Eksteroog of likdoorn onder voet: verwijderen en behandeling

Een eksteroog, ook wel likdoorn of clavus genoemd, is een pijnlijke eeltplek op een klein gebied van de huid, onder de voet of op of tussen de tenen. Een eksteroog ontstaat door toegenomen eeltvorming als gevolg van verhoogde lokale druk. De aangroeiende eeltlaag boort zich in het vlees, waardoor deze een wigvorm krijgt. Een eksteroog veroorzaakt pijn als deze op zenuwen of botten drukt. Een eksteroog kun je met behulp van een likdoornpleister zelf verwijderen. Ook kan een pedicure, podotherapeut of huisarts je likdoorn behandelen. In uitzonderlijke gevallen zal de eksteroog operatief verwijderd dienen te worden.

• Wat is een eksteroog?
• Hoe ontstaat een eksteroog?
• Abnormale drukverhoging
• Risicofactoren voor het ontstaan van een eksteroog
• Waarom doet een eksteroog zo'n pijn?
• Wat zijn de symptomen?
• Hoe wordt de diagnose gesteld?
• Het wegnemen van de druk
• Hoe kan een eksteroog verwijderd worden?
• Eeltpit verwijderen
• Huisarts en pedicure
• Podotherapeut
• Aanwijzing voor diabetici
• Eksteroog operatief verwijderen
• Wat is de prognose?
• Welke complicaties kunnen optreden?

Wat is een eksteroog?

Een eksteroog, ook wel likdoorn of clavus genoemd, duidt op een sterke en pijnlijke eeltvorming op een klein gebied van de huid onder de voet of op of tussen de tenen. Bij een eksteroog gaat het om een scherp begrensde en wigvormige eeltplek, met een diameter van enkele millimeters. Een eksteroog heeft geen wortel, zoals soms gedacht wordt; een eksteroog groeit namelijk van buiten naar binnen. Het gevormde eelt wordt door de druk van de schoen op een kleine ruimte naar binnen gedrukt en daardoor krijgt het zijn typische wigvorm of kegelvorm, met de punt naar binnen. Door de kegelvorm doet de eksteroog pijn als er druk op wordt uitgeoefend. Bij aanhoudende druk kan de huid ontstoken raken.

Hoe ontstaat een eksteroog?

Abnormale drukverhoging

Een eksteroog ontstaat door abnormale drukverhoudingen, zoals die kunnen optreden bij:

• anatomische afwijkingen, bijvoorbeeld hallux valgus of klauwtenen;
• het dragen van bepaald schoeisel, zoals hoge hakken of te nauwe schoenen.

Risicofactoren voor het ontstaan van een eksteroog

Overgewicht is ook een risicofactor. Bij mensen met overgewicht ontstaan makkelijker likdoorns, doordat de druk op de voeten groter is dan bij een gezond gewicht. Bij oudere mensen draagt de afname van het onderhuidse vet in de voet bij aan het ontstaan van eksterogen. Bij fanatieke sportbeoefenaars kunnen eksterogen optreden als gevolg van te hoge en te frequente druk op bepaalde plaatsen. Mensen met diabetes hebben meer kans op voetproblemen, zoals een eksteroog. Als gevolg van diabetes kunnen de bloedvaten en de zenuwvezels in de voeten beschadigd raken, waardoor er minder bloed naar de voeten stroomt. Het gevolg is dat je minder gevoel in je voeten hebt en daardoor kun je ongemerkt wondjes en blaren oplopen en kunnen er sneller druk- en eeltplekken ontstaan.

Waarom doet een eksteroog zo'n pijn?

Als de schoen vele uren per dag op hetzelfde gebied drukt, wordt de opperhuid dikker. Deze verdikte hoornlaag vormt de huid als bescherming tegen blijvende irritatie. Het probleem: als er nog steeds druk wordt uitgeoefend op de plek, wordt het gebied steeds dikker en glijdt het als een wig naar beneden. Als deze doorn diep in de dermis reikt, worden zenuwstrengen gestimuleerd, waarvan sommige intense pijnsignalen afgeven.

Wat zijn de symptomen?

Een eksteroog is een eeltplek die naar binnen groeit en daar verhardt tot een hoornachtig stukje, meestal vaalgeel van kleur. Het is ongeveer vijf tot acht millimeter groot. In het midden van de eksteroog zit een verdikte hoorn die zich in trechtervorm uitstrekt tot in de diepere lagen van de huid en pijn veroorzaakt wanneer erop wordt gedrukt. Een kleine eksteroog is aanvankelijk alleen ongemakkelijk tijdens het lopen; Grotere likdoorns daarentegen kunnen zeer pijnlijk zijn en de mobiliteit van de getroffenen beperken, zodat ze niet meer kunnen lopen.

Het weefsel rond de doorn kan veranderen. Soms bouwt zich vocht op of ontwikkelt zich een ontsteking. Als de eksteroog scheuren heeft of open is gekrabd, kunnen er ziektekiemen binnenkomen. Deze veroorzaken suppuratieve processen (abcessen) of ontstekingen. De ziektekiemen kunnen zich ook in de huid verspreiden (wondroos of erysipelas) of bloedvergiftiging veroorzaken (sepsis).

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose wordt meestal à vue gesteld. Het is echter niet altijd even gemakkelijk om het verschil te zien tussen een eksteroog en een voetwrat. Het belangrijkste verschil is dat een eksteroog op een drukplek aanwezig is en dat een wrat overal kan zitten. De huisarts kan wat eelt wegsnijden of afschrapen zodat het verschil manifest wordt. Bij een voetwrat zullen kleine zwarte puntjes zichtbaar zijn, terwijl bij de eksteroog een hoornpit tevoorschijn komt. Sporadisch is een biopt nodig teneinde focale acrale keratose uit te sluiten.

Het wegnemen van de druk

Behandeling van een eksteroog bestaat in de eerst plaats uit het wegnemen van de druk ter plaatse, wat betekent dat je schoenen draagt die ruim genoeg zijn en hoge hakken en puntschoenen vermijdt. Je moet dus schoeisel dragen zonder drukpunten en voldoende ruimte voor de tenen. Door een likdoorn af te plakken met een zachte likdoornpleister, een ringvormige likdoornpleister of (bij een likdoorn tussen de tenen) gaasjes of ander zacht materiaal tussen de tenen te doen, kun je de druk wegnemen. Likdoornpleisters en andere materialen kun je aanschaffen bij de drogist of bij de apotheek. Vaak hebben supermarkten ook een rekje met dergelijke materialen.

Hoe kan een eksteroog verwijderd worden?

Eeltpit verwijderen

Een likdoorn kan worden verweekt met 40% acidum salicylicum in vaseline onder een pleister of met speciale likdoornpleisters (salicylpleisters), waardoor de hoornlaag dunner wordt. Verweken van een likdoorn kan ook door middel van warme voetbaden, eventueel aangevuld met soda of Dode Zee mineralen. Na verweking kan met een scherp mesje de bovenste eeltlaag eraf worden geschraapt. Daarna kan ook de eeltpit eruit worden gesneden met een mesje. Dit kan pijnlijk zijn.

Huisarts en pedicure

Een huisarts of een pedicure kan het dieper liggende eelt (en de eeltpit) wegsnijden, om infectie te voorkomen. Een pedicure beschikt over de ervaring en apparatuur om likdoorns adequaat te verwijderen. Een huisarts kan dit eventueel onder plaatselijk verdoving doen. Een huisarts kan gelijk de voetstand en eventuele standsafwijkingen beoordelen. Tevens kan de huisarts aandacht schenken aan je schoeisel in verband met de pasvorm en drukpunten en beoordelen of er aanwijzingen zijn voor eventuele (secundaire) infectie.

Podotherapeut

Een podotherapeut kan je eksteroog ook behandelen. Een bezoek aan een podotherapeut is aan te raden bij herhaaldelijk terugkerende likdoorns op de voet. Een podotherapeut kan zo nodig een zooltherapie aanbevelen bij verkeerde voetstand of looppatroon of een teenstukje van siliconen bij verkeerde teenstand, en met passend schoenadvies komen. Zeer pijnlijke likdoorns kunnen eventueel tijdens de behandeling bij de podotherapeut chirurgisch worden verwijderd. Bedenk dat als er aan de oorzaak niets wordt gedaan, bijvoorbeeld door op dezelfde nauwe schoenen te blijven dragen, je vroeg of laat weer last krijgt van een likdoorn.

Aanwijzing voor diabetici

Voor diabetici geldt dat eelt en likdoorns altijd verwijderd dienen te worden door een pedicure met een diabetesaantekening of podotherapeut. Voor diabetici geldt dat regelmatige controle van hun voeten noodzakelijk is.

Eksteroog operatief verwijderen

In uitzonderlijke gevallen zal een eksteroog poliklinisch verwijderd moeten worden. De operatie vindt plaats in de behandelkamer van een (excisie)polikliniek. De likdoorn wordt door de arts onder plaatselijke verdoving operatief verwijderd. Je krijgt daarbij één of meerdere prikjes toegediend met een verdovingsvloeistof via een klein dun naaldje. Deze prikjes kunnen heel even een branderig gevoel veroorzaken, maar al na enkele seconden begint de plaatselijke verdoving te werken. De verdoving houdt twee tot drie uur aan. Het wondje wordt na verwijdering van de eksteroog niet gehecht. De behandeling duurt ongeveer twintig minuten.

Wat is de prognose?

Elke likdoorn kan volledig verwijderd worden. Hoe eerder een eksteroog wordt herkend en behandeld, hoe beter en sneller de genezing zal verlopen. Als een eksteroog met een mes wordt verwijderd, kunnen er littekens achterblijven.

Welke complicaties kunnen optreden?

Vooral bij zenuwbeschadiging veroorzaakt door diabetes mellitus (diabetische neuropathie) hoef je geen pijn te ervaren. In dergelijke gevallen kan een likdoorn ernstige complicaties veroorzaken, omdat het probleem te laat wordt herkend of wordt onderschat. Er kunnen zweren ontstaan. Door infecties kan het voetweefsel afsterven (diabetisch gangreen). Diabetici dienen daarom speciaal voor hun voeten te zorgen en eventuele veranderingen aan hun huisarts te laten zien. Hoe eerder een eksteroog wordt behandeld, hoe eerder ernstige gevolgen kunnen worden voorkomen.

Lees verder

• Likdoorn (eksteroog): symptomen, oorzaak en behandeling
• Voetwratten: symptomen en behandeling wratten onder de voet
• Voetschimmel (tinea pedis): symptomen, oorzaak & behandeling
• Likdoorn zelf verwijderen met likdoornpen: hoe werkt het?