Slijm bij ontlasting: oorzaken van een slijmerige stoelgang

Een beetje wit slijm bij de ontlasting of slijmerige stoelgang is normaal. Veel mensen vinden het verontrustend als ze een kleine hoeveelheid slijm (helder, wit, geel-bruin of geel slijm met de consistentie van gelei) bij de ontlasting aantreffen, maar meestal is er niets aan de hand. Ontlasting bevat normaal gesproken een kleine hoeveelheid slijm, wat afkomstig is van het slijmvlies van de darmen. Als er echter meer slijm op of bij de ontlasting zit dan normaal, dan kan dat een teken zijn dat de darm is geïrriteerd. Dit kan wijzen op verschillende onderliggende darmaandoeningen of -klachten. Meestal onschuldig, soms ernstig. Als je regelmatig last hebt van slijm bij de ontlasting, wanneer er veel slijm bij je ontlasting aanwezig is of wanneer er sprake is van bloederig slijm bij ontlasting (te herkennen als bruinoranje gekleurd slijm bij de ontlasting), is het verstandig om dit te bespreken met je huisarts. De huisarts kan onderzoeken wat de oorzaak is van de slijm bij de ontlasting.

• Slijm bij de ontlasting
• Darmslijmvlies
• Onderliggende aandoening
• Wanneer is slijm bij de ontlasting niet normaal?
• Symptomen slijmerige ontlasting
• Allergie en intolerantie
• Voedselallergie
• Voedselintolerantie
• Slijmerige ontlasting door antibiotica
• Slijm bij ontlasting door aambeien
• Aambeien
• Tijdens zwangerschap
• Inflammatoire darmaandoeningen
• Colitis ulcerosa
• Ziekte van Crohn
• Prikkelbare darm syndroom (PDS)
• Bacteriële infecties
• Darmobstructie
• Endeldarmontsteking (proctitis)
• Abces, fissuur en fistel
• Anusfissuur
• Anale abces
• Anale fistel
• Uitdroging en slijmerige stoelgang
• Dikkedarmkanker
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van slijmerige poep
• Leefstijlaanpassingen
• Medische behandeling
• Prognose
• Preventie

Slijm bij de ontlasting

Darmslijmvlies

Of je nu een man, vrouw of een kind bent: ontlasting bevat normaliter een kleine hoeveelheid wit slijm. Dit is afkomstig van het slijmvlies van de darmen. Dit is heel normaal en niet iets om je zorgen over te maken. Als er echter meer slijm op of bij de ontlasting aanwezig is dan normaal het geval is, dan kan dat wijzen op een geïrriteerde darm wat door verschillende darmaandoeningen of -klachten kan worden veroorzaakt. Slijm bij de ontlasting of slijmerige stoelgang kan optreden bij diverse intestinale infecties die ernstige diarree veroorzaken. Bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, maar ook kanker, kan slijm bij de ontlasting gepaard gaan met bloed bij de ontlasting, diarree, obstipatie, buikpijn en andere klachten. Wanneer deze klachten zich voordoen, is het verstandig de huisarts te raadplegen.

Onderliggende aandoening

Een merkbare toename van slijm in je ontlasting of slijmerige stoelgang kan een symptoom zijn van een onderliggende aandoening, zoals:

• Ziekte van Crohn
• Taaislijmziekte
• Colitis ulcerosa
• Prikkelbare darm syndroom
• Darminfectie
• Parasitaire infectie
• Malabsorptieproblemen
• Anusfissuur (een klein en pijnlijk scheurtje of kloofje in de huid en/of het slijmvlies van het anale kanaal);
• Anusfistel;
• Darmkanker of rectumkanker

Slijm bij de ontlasting van je baby duidt vaak op geïrriteerde ingewanden.

Wanneer is slijm bij de ontlasting niet normaal?

Een grote hoeveelheid zichtbaar slijm bij de ontlasting (soms zichtbaar als een prop slijm), is niet normaal en kan een teken zijn van een probleem. Als je slijm in je ontlasting waarneemt, is de hoeveelheid waarschijnlijk al verhoogd. Dat betekent niet noodzakelijk dat er sprake is van een probleem, maar het is wel iets dat je in de gaten moet houden. Afwijkende ontlasting of slijm bij de ontlasting kan ongerustheid en stress geven. Overmatig slijm in de ontlasting gaat af en toe gepaard met andere symptomen, wat een teken kan zijn van een groter probleem. Deze symptomen zijn:

• bloed of etter in de ontlasting;
• buikpijn, krampen of een opgeblazen gevoel;
• veranderingen in stoelgang of stoelganggewoonten (bijvoorbeeld vaker moeten poepen).

Symptomen slijmerige ontlasting

Slijm bij de ontlasting of slijmerige ontlasting duidt op de aanwezigheid van slijm bij de stoelgang of slijmerige stoelgang. Afhankelijk van de oorzaak kan dit gepaard gaan met andere symptomen, zoals:

• bloed in de ontlasting
• etter of pus in de stoelgang
• misselijkheid
• misselijk na het eten
  Slijm bij de ontlasting en stinkende winden / Bron: Wayhome/Shutterstock.com
• braken
• buikpijn of buikkrampen
• obstipatie
• diarree
• bloederige diarree
• bloederig slijm bij de ontlasting
• gasvorming
• koorts
• maagpijn of maagkrampen
• opgeblazen gevoel
• plotselinge veranderingen in frequentie, consistentie of kleur van de ontlasting
• uitdroging
• winderigheid
• stinkende scheten

Allergie en intolerantie

Slijm in de ontlasting kan ook komen door voedselallergie of voedselintolerantie.

Voedselallergie

Een voedselallergie is een abnormale reactie van het immuunsysteem van het lichaam op een bepaald voedsel. Het lichaam reageert met onaangename en ongewenste effecten (symptomen). Er zijn verschillende soorten voedselallergie, afhankelijk van welk deel van het immuunsysteem reageert. De acute, plotseling optredende reacties worden meestal veroorzaakt door antilichamen die immunoglobuline E (IgE) worden genoemd. Dit worden door IgE gemedieerde reacties genoemd. Als gevolg van deze reacties worden verschillende chemicaliën aangemaakt, waaronder histamine. Histamine veroorzaakt veel van de allergiesymptomen en dit is de reden waarom antihistaminica kunnen worden gebruikt om sommige allergische reacties te behandelen.

Er zijn ook niet-IgE-gemedieerde reacties die meer vertraagd en minder ernstig zijn. Bij deze reacties worden de symptomen niet veroorzaakt door IgE. In plaats daarvan veroorzaken andere delen van het immuunsysteem, zoals een type witte bloedcellen, een T-cel genoemd, het probleem. Vaak voorkomende reacties zijn huidproblemen zoals huiduitslag en eczeem, en buikklachten en darmstoornissen, waardoor je onder meer last kunt krijgen van slijm bij de ontlasting.

De top 5 meest voorkomende voedselallergieën zijn:

• noten
• pinda’s
• eieren
• koemelk
• groente en fruit

Voedselintolerantie

Een voedselintolerantie is niet hetzelfde als een voedselallergie. Veel mensen gebruiken deze termen door elkaar. Bij een voedselallergie reageert het immuunsysteem van het lichaam abnormaal reageert op specifieke voedingsmiddelen. Er vindt bij een voedselintolerantie echter geen allergische reactie plaats. Mensen met een voedselintolerantie kunnen spijsverteringsklachten hebben zoals diarree, een opgeblazen gevoel en maagkrampen, maar ook slijm bij de ontlasting. Dit zijn vrij algemene symptomen. Andere aandoeningen, zoals het prikkelbare darm syndroom (PDS), kunnen bijvoorbeeld ook deze symptomen veroorzaken.

Bij voedselintolerantie kunnen de symptomen door verschillende problemen worden veroorzaakt. Hoewel het immuunsysteem niet betrokken is, betekent dit niet dat symptomen van voedselintolerantie mild van aard zijn. Voedselintolerantie kan aanzienlijke problemen en nare symptomen veroorzaken. Voorbeelden zijn:

Lactose intolerantie
Dit veroorzaakt diarree en buikklachten (opgeblazen gevoel en buikpijn) nadat melk wordt gedronken of zuivelproducten worden gegeten. Het gebeurt vanwege een tekort aan lactase, een enzym in het lichaam dat de suiker in melk (lactose) verteert. Tenzij lactose wordt afgebroken, kan het lichaam het niet opnemen. Je kunt geboren worden zonder lactase, of alleen op een laag niveau, of je kunt lactasedeficiëntie krijgen, vaak na een darmontsteking (gastro-enteritis).

Directe effecten van voedingsmiddelen en additieven
Bepaalde voedingsmiddelen en chemicaliën in voedingsmiddelen kunnen het lichaam rechtstreeks beïnvloeden en symptomen veroorzaken. Sommige mensen vinden bijvoorbeeld dat het voedingsadditief monosodium glutamaat (MSG, ve-tsin of E621) leidt tot blozen, hoofdpijn, buikpijn en een opgeblazen gevoel. De exacte manier waarop voedsel en additieven symptomen kunnen veroorzaken, is echter vaak niet duidelijk.

Er is anno 2024 controverse over de vraag of bepaalde additieven (E-nummers) verantwoordelijk zijn voor verschillende symptomen, vooral bij kinderen. Ook bestaat er onzekerheid over de vraag of bepaalde voedingsmiddelen de symptomen verergeren bij sommige mensen met aandoeningen zoals PDS, migraine en eczeem.

Slijmerige ontlasting door antibiotica

Antibiotica zijn medicijnen die worden gebruikt tegen verschillende soorten bacteriën. Ze werken echter niet alleen tegen de ziekteverwekkers die ze geacht worden te bestrijden. Ook wordt de natuurlijke bacteriële kolonisatie van de darm, de zogeheten darmflora, getroffen door de antibiotica. Dit verstoort het natuurlijke evenwicht van de darmbacteriën.

Omdat de bacteriën in de darm een ​​grote rol spelen bij de afbraak van de afzonderlijke voedingscomponenten en dus bij de spijsvertering, kan antibiotische therapie de spijsvertering aanzienlijk bemoeilijken. Antibiotica kunnen bijvoorbeeld slijmerige stoelgang veroorzaken. Bovendien maakt een antibioticabehandeling de ontlasting vaak dunner (antibiotica-geassocieerde diarree) en kan deze ook tijdelijk van kleur veranderen.

Slijm bij ontlasting door aambeien

Aambeien

Vele mensen hebben in meer of mindere mate last van aambeien (hemorroïden), welke ontstaan door verwijding van de anders in de endeldarm en rond de anus. Vaak wordt een onderscheid gemaakt tussen inwendige en uitwendige aambeien. Aambeien worden geassocieerd met zittend werk, bepaalde voedingsgewoonten en verstopping (obstipatie) waardoor je veel perst tijdens de stoelgang. Symptomen die zich kunnen voordoen zijn onder meer het aantreffen van vers (helderrood) bloed op het toiletpapier of in het toilet of op de ontlasting na de stoelgang, zichtbare zwelling rond de anus, afscheiding van slijm (slijmerige stoelgang), gevoel van branderigheid, irritatie en jeuk en een oncomfortabel drukkend gevoel.

Tijdens zwangerschap

Tijdens de zwangerschap zijn aambeien een veelvoorkomend probleem. Dit komt onder meer doordat de groeiende baarmoeder voor meer en meer druk in de buikholte zorgt, waardoor de druk op de bloedvaten toeneemt. Voorts kan ook de gewijzigde hormoonhuishouding bij zwangere vrouwen een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van aambeien. Tenslotte hebben zwangere vrouwen een grotere kans op verstopping. Door harde ontlasting en langdurig persen kan een beschadiging ontstaan van de bloedvaatjes in de uitgang van de anus, wat aanleiding kan geven tot aambeien. Drink voldoende en eet vezelrijke voeding om obstipatie te voorkomen

N.B.: Overmatige slijmproductie van het anusslijmvlies hoeft niet alleen op aambeien te wijzen, maar kan ook veroorzaakt worden door een seksueel overdraagbare aandoening (soa) of kruidig eten.

Inflammatoire darmaandoeningen

De twee belangrijkste vormen van inflammatoire darmziekten zijn colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn en beide aandoeningen kunnen gepaard gaan met slijm bij de ontlasting.

Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa duidt op een chronische, regelmatig terugkerende ontsteking van de dikke darm, waarbij het slijmvlies van de dikke darm is ontstoken en zich kleine zweren vormen. Deze zweren bloeden en kunnen ook pus en slijm produceren, waardoor je last krijgt van diarree gepaard met bloed en slijm. Bij zwaardere aanvallen van colitis ulcerosa kan je ook bloed en slijm uitscheiden zonder ontlasting. Andere klachten die kunnen optreden zijn buikpijn met soms hevige buikkrampen, waarbij je buik ook opzwelt, moeite met het ophouden van de ontlasting, verlies van eetlust en soms daardoor gewichtsverlies, koorts en algehele malaise en vermoeidheid.

Ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte van het spijsverteringskanaal, waarbij ontstekingen optreden van mond tot anus, maar voorkeurslocatie is de dunne en dikke darm en dan vooral de overgang van de dunne darm naar de dikke darm. Slijm in de ontlasting komt soms voor zij de ziekte van Crohn. Wanneer slijm wordt gezien in de ontlasting van een persoon met de ziekte van Crohn, dan kan dat duiden op de ontwikkeling van een fistel.

Prikkelbare darm syndroom (PDS)

Bij het prikkelbare darmsyndroom (PDS) kan de slijmproductie van het slijmvlies van de ingewanden ook verhoogd zijn. Dit slijm wordt vervolgens met de ontlasting geloosd. Slijm wordt vaker geassocieerd met diarree-predominant prikkelbare darm syndroom dan met obstipatie-predominant prikkelbare darm syndroom of een afwisselend darmpatroon (diarree en obstipatie). Symptomen van prikkelbare darm syndroom zijn:

• Veranderingen in de stoelgang.
• Pijn in de onderbuik en een opgeblazen gevoel.
• Gasvorming en winderigheid.
• Slijm bij de ontlasting.

Bacteriële infecties

Bacteriële infecties, zoals die van Campylobacter, Salmonella, Shigella en Yersinia kunnen ook slijm in de ontlasting veroorzaken. Vooral de Campylobacter-bacterie en de Salmonellabacterie kunnen een buikgriep veroorzaken. De meeste voedselvergiftigingen ontstaan door één van de vele Salmonellabacteriën, welke vooral voorkomen in rauw vlees, eieren, rauwe melk en melkproducten, vis en garnalen. Een bacteriële infectie kan ook symptomen van diarree, koorts en buikkrampen veroorzaken. Sommige bacteriële infecties verdwijnen spontaan, zonder behandeling, maar sommige gevallen zijn dermate ernstig dat behandeling is vereist met antibiotica. Dit zijn medicijnen die werken tegen bacteriën.

Darmobstructie

Een darmobstructie wordt geassocieerd met symptomen van obstipatie, hevige (buik)krampen, gebrek aan eetlust, abdominale distensie of een gevoel van opzetten van de buik en braken, alsmede de passage van slijm. De darm kan bijvoorbeeld afgesloten zijn door littekenweefsel (verklevingen), een gezwel in de darm of door een kronkel in de darm.

Endeldarmontsteking (proctitis)

De endeldarm is het laatste deel van het spijsverteringskanaal, het heeft een lengte van 12 centimeter en wordt afgesloten door de anus. Een endeldarmontsteking kan allerlei oorzaken hebben, maar bij de meerderheid van de gevallen is de oorzaak onbekend. De symptomen van een endeldarmontsteking zijn:

• Een plotseling hevige aandrang voor ontlasting, waarbij het vaak moeilijk is de ontlasting tegen te houden en op tijd het toilet te bereiken. Dit kan meerdere keren per dag plaatsvinden.
• Loze aandrang: wel aandrang, geen ontlasting.
• Vaak is er bloed, slijm en pus bij de ontlasting.
• Pijnlijke stoelgang.

Abces, fissuur en fistel

Anusfissuur

Anusfissuur of anale kloven zijn scheurtjes of kloofjes in de anus en het anale kanaal. Ze kunnen acuut of chronisch zijn. Anale kloven worden voornamelijk veroorzaakt door trauma, maar verschillende niet-traumatische aandoeningen worden geassocieerd met anale fissuren. Het primaire symptoom van een anale fissuur is pijn tijdens en na de stoelgang. Andere symptomen die kunnen optreden zijn bloeden, jeuk en een onwelriekende afscheiding.

Anale abces

Een anaal abces is een pijnlijke aandoening waarbij zich een verzameling pus ontwikkelt in de buurt van de anus. De meeste anale abcessen zijn het gevolg van een infectie van kleine anale klieren. Het meest voorkomende type abces is een perianaal abces. Dit verschijnt vaak als een pijnlijke zwelling in de buurt van de anus. Het kan rood van kleur zijn en warm aanvoelen. Anale abcessen die zich in dieper weefsel bevinden, komen minder vaak voor en zijn mogelijk minder zichtbaar. Een anaal abces kan veel verschillende oorzaken hebben, zoals een anale fissuur die geïnfecteerd raakt, een seksueel overdraagbare aandoening (soa) en verstopte anale klieren. Risicofactoren voor anale abcessen zijn onder andere:

• colitis
• inflammatoire darmaandoening zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
• diabetes
• diverticulitis
• eileiderontsteking
• de ontvankelijke partner zijn in anale seks
• gebruik van medicijnen zoals prednison

Anale fistel

Een anale fistel is een gangetjes die van binnenuit de anus loopt tot ergens in de huid eromheen. Het volgt meestal op een infectie die niet op de juiste manier genas. Een arts kan de fistel operatief behandelen.

Uitdroging en slijmerige stoelgang

Uitdroging is een andere veel voorkomende oorzaak van overmatig slijm in de ontlasting. Dit slijm verdwijnt vanzelf, zodra je goed gehydrateerd bent. Voor volwassen mannen en vrouwen geldt het advies om elke dag 1,5 tot 2 liter te drinken. Water drinken, afgewisseld met thee en koffie zonder suiker, is het gezondst, aldus het Voedingscentrum.

Dikkedarmkanker

Kanker van de dikke darm komt vaak voor. Vaak krijg je bij dikkedarmkanker last van blijvende veranderingen in het ontlastingspatroon of veranderingen in soort ontlasting (diarree of obstipatie) en de ontlasting kan potloodvormig zijn ten gevolge van de vernauwing. Ook kun je buikpijn of andere aanhoudende ongemakken in de buik krijgen, zoals krampende pijnen of een opgeblazen gevoel. Bloed en/of slijm bij de ontlasting komt ook vaak voor, evenals loze aandrang, onverklaarbaar gewichtsverlies en vermoeidheid en duizeligheid bij chronisch bloedverlies.

Onderzoek en diagnose

Er is geen standaardbehandeling voor abnormaal slijm in de ontlasting of slijmerige stoelgang. De arts zal op zoek gaan naar eventuele onderliggende problemen, die de slijm in de ontlasting kunnen veroorzaken, zoals een ontsteking in de dikke darm of een andere aandoening. De meeste artsen zullen beginnen met een lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek. De onderzoeksresultaten geven de arts inzicht geven in je lichamelijke basisgezondheid. Als aanvullende informatie nodig is, kan de arts om meer tests verzoeken. Deze kunnen zijn:

• Ontlastingsonderzoek;
• Urineonderzoek
• Darmonderzoek of colonoscopie;
• Endoscopie;
• Beeldvormend onderzoek, zoals een röntgenfoto, een bekken MRI-scan of een CT-scan.

Bij sommige mensen met slijmerige stoelgang kan een diagnose snel worden gesteld. Voor anderen kan het vinden van de onderliggende oorzaak meerdere ronden van testen en onderzoek vergen.

Behandeling van slijmerige poep

Nadat de arts een diagnose heeft gesteld, zal een behandeling voorgeschreven worden.

Leefstijlaanpassingen

Leefstijlveranderingen bieden soms uitkomst, zoals:

• Zorg voor zachte ontlasting;
• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging, een halfuur per dag of meer;
• Het verhogen van je vochtinname (meer drinken);
• Voedingsmiddelen eten die rijk zijn aan probiotica of supplementen die probiotica bevatten, zoals Bifidobacterium of Lactobacillus;
• Het eten van ontstekingsremmende voedingsmiddelen (zoals kurkuma);
• Zure en pikante voedingsmiddelen vermijden;
• Een gezond evenwicht bereiken tussen vezels, koolhydraten en vet in je voedingspatroon;
• Eet vezelrijk: volkorenbrood, volkoren pasta, zilvervliesrijst, peulvruchten, groenten en fruit;
• Overgaan op een plantaardig dieet.

Medische behandeling

Geneesmiddelen op recept en doorlopende behandeling kunnen noodzakelijk zijn voor mensen met chronische aandoeningen, zoals de ziekte van Crohn, cystic fibrosis, colitis ulcerosa en het prikkelbare darm syndroom.

Een combinatie van veranderingen in levensstijl, medicijnen en mogelijke chirurgische procedures kan helpen om aandoeningen zoals anale fissuren en fistels te verlichten.

Als je last hebt van aambeien die slechts mild ongemak veroorzaken, kan de arts vrij verkrijgbare aardbeienzalf en zetpillen voorschrijven. Deze producten bevatten ingrediënten zoals toverhazelaar of hydrocortison en lidocaïne, die pijn en jeuk tijdelijk kunnen verlichten. De arts kan ook vaselinecetomacrogolcrème, zinksulfaatvaselinecrème of zinkoxidezetpillen voorschrijven bij jeuk en irritatie. Bij hevige of aanhoudende klachten kan mogelijk een rubberbandligatie de klachten verminderen.

Als kanker wordt ontdekt, word je doorverwezen naar een oncoloog. Dit is een specialist die kanker behandelt en deze behandeling kan de symptomen die je ervaart verminderen en verlichten.

Prognose

De hoeveelheid slijm in je ontlasting of slijmerige stoelgang kan van tijd tot tijd veranderen. Het handhaven van een normale mucusproductie en een gezonde mucosa-barrière in de darm, hangt gedeeltelijk af van de bacteriën in de darm. Als je recent antibiotica hebt gebruikt of ziek bent geweest, is het je misschien opgevallen dat de hoeveelheid slijm in de ontlasting kan veranderen. Sowieso kan je last krijgen van zachte ontlasting door antibiotica. Als het binnen een paar weken niet meer normaal wordt, is het verstandig een afspraak te maken met je huisarts. Zorg ervoor dat je bijhoudt welke klachten je hebt, wanneer je ze hebt, hoe lang je ze hebt, etc.

Preventie

Hoe kun je slijm bij de ontlasting of slijmerige stoelgang voorkomen? Het is belangrijk om de gezondheid van je dikke darm te verbeteren door voedingsmiddelen te eten die rijk zijn aan prebiotica en probiotica, kleurrijke groenten en fruit, en door voldoende te drinken. Er zijn bepaalde voedingsmiddelen die de darmflora ondersteunen. Zo stimuleert bijvoorbeeld gefermenteerde groente een gezonde darmflora, waardoor het ook je weerstand vergroot.

Lees verder

• Bloed in poep of ontlasting: symptomen en mogelijke oorzaken
• Wormen bij mensen: oorzaken wormen in darmen en ontlasting
• Ontlasting: oorzaken bloed en slijm in poep en kleur en geur
• Harde stoelgang met slijm: oorzaken, behandeling & preventie
• Problemen stoelgang: zwarte, rode en groene ontlasting/poep