Pijn links in de bovenbuik (milt): symptomen miltaandoening

Pijn links in de bovenbuik kan afkomstig zijn van de milt. De milt bevindt zich in de linker bovenhelft van de buik, onder het middenrif en achter de maag. Aandoeningen aan de milt kunnen gepaard gaan met pijn, vooral in de linker bovenbuik. Bij sommige ziekten moet de milt verwijderd worden. Een mens kan goed zonder milt leven, mits je een aantal maatregelen neemt om complicaties te voorkomen. Na verwijdering van de milt bestaat risico op ernstige infecties vanwege verandering in de immunologische afweer en dit staat bekend als 'Overwhelming Post Splenectomy Infection' (OPSI).

Miltpijn en milt verwijderen

• De milt
• Andere organen links in de buik
• Milt: pijn links in de zij
• Miltaandoeningen
• Hyposplenie
• Hypersplenisme
• Splenomegalie of hypersplenie
• Miltcyste
• Miltabces
• Miltinfarct
• Miltletsel
• Afwezige of misvormde milt
• Overige miltaandoeningen
• Symptomen miltaandoeningen: pijn links in bovenbuik
• Vergrote milt
• Scheur in de milt
• Miltcysten
• Wanneer milt verwijderen?
• Redenen om milt te verwijderen
• Kijkoperatie of openbuikoperatie
• Vaccinatie
• Overwhelming postsplenectomie infectie
• Risico's van verwijdering van de milt
• Preventie maatregelen

De milt

De milt is een orgaan die ligt in de linker bovenbuik en onderdeel uitmaakt van het lymfesysteem. De milt is in tegenstelling tot lymfeklieren opgenomen in de bloedcirculatie. De milt is zelfs het sterkst doorbloedde orgaan in het lichaam en kan gezien worden als dé lymfeklier van het bloed. De milt speelt niet alleen een rol bij bloedaanmaak en bloedafbraak, maar het orgaan werkt tevens als een soort filter in het afweersysteem door bacteriën en andere schadelijke infectieuze organismen in het bloed weg te filteren, te vernietigen en antilichamen aan te maken. De lever kan een deel van deze taken overnemen als de milt ontbreekt. De milt weegt bij een gezonde volwassene ongeveer tussen de 75 en 100 gram. De milt is een kwetsbaar orgaan doordat er zoveel bloedvaten doorheen lopen.

Andere organen links in de buik

De organen die links in de buik gelokaliseerd zijn, zijn je dikke darm, linker nier, milt, maag en alvleesklier (pancreas). Als je geen last hebt van gasvorming of indigestie, is pijn aan deze kant meestal een teken dat er iets mis is in een van deze organen of orgaansystemen.

Miltaandoeningen

De milt kan door uiteenlopende aandoeningen en ziekten worden aangedaan. Miltaandoeningen tasten het effectief functioneren van de milt aan en leiden tot allerlei afwijkingen in het lichaam en uiteenlopende klachten. Tot de miltaandoeningen behoren onder meer:

Hyposplenie

Dit is een aandoening waarbij de miltfunctie is verminderd.

Hypersplenisme

Dit is een te hard werkende milt, als gevolg waarvan het bloed versneld wordt afgebroken.

Splenomegalie of hypersplenie

Dit duidt op een vergroting van de milt, wat door allerlei onderliggende aandoeningen kan worden veroorzaakt.

Miltcyste

Dit is een zelden geziene aandoening, welke vaak ontstaat als gevolg van een parasitaire infectie.

Miltabces

Een miltabces is een zeldzame en potentieel ernstige aandoening, die moeilijk is vast te stellen door een arts.

Miltinfarct

Een miltinfarct duidt op het afsterven van weefsel in de milt als gevolg van zuurstofgebrek door een ontoereikende bloedvoorziening.

Miltletsel

Miltletsel kan optreden door auto- en sportongevallen of mishandeling, waarbij in ernstige gevallen de milt kan scheuren, een 'miltruptuur' genoemd.

Afwezige of misvormde milt

Een aangeboren afwezigheid of misvorming van de milt.

Overige miltaandoeningen

Overige aandoeningen van de milt, zoals een wandelende milt (splenoptosis) of de aanwezigheid van bijmiltjes.

Symptomen miltaandoeningen: pijn links in bovenbuik

Wat zijn de symptomen en klachten van de belangrijkste miltaandoeningen?

Vergrote milt

Een vergrote milt kan veroorzaakt worden door verschillende onderliggende aandoeningen, waaronder acute en chronische infecties. Een vergrote milt veroorzaakt lang niet altijd symptomen. Als er wel klachten optreden, dan bestaan deze vaak uit pijn aan de linkerkant van de buik of rug en deze pijn kan uitstralen naar de linkerschouder. Zelfs zonder dat je ook maar een hap hebt gegeten, kun je met een vergrote milt een vol gevoel hebben doordat de vergrote milt tegen de maag drukt. Andere tekenen van een vergrote milt zijn bloedarmoede (anemie) en vermoeidheid.

Scheur in de milt

Een scheur van de milt of miltruptuur treedt maar heel zelden spontaan op. Vaak is het een gevolg van een harde stomp in de maagstreek als gevolg van auto-ongevallen en sportongevallen of mishandeling. De belangrijkste verschijnselen zijn bloeddrukdaling, pijn in de miltstreek en bewusteloosheid bij een groot tekort aan bloed in het vaatstelsel, wat weer kan leiden tot shock.

Miltcysten

Miltcysten komen niet vaak voor en geven meestal geen klachten. Veelal worden miltcysten toevallig ontdekt. Als er wel klachten optreden, dan voel je vaak een vaag vol en onaangenaam gevoel linksboven in de buik, met uitstralingspijn in de omgeving van de linkerkant van de borst, rug en schouder. Ook hierbij kun je het gevoel hebben na weinig inname van voedsel toch veel gegeten te hebben. Kortademigheid komt ook voor.

Wanneer milt verwijderen?

De medische benaming van miltverwijdering is splenectomie. Een mens kan op zich leven zonder milt. Andere organen, vooral de lever, nemen dan de functie van de milt over.

Redenen om milt te verwijderen

Er zijn verschillende medische redenen om de milt te verwijderen. De belangrijkste zijn:

• Algemene ziekten van het lymfesysteem, zoals de ziekte van Hodgkin (met symptomen als vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid), of chronische leukemie;
• Ongevallen, waarbij de milt is gescheurd. Dan is het vaak nodig om de milt te verwijderen.
• Te hard werkende milt (hypersplenisme), waarbij de oorzaak onbekend kan zijn of het gevolg is van andere aandoeningen, bijvoorbeeld van de lever;
• Cysten en tumoren van de milt.

Kijkoperatie of openbuikoperatie

De milt kan verwijderd worden via een kijkoperatie (laparoscopisch) of via een openbuikoperatie (laparotomie). Na verwijdering van de milt bestaat er een verhoogd risico op het krijgen van ernstige invasieve infecties, infecties van de inwendige organen, met gekapselde bacteriën, vooral:

• de pneumokok (streptococcus pneumoniae);
• de haemophilus influenzae type B; en
• de meningokok (neisseria meningitidis).

Vaccinatie

Ook is er extra risico bij infectie met malaria en babesiose of tekenkoorts, een infectie die wordt veroorzaakt door de parasiet Babesia en door een teek wordt overgebracht. Deze risico's ontstaan doordat de milt tot taak heeft bacteriën uit de bloedbaan te filteren en specifieke antilichamen tegen gekapselde bacteriën te produceren. De lever kan deze filterfunctie van de milt deels overnemen, op voorwaarde dat de micro-organismen beladen zijn met antistoffen. Daarom is adequate vaccinatie van belang als de milt is verwijderd.

Overwhelming postsplenectomie infectie

Het blijkt dat mensen met een afwezige miltfunctie levenslang een risico op een zogeheten overwhelming postsplenectomie infectie (OPSI) hebben, dat zijn ernstig verlopende infecties. In het Nederlands ook wel aangeduid als Post Splenectomie Sepsis (PSS). Ongeveer 5 procent van de patiënten krijgt hier vroeg of laat mee te maken. Het blijkt dat de meeste infecties in de eerste twee jaar na het verwijderen van de milt optreden. In eenderde deel van de gevallen treedt het pas op na vijf jaar of langer.

Risico's van verwijdering van de milt

Complicaties zijn gering en zeldzaam. Risico's van het ondergaan van een grote operatie zijn onder meer:

• bloedverlies tijdens de operatie;
• allergische reacties of ademhalingsmoeilijkheden door anesthesie;
• de vorming van bloedstolsels;
• infectie;
• beroerte of hartaanval.

Er zijn ook risico's verbonden aan het verwijderen van de milt in het bijzonder. Deze zijn:

• een te hoog aantal bloedplaatjes na de operatie doordat deze te weinig worden afgebroken;
• Ontsteking van de buikwond (wondinfectie);
• een verhoogde infectiekans voor een bepaalde bacteriesoort, de pneumokok.

Open en laparoscopische splenectomie hebben beide risico's.

Preventie maatregelen

Mensen zonder milt dienen zich bewust te zijn van het verhoogde infectierisico en de noodzaak tot preventieve maatregelen:

• Vaccinaties tegen gekapselde bacteriën (zodat je van antistoffen wordt voorzien);
• Jaarlijkse vaccinatie tegen griep wordt ook aanbevolen;
• Het hebben van een noodvoorraad antibiotica in huis en zodra je koorts krijgt direct beginnen met een antibioticumkuur. Raadpleeg in dat geval ook je huisarts.
• Wanneer je op vakantie gaat, neem dan altijd een voorraadje antibiotica mee.

Lees verder

• Milt: functie, wat doet de milt, klachten aan milt & ligging
• Vergrote milt: oorzaken, symptomen, gevolgen en behandeling
• Vergrote lever: oorzaken en symptomen van leververgroting
• Waar zit je lever, waar zit je hart, milt en andere organen?
• Pijn aan de milt: symptomen en oorzaken van miltpijn