Kramp in kuit tijdens slapen: oorzaken kuitkrampen 's nachts

Heb je last van kramp in de kuit ofwel kuitkrampen tijdens het slapen? Gemiddeld 40 procent van alle oudere Nederlanders heeft wel eens last van nachtelijke spierkrampen, hetgeen de nachtrust behoorlijk kan verstoren. Vrouwen hebben vaker last van kuitkrampen tijdens 's nachts tijdens het slapen dan mannen. Zo'n 50 tot 60 procent van de volwassenen heeft wel eens last gehad van kramp in de kuiten tijdens het slapen. Slechts 7 procent van de kinderen en tieners hebben er wel eens last van en van de zwangere vrouwen wordt 40% erdoor getroffen. Waardoor komt het en wat kun je doen aan nachtelijke spierkramp?

• Kramp in kuit tijdens het slapen
• Wie heeft er last van?
• Kuitkrampen symptomen
• Kenmerken
• Zwelling
• Oorzaken van kuitkrampen 's nachts
• Uitlokkende factoren
• Onderliggende aandoening
• Medicijnen
• Onderzoek en diagnose
• Wat te doen bij kuitkrampen?
• Tenen naar je toetrekken
• Voldoende vochtinname
• Medische behandeling
• Medicijnen
• Preventie

Kramp in kuit tijdens het slapen

Nachtelijke kuitkrampen zijn 's nachts optredende pijnlijke spierkrampen of spiercontracties. Je wordt 's nachts tijdens je slaap overvallen door kramp. Pijn staat voorop bij kuitkrampen. Kuitkrampen moeten niet verward worden met etalagebenen (restless legs) en slaapschokken, aandoeningen die pijnloos verlopen. Het gaat bij kuitkrampen aan slaap gerelateerde, plotselinge episoden van onwillekeurige, gelokaliseerde, meestal pijnlijke spierkrampen of spiercontracties die een aantal seconden tot minuten kunnen aanhouden. Een krampaanval trekt vanzelf weg, maar voor die tijd heb je vaak al naar je voet gegrepen om de kuit op te rekken. Het beloop van kuitkrampen is wisselend en onvoorspelbaar. Kuitkramp is de meest voorkomende vorm van beenkramp.

Wie heeft er last van?

Circa 2 procent van de Nederlanders heeft wekelijks last van deze krampen. Het gaat dan vooral om krampen van de kuit- en voetspieren. Het aantal mensen dat er last van heeft, neemt toe met het stijgen van de leeftijd. Men schat dat 30 tot 50 procent van de ouderen last heeft van nachtelijke krampen. Het is niet bekend of erfelijkheid een rol speel. Wel komen kuitkrampen in bepaalde families vaker voor. Vrouwen hebben er vaker last van dan mannen. Kuitkrampen treden vaker op in de zwangerschap
en bij ouderen met vaat- of zenuwproblemen.

Kuitkrampen symptomen

Kenmerken

De kenmerken van nachtelijke spierkrampen zijn:

• scherpe pijn;
• pijn treedt meestal op in de kuit of in de voet;
• meestal treedt het 's nachts op tijdens de slaap.

Zwelling

Door dat tijdens een kramp de spier geheel of gedeeltelijk samentrekt, kan dit zichtbaar zijn als een zwelling en voelbaar als een verharding van de spier. De krampen kunnen enkele seconden tot minuten duren en verstorend werken op de slaap.

Oorzaken van kuitkrampen 's nachts

Uitlokkende factoren

De oorzaak van nachtelijke spierkrampen is veelal idiopatisch, dat wil zeggen zonder aanwijsbare oorzaak. Kuitkrampen worden soms uitgelokt of getriggerd door:

• intensief sporten of extreem spiergebruik door een andere activiteit;
  Hoge hakken kunnen kuitkrampen uitlokken / Bron: Jill111, Pixabay
• te weinig vocht drinken (uitdroging);
• te veel alcohol drinken;
• neurologische afwijkingen;
• op hoge hakken lopen;
• gedurende de tweede helft van de zwangerschap kan er een disbalans optreden in zouten en mineralen in het lichaam, als gevolg waarvan een magnesiumtekort ontstaat;
• bepaalde medicijnen tegen hoge bloeddruk.

Onderliggende aandoening

Nachtelijke spierkrampen in de benen komen voor bij de volgende ziekten en aandoeningen:

• diabetes mellitus (diabetische neuropathie)
• endocriene aandoeningen (diabetes, hypothyreoïdie ofwel trage schildklier)
• nierinsufficiëntie (nierfalen) / hemodialyse
• Raynaud-syndroom, een vaataandoening waarbij vingers en tenen tijdelijk slecht doorbloed zijn
• vernauwing van de slagaders / bloedcirculatiestoornissen
• versmalling van het wervelkanaal in de onderrug (stenose van het lumbale kanaal), die zenuwen kan comprimeren die van onderrug naar benen reizen
• levercirrose (leverlittekens) als gevolg van alcoholisme, hepatitis of andere oorzaken
• zwangerschap
• alcoholisme
• uitdroging / elektrolytonevenwichtigheden
• ziekte van Parkinson
• zenuwschade door kankerbehandeling
• artrose
• perifere neuropathie
• neuromusculaire aandoeningen (neuropathie, myopathie, motorneuronziekte)
• structurele stoornissen (platvoeten)

Medicijnen

Sommige medicijnen kunnen ook kuitkrampen tijdens het slapen veroorzaken:

• ijzersucrose, een intraveneus ijzer product geïndiceerd voor de behandeling van bloedarmoede door ijzertekort
• geconjugeerde oestrogenen (vrouwelijke geslachtshormonen die worden gebruikt bij overgangsklachten)
• teriparatide, toegepast bij sommige patiënten met osteoporose (botontkalking)
• raloxifene, gebruikt bij osteoporose (botontkalking) of om het te voorkomen
• naproxen

Onderzoek en diagnose

De huisarts zal je medische geschiedenis in ogenschouw nemen en hij zal daarnaast allerlei vragen stellen om de diagnose nachtelijke krampen in de benen te stellen. Je arts kan vragen aan je stellen zoals:

• Wanneer ervaar je krampen in de benen en hoe vaak komen ze voor?
• Hoe zou je je beenpijn beschrijven?
• Hoe lang duurt de pijn?
• Welke medicijnen gebruik je momenteel?
• Welke medische aandoeningen heb je?

De arts zal tevens lichamelijk onderzoek doen. Bloedonderzoek zal niet nuttig zijn bij het diagnosticeren van nachtelijke krampen in de benen, maar ze kunnen helpen bij het identificeren van een niet eerder gediagnosticeerde medische aandoening.

Wat te doen bij kuitkrampen?

Tenen naar je toetrekken

Kuitkramp kun je het gemakkelijkst wegkrijgen door je tenen naar je toe te trekken. Je kunt ook voorover leunen, waarbij je je handen tegen de muur legt. Strek vervolgens je been naar achteren terwijl je je voet en hiel op de grond houdt. Hierbij strek je de kuit. Blijf in deze positie staan totdat de kramp wegtrekt.

Voldoende vochtinname

Kuitkramp kun je mogelijk voorkomen door voldoende vochtinname (1,5 tot 2 liter per dag), door te minderen met alcoholgebruik en door een tijdje iets minder intensief te sporten en dan te bekijken of dit helpt. Wat mogelijk ook soelaas biedt is het dragen van goede schoenen en de kuiten masseren of een warm bad. Ook een andere slaaphouding kan helpen, bijvoorbeeld slapen op de zij met opgetrokken benen of de benen hoog leggen.

Medische behandeling

Medicijnen

De huisarts kan bij hevige kuitkramp en wanneer bovenstaande maatregelen niet of onvoldoende helpen, kininemedicatie voorschrijven voor maximaal 2 tot 4 weken. Zwangeren mogen geen kinine gebruiken. Bij zwangere vrouwen die last hebben van ernstige kuitkrampen en erge slaapproblemen, kan magnesium soms uitkomst bieden. De huisarts zal dan een proefbehandeling met magnesiumoxide voorstellen. Na de zwangerschap zullen de klachten spontaan verdwijnen.

Preventie

De volgende maatregelen kunnen nachtelijke kuitkrampen voorkomen:

• Zorg ervoor dat je gehydrateerd blijft; drink elke dag zes tot acht glazen water.
• Rek je beenspieren voorzichtig uit voordat je gaat slapen.
• Houd dekens en lakens rond je onderbenen en voeten los, zodat de tenen niet worden vervormd.
• Draag goed passende schoenen.

Lees verder

• Spierpijn: oorzaken en symptomen spierpijn in benen en armen
• Spierkrampen: krampen in handen, armen, benen, kuiten en rug
• Kuitkrampen: oorzaken en behandeling van kramp in de kuiten
• Kramp in voet of voetkramp: oorzaken van voetkrampen
• Beenkrampen: kramp in benen, bovenbeen, scheenbeen en kuit