maakt dat je bloed dik en kleverig (viskeus) wordt, wat aanleiding kan geven tot het ontstaan van bloedklonters wat het risico op een hartaanval of een beroerte verhoogt.

Behandeling hyperosmolair syndroom

Behandeling zal bestaan uit:

• het aanvullen van het tekort aan water in je lichaam;
• het verlagen van je bloedglucosespiegel (door een insulinebehandeling); en
• het aanvullen van stoffen die je lichaam heeft verloren, zoals kalium, natrium en chloride.

Lees verder

• Diabetes type 1 en 2: symptomen, oorzaak en behandeling
• Diabetes symptomen: veel plassen, veel drinken, moe, jeuk
• Diabetes type 2: symptomen, oorzaak en behandeling
• Havermout goed tegen suikerziekte, diabetes type 2
• Metabool syndroom: symptomen, oorzaak en behandeling