Eerste hulp (EHBO) bij een blauw oog

In tekenfilms weten ze wel raad met een blauw oog: ze leggen er een rauwe biefstuk op. En de kwakzalvers uit vervlogen tijden plakten bloedzuigers op de aangedane huid. Gelukkig zijn er tegenwoordig effectievere en veiligere methoden om een blauw oog te genezen. Nou moet gezegd zijn: een blauw oog is uitermate vervelend. Ook in sociaal opzicht, want menigeen vermoedt huiselijk geweld achter het vermeende sportletsel tijdens het tennissen. Bij de behandeling (eerste hulp) van een blauw oog zijn er enkele zaken waarmee men terdege rekening moet houden. Het is bijvoorbeeld belangrijk om tijdens het koelen ervoor te zorgen dat er geen druk op de oogbol ontstaat.

Inhoud

• Blauw oog – bloeduitstorting en zwelling
• Begeleidende symptomen van een blauw oog
• Ernstige verschijnselen
• Huisarts of specialist
• Eerste hulp (EHBO) bij een blauw oog
• Wat te doen
• Blauw oog camoufleren

Blauw oog – bloeduitstorting en zwelling

Stel eerst vast wat er precies is gebeurd. Aan de hand van die informatie kan men immers de aard van het letsel herleiden. Er zijn verschillende soorten oogletsels, onderverdeeld in de niet-perforerende (vuiltje, bijtende stof) en perforerende letsels (glasscherfje of metaalsplinter). Talloos zijn de voorbeelden van stomp geweld in het dagelijks leven, variërend van een klap tegen het oog tijdens een vechtpartij, een ongelukkige val of tegen een halfopen deur aanlopen.

Oogleden
Vaak vormt zich een bloeduitstorting rond het oog (periorbitaal hematoom). In feite is het een kneuzing waarbij bloedvaatjes onder de huid zijn beschadigd. Aangezien het onderhuids bindweefsel losmazig is, zal het bloed zich snel verspreiden en een donkerblauwe zwelling van bijvoorbeeld de oogleden veroorzaken.

Begeleidende symptomen van een blauw oog

Als zodanig is een blauw oog geen ernstig trauma. Dat laat onverlet dat het slachtoffer altijd doorgestuurd moet worden naar de huisarts of specialist voor nadere inspectie van het oog. Zeker als er symptomen zijn die duiden op ernstiger letsel dan alleen een bloeduitstorting, zoals een verstoord gezichtsvermogen, pijn in de oogbol, lichtgevoeligheid en wazig zien. Het risico is immers groot dat het inwendige oog, de oogkas en/of het neusbeen beschadigd zijn.

Ernstige verschijnselen

De eerstehulpverlener dient dan ook alert te zijn bij de volgende verschijnselen:

• Visusstoornissen, zoals dubbelzien, pijnlijke lichtgevoeligheid, duizeligheid, wazig zien.
• Dubbelzijdig blauw oog. Dit kan wijzen op een schedelbasisfractuur.
• Hoofdpijn.
• Flauwte.
• Pijn die uitstraalt naar de neus.
• Bijna ondraaglijke pijn in het oog.
• Zwevende vlekjes of spikkels in het gezichtsveld (mouche volantes).
• Bloeduitstortingen in het oog (oogbol), rood oog.

Huisarts of specialist

Een blauw oog kan ook spontaan optreden. Ook dan is doorverwijzing naar de huisarts of specialist belangrijk om eventuele vaatproblemen of stollingsstoornissen uit te sluiten. Bij oogletsel, dus ook als het 'simpelweg' een blauw oog betreft, is het zaak altijd een arts te raadplegen, ongeacht hoe 'onschuldig' of in sommige gevallen zelfs 'komisch' het blauwe oog eruitziet. Zeer belangrijk is dat de eerstehulpverlener een ooginspectie nooit forceert, bijvoorbeeld door de oogleden open te sperren om eventueel bijkomend letsel te ontdekken. De oogbol kan dan nog meer beschadigd raken.

Eerste hulp (EHBO) bij een blauw oog

Breng zo snel mogelijk een koud kompres aan. Kou vermindert de zwelling en doet de bloedvaatjes samentrekken. Aldus kan de eerstehulpverlener de onderhuidse bloedingen sneller stelpen. Een belangrijke regel is dat het slachtoffer niet de neus snuit, hoe vreemd dat misschien ook klinkt. Bij een oogkasfractuur of -fissuur kan er tijdens het snuiten lucht in de sinussen komen en onder de huid dringen, waardoor de zwelling toeneemt. Bovendien is het infectiegevaar groter.

Wat te doen

Eerste hulp (EHBO) bij een blauw oog omvat de volgende maatregelen:

• Leg een koud kompres over het oog, het voorhoofd en de wang, waarbij geen druk op het oog mag ontstaan. Doe eventueel gestampt ijs in een plastic zakje. Of stop een handdoek in ijskoud water, daarna uitwringen en op het oog leggen. Het ijskompres verlicht de pijn, vermindert de zwelling en doet de bloedvaatjes onder de huid samentrekken. Let op met coldpacks, ze kunnen bevriezingsverschijnselen veroorzaken.
• Laat het slachtoffer niet door de ogen wrijven. Mijd onder alle omstandigheden druk op de oogbol!
• Vervang het ijskompres regelmatig. In het begin om het kwartier of halfuur. Houd dit koelingsbeleid een dag vol.
• Bij hevige pijn is paracetamol de juiste pijnstiller. Aspirine is uit den boze, omdat het bloed dan minder goed stolt en de blauwe plek nog groter kan worden.
• De volgende dag is warmtetoevoer het geijkte middel. Het stimuleert de doorbloeding van de aangedane huid en aldus de genezing,
• Adviseer het slachtoffer altijd om naar de huisarts te gaan. Er kan immers sprake zijn van letsel dat niet zichtbaar of symptomatisch herleidbaar is.

Blauw oog camoufleren

Zelfs make-up kan een blauw oog nooit helemaal maskeren. Wellicht biedt een grote zonnebril soelaas, hoewel het de aandacht vestigt op het feit dat er iets met de ogen aan de hand is. Snel koelen is het devies voor de lange termijn. Want als het oog eenmaal blauw wordt, is er weinig meer aan de verkleuring te doen. Behalve de zwelling binnen de perken houden. Een blauw oog kan paars en zelfs zwart worden, maar na verloop van tijd wordt de kleur steeds lichter. Van blauw tot groen en geel. Ook kan de bloeduitstorting zich grotendeels naar de wang verplaatsen. Als alles goed gaat is het 'kleurrijke' leed echter na hooguit twee weken verleden tijd en ziet men er weinig meer van.

Lees verder

• Eerste hulp (EHBO) bij neusletsel
• Eerste hulp bij wandelaarsblaren
• Eerste hulp (EHBO) bij blauwe plekken (bloeduitstorting)
• Eerste hulp bij snij- en steekwonden
• Eerste hulp bij een hartinfarct