Hoe ontstaat een tekort aan vitamine B12?

Vitamine B12 zit in vlees en alle dierlijke producten zoals melk, eieren en vis. Er zijn mensen die geen vitamine B12 binnenkrijgen door dit voedsel te nuttigen of door andere oorzaken. Plantaardig voedsel levert geen vitamine B12 volgens de wetenschappelijke kennis. Om geen vitamine B12-tekort te krijgen ben je dan afhankelijk van supplementen die B12 bevatten. Een vitamine B12-tekort begint met vage klachten en is in het begin moeilijk te herkennen.

• Vitamine B12
• Wanneer is er een vitamine B12-tekort?
• Hoe kan een tekort ontstaan?
• Gevolgen en klachten bij een tekort
• Actief en niet actief
• Tips

Vitamine B12

Vitamine B12 (cobalamine) maakt onderdeel uit van het vitamine B-complex. Er zijn in totaal dertien vitamines: vier vetoplosbare vitamines en negen wateroplosbare vitamines. De vetoplosbare vitamines zijn vitamine A, vitamine D, vitamine E en vitamine K. De wateroplosbare vitamines zijn vitamine B1, B2, B3, B5, B6, B8, B11 (foliumzuur), B12 en vitamine C. Vitamines zijn chemische verbindingen die nodig zijn voor het lichaam. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine B12 voor volwassenen is in Nederland 2,8 microgram per liter (µM/l) dagelijks. Microgram is de eenheid voor massa. Ze spelen een rol bij de:

• stofwisseling in de darm;
• celdeling en een goed functionerend immuunsysteem;
• functioneren van de hersenen en alle zenuwen.

Vitamines komen voor in onze voeding en vier van de dertien vitamines kunnen in het lichaam zelf een beetje worden aangemaakt. Dit zijn de vitaminen A, B-3, D en K. Op vitamine K na, moet het aangevuld worden uit ons voedsel. Voor de opname van vitamine B12 geldt dat het opgenomen wordt in het lichaam door een intrinsieke factor, namelijk bepaalde klieren en cellen uit de binnenkant van de maag. Bij een chronisch tekort aan voldoende vitamine B12 in het lichaam, ontstaan er klachten en heel langzaam gaat het lichaam steeds minder goed functioneren.

Wanneer is er een vitamine B12-tekort?

Door bloedonderzoek wordt duidelijk hoe hoog of hoe laag het vitamine B12-gehalte is. Er is een tekort, volgens de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) aan vitamine B12 als de waarde lager is dan 150 pmol/l (Picomol per liter, waar Picto klein betekent en voor het symbool staat om de factor aan te duiden) of lager is dan 200 ng/l (nanogram per liter). Bij gezonde mensen varieert het gehalte vitamine B12 in het bloed tussen de 150 en 500 pmol/l of tussen de 200 en 700 ng/l. Het ligt eraan welke eenheid het laboratorium gebruikt en de huisarts.

Hoe kan een tekort ontstaan?

Een vitamine B12-tekort kan ontstaan wanneer iemand:

• onvoldoende uit het voedsel haalt. Dit kan door ondervoeding, vegetarisch eten of veganistisch eten;
• een verstoorde opname van de vitamine heeft door maag- en darmproblemen;
• een auto-immuunziekte heeft. Een lichaam gaat lichaamseigen cellen en stoffen als lichaamsvreemd zien en maakt antistoffen die bijvoorbeeld maagwandcellen aanvallen;
• leverfalen heeft en/of problemen met de alvleesklier;
• een zeldzame aangeboren verstoringen van het B12-metabolisme heeft;
• een maag- of darmoperatie moet ondergaan;
• langdurige medicatie moet slikken. Maagmedicatie, antibiotica, bloedsuikerverlagers, cholesterolverlagers of
• rookt.

Gevolgen en klachten bij een tekort

Bij een tekort aan vitamine B12 kunnen lichte verschijnselen vaak jaren van invloed zijn. Omdat vitamine B12 op veel processen in het lichaam van invloed is, uit een tekort zich bij iedereen heel langzaam en op een andere manier. Wel kan de oorzaak van een vitamine B12-tekort het meest tot uiting komen in klachten.

Een verstoorde opname in het maagdarmkanaal

Dit geef klachten als:

• chronische maagslijmvliesontsteking;
• overgroei van de maagbacterie met prikkelbare darmklachten;
• darmontstekingen als de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa (ontstekingen alleen in de dikke darm);
• parasitaire infecties zoals giardia lamblia,
• coeliakie;
• ernstige voedselallergieën.

Vermindering van de celdeling

Een vermindering van de celdeling geeft een verminderde aanmaak van bloed, huid en slijmvliezen. Dit kan symptomen geven als:

• bloedarmoede;
• trillend ooglid;
• een zwerende tong;
• angina pectoris (pijn op de borst);
• ademnood;
• aften;
• haaruitval;
• een verstoorde reuk en smaak;
• ontstekingen van maag en slokdarm;
• verstoring van de menstruatiecyclus bij de vrouw.

Stofwisselingsproblemen

Door een verstoring van de vet- en eiwitstofwisseling, kunnen klachten ontstaan als:

• diarree;
• vermoeidheid;
• gebrek aan eetlust;
• veel slapen;
• geen honger hebben;
• gewichtsafname.

Afbraak van de hersenen en het perifeer zenuwstelsel

Het kan leiden tot afbraak van de hersenen en het perifeer zenuwstelsel (zorgt voor de verbindingen naar de organen, weefsels en het centraal zenuwstelsel). Dit kan leiden tot:

• concentratie problemen,;
• geheugenproblemen;
• duizeligheid;
• niet op de juiste woorden kunnen komen, verkeerde woorden gebruiken, verspreken;
• depressief zijn;
• gevoelsstoornissen als tintelingen of krachtverlies in armen, benen en gezicht;
• veranderd gezichtsvermogen;
• dementie;
• psychoses;
• depersonalisatie.

Een vitamine B12-tekort kan ook een tekort aan foliumzuur veroorzaken, omdat deze twee vitamines samenwerken.

Actief en niet actief

Er zijn verschillende soorten vitamines B12. Namelijk de niet-actieve en de actieve.

Niet actief

Mensen met een vitamine B12-tekort hebben een opnameprobleem van vitamine B12. Ze kunnen vitamine B12 moeilijk tot niet omzetten om naar het bloed te transporteren waar het zijn werk moet doen. Vitaminetabletten die je doorslikt, zoals cyanocobalamine en hydroxocobalamine, geven hetzelfde probleem als natuurlijke vitamine B12 uit vlees of melk. Maar 2% komt uiteindelijk in het lichaam aan.

Actief

De zuigtablet B12 moet onder de tong opgelost worden. Het oplossende tabletje komt dan direct via het mondslijmvlies in de bloedbaan en het probleem van het niet kunnen omzetten van vitamine B12 via het maagdarmstelsel naar de bloedbaan wordt zo vermeden. Het zijn de actieve vormen van vitamine B12, die direct werkzaam zijn en niet eerst omgezet hoeven te worden. Het verschil in tabletten is:

• kijk naar de tablet. Moet die doorgeslikt worden of onder de tong oplossen?
• de zuigtabletten zijn duurder.

Tips

• Luister naar je lichaam. Blijf niet in gevecht met jezelf.
• Vraag bij een bloedonderzoek de waarde van je B12 op.
• Laat je niet afschepen door de artsen als er maar een lichte vorm van vitamine B12-tekort is geconstateerd. Vaak zeggen artsen dat je waarde voldoende is, terwijl dit niet zo blijkt te zijn.
• Koop de actieve vitamine B12 bij het vermoeden van een tekort.