Jeuk aan de schaamlippen: symptomen, oorzaak en behandeling

Jeuk aan de schaamlippen? Wanneer je last hebt van jeuk, irritatie of branderigheid van de schaamlippen of het gebied rond de vagina, de vulva, kan dat zeer hinderlijk zijn. Jeuk aan de schaamlippen kan veel oorzaken hebben. Ieder meisje of vrouw heeft twee paar schaamlippen: binnenste en buitenste schaamlippen. De schaamlippen maken onderdeel uit van de vulva. Schaamlippen zien er bij iedere vrouw weer anders uit. Sommige vrouwen hebben grote schaamlippen, andere weer kleinere. Dat is heel normaal. Op de buitenste schaamlippen groeit schaamhaar en de binnenste schaamlippen zijn wat donkerder van kleur. In de onderste helft van de buitenste schaamlippen bevindt zich een klier van Bartholin. Deze klier is ontworpen om slijmerig vocht te produceren ter voorbereiding van de vagina op (mogelijke) seksuele geslachtsgemeenschap.

• Oorzaken van jeuk aan de schaamlippen
• Huidaandoeningen en jeukende schaamlippen
• Psoriasis
• Lichen sclerosus et atrophicus
• Eczeem
• Vulvaire intra-epitheliale neoplasie (VIN)
• Ziekte van Paget
• Ziekte van Fox-Fordyce
• Jeuk rond de vulva door infecties
• Schimmelinfectie
• Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's)
• Overige oorzaken jeuk schaamlippen
• Urine-incontinentie of fecale incontinentie
• Overgang
• Zwangerschap
• Inwendige ziekten
• Stress, spanningen en psychische aandoeningen
• Vulvodynie

Oorzaken van jeuk aan de schaamlippen

Klachten van de vulva, waaronder jeuk aan de schaamlippen, komen op alle leeftijden voor. Er zijn verschillende oorzaken van jeuk in de vulva. Een aantal veelvoorkomende oorzaken passeren hieronder de revue.

Huidaandoeningen en jeukende schaamlippen

Diverse huidaandoeningen kunnen jeuk aan de schaamlippen veroorzaken.

Psoriasis

Psoriasis is een niet-besmettelijke huidaandoening, gekenmerkt door een versnelde celdeling in de opperhuid en door ontstekingsverschijnselen in de lederhuid. Hierdoor ontstaan rode en schilferende plekken, die verspreid over het gehele lichaam kunnen voorkomen, onder meer op de genitale huid. Op de huid ziet het eruit als schilferende witte plekken, maar op de vulvaire huid is er meestal geen droge schilfering aanwezig aangezien het een vochtige omgeving betreft. Vulvaire psoriasis zit meestal op de buitenste schaamlippen en is te herkennen als vochtige, roze, meestal scherp begrensde plekken. Het kan zich uitbreiden naar de liezen en de schaamheuvel. Wanneer de huid openbarst, kan er huidinfectie optreden.

Lichen sclerosus et atrophicus

Lichen sclerosus et Atrophicus, vaak kortweg 'lichen sclerosus' genoemd, is een goedaardige, chronische huidafwijking, waarbij de huid zijn elasticiteit verliest en dunner (atrophicus) of dikker (sclerosus) en daarnaast (parelachtig) wit (lichen) en glanzend wordt. Bij vrouwen wordt het vaak gezien op de vulva en een enkele keer treft het andere delen van de huid. Bij 3 van de 10 gevallen is de huid rond de anus ook aangedaan. Het komt het meest voor bij vrouwen van middelbare leeftijd. De plekken kunnen jeuken en irriteren en vaak is de jeuk ’s nachts het ergst. Soms is de jeuk zo hevig, dat het je slaap verstoort. Soms voert pijn de boventoon in plaats van jeuk.

Eczeem

Eczeem is een jeukende huiduitslag met roodheid, zwelling, schilfers, bultjes, blaasjes, natten, korstjes of kloofjes, als gevolg van een niet-infectieuze ontstekingsreactie in de huid. Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee soorten contacteczeem:

• Ortho-ergisch contacteczeem of irritatief contacteczeem, welke wordt veroorzaakt door ontstaat door blootstelling aan een bepaalde stof. Regelmatige blootstelling aan (mild) irriterende stoffen door bijvoorbeeld te frequent wassen en zeepgebruik.
• Allergisch contacteczeem, welke ontstaat door blootstelling aan een bepaalde stof. Als een allergeen in contact komt met de huid, bijvoorbeeld geurstoffen, conserveermiddelen en lokaal toegepaste medicamenten, wordt het door het ‘afweersysteem’ herkend en ontstaat er een ontstekingsreactie in de huid. Het kan zijn dat je bepaalde stoffen jaren achtereen gebruikt zonder problemen en er dan zomaar opeens allergisch voor wordt.

Vulvaire intra-epitheliale neoplasie (VIN)

Intra-epitheliale neoplasie betekent dat er zich nieuw weefsel vormt in de bekleding van de vulva, en het kan een voorstadium van vulvakanker zijn. In het ontstaan van deze huidaandoening, speelt een infectie met het humaan papillomavirus (HPV), overgedragen via seksueel contact, een belangrijke rol. Vaak gaat deze aandoening gepaard met ernstige jeuk- en pijnklachten, maar soms geeft VIN helemaal geen klachten. Veelal bestaan er meerdere vlakke of juist verheven plekken die zowel rood, wit, grijs als bruin van kleur kunnen zijn. Vaak komen tegelijkertijd meerdere kleuren voor. De afwijkingen kunnen variëren van enkele millimeters tot enkele centimeters.

Ziekte van Paget

De ziekte van Paget is het voorstadium is van vulvakanker. De huidaandoening is te herkennen aan rood-wit gemarmerde plekken op de vulva, wat vaak gepaard gaat met jeuk en branderigheid. De oorzaak is onbekend. Behandeling bestaat uit het operatief verwijderen van de afwijkingen.

Ziekte van Fox-Fordyce

De ziekte van Fox-Fordyce is een zeldzame chronische huidaandoening, die vooral wordt gezien bij vrouwen tussen de 13 en 35 jaar. Er ontstaan bij deze aandoening kleine bobbeltjes, die soms kunnen jeuken, op plekken waar zich apocriene zweetklieren bevinden, zoals de oksels, maar ook in de liezen en het schaamgebied. Deze huidafwijkingen ontstaat door afsluiting van de apocriene zweetklieren.

Jeuk rond de vulva door infecties

Jeuken aan de schaamlippen kan ook veroorzaakt worden door infecties.

Schimmelinfectie

Een schimmelinfectie van de vulva wordt vaak veroorzaakt door de schimmel candida. Meestal is ook de vagina geïnfecteerd en men spreekt dan van een vaginale schimmelinfectie. Een schimmelinfectie van de vulva is niet gevaarlijk en ook niet besmettelijk, maar wel heel vervelend. Er kunnen klachten optreden als roodheid en zwelling van de schaamlippen en vaginawand. Als gevolg van een verstoring van de vaginale flora, het ingenieuze systeem van bacteriën en schimmels in de schede, kan de candida zich gaan vermenigvuldigen, waardoor er een overgroei ontstaat. De balans in de vagina kan door verschillende factoren verstoord raken. Bijvoorbeeld door wassen met zeep waardoor de zuurgraad verandert en candida gemakkelijker kan groeien. Veranderingen in de hormoonspiegels tijdens menstruatie of zwangerschap, kunnen ook een bevorderend effect hebben op de groei van candida. Door het gebruik van een antibioticum, waardoor bepaalde bacteriën worden gedood, kan candida ook de ruimte krijgen om te groeien. Antibiotica is waarschijnlijk de belangrijkste oorzaak van vaginale schimmelinfecties bij vrouwen in Nederland. Als je een lage weerstand hebt of diabetes, dan heb je een hogere kans op het krijgen van een vaginale schimmelinfectie.

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's)

De twee meest voorkomende geslachtsziekten of seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) van de vulva zijn genitale wratten (condylomata), veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV), en genitale herpes, wat wordt veroorzaakt door het herpes-simplexvirus (HSV).

Overige oorzaken jeuk schaamlippen

Jeuk aan de schaamlippen of de vulva, kan ook veroorzaakt worden door één van de volgende oorzaken:

Urine-incontinentie of fecale incontinentie

Urine-incontinentie of ontlastingsincontinentie kan de huid van de vulva vochtig en geïrriteerd maken.

Overgang

Vanwege de lagere oestrogeenspiegel tijdens de overgang, wordt de vulvahuid wat dunner en droger. Dit kan gevoeligheid en jeuk tot gevolg hebben.

Zwangerschap

Tijdens de zwangerschap kun je last krijgen van een jeukende huid, waaronder jeuk in en rondom de vagina. Je krijgt tijdens de zwangerschap ook gemakkelijker een schimmelinfectie, waarbij jeuk en/of gezwollen schaamlippen op de voorgrond staan.

Inwendige ziekten

Inwendige ziekten, zoals diabetes, kunnen vulvaire jeukklachten geven.

Stress, spanningen en psychische aandoeningen

Aanhoudende stress en spanningen en psychische aandoeningen als depressie en angststoornissen, kunnen aanleiding geven tot krabgedrag aan de vulva.

Vulvodynie

Vulvodynie (letterlijk: pijn aan de vulva) is een verzamelnaam voor chronische klachten aan de vulva, zoals branderig gevoel, jeuk, irritatie en/of pijn, zonder duidelijke oorzaak. Het kan zijn dat er ook huidafwijkingen zijn. Een verdovende crème of zalf tegen de pijn kan helpen, maar als dit geen soelaas biedt zal de arts medicijnen voorschrijven die de gevoeligheid van de zenuwen beïnvloeden. Daarnaast kunnen verzachtende crèmes en verzorgingsadviezen uitkomst bieden.

Lees verder

• Vulva aandoeningen: pijn en jeuk schaamlippen en clitoris
• Ontsteking vulva (vulvitis): vagina, schaamlippen & clitoris
• Focale vulvitis: oorzaken van roodheid en pijn rondom vagina
• Jeukende vulva (clitoris en schaamlippen): oorzaken van jeuk
• Bartholin-cyste of abces: symptomen, oorzaken en behandeling