Maagbloeding: Symptomen van bloed braken & zwarte ontlasting

Een maagbloeding is een veelvoorkomende complicatie van een maagzweer. Niettemin kent de bloeding in de maag nog andere oorzaken, zoals onder andere een maagslijmvliesontsteking, maagkanker of chirurgie. Bij een maagbloeding is een bloedvat in de maagwand beschadigd. Bloed braken en een donkere ontlasting zijn de meest voorkomende symptomen van deze potentieel ernstige aandoening. De arts detecteert met een bloed- en ontlastingsonderzoek en een gastroscopie de locatie, ernst en oorzaak van de bloeding. Het stelpen van de bloeding is noodzakelijk bij de behandeling, wat mogelijk is via diverse behandelingsmethoden. De bloedarmoede die tot stand komt bij een maagbloeding, leidt onbehandeld tot bloedarmoede en vervolgens tot een shock. Een snelle diagnose en behandeling is bijgevolg noodzakelijk bij een maagbloeding om de dood te voorkomen.

• Oorzaken maagbloeding: Meestal maagzweer
• Symptomen: Bloed braken en zwarte ontlasting
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via bloedtransfusie en stelpen van bloeding
• Prognose bloeding in maag

Oorzaken maagbloeding: Meestal maagzweer

Bij een maagbloeding is een bloedvat in de wand van de maag beschadigd hetgeen leidt tot een maagbloeding. Meestal is een maagzweer de oorzaak van deze bloeding. Soms is echter een maagbloeding ook het eerste teken van een maagzweer. Gastritis (ontsteking van het slijmvlies van de maag), het Mallory-Weiss-syndroom (scheur met bloeding in de slokdarm) en maagkanker zijn andere oorzaken van een maagbloeding. Daarnaast zijn enkele zeldzame oorzaken van een maagbloeding bekend.

Maagzweer
De Helicobacter pylori-bacteriën of medicatiegebruik tasten de slijmbekleding van de maag aan. Het langdurig gebruik van volgende medicijnen vormt een risicofactor voor de totstandkoming van een maagzweer:

• antibiotica
• anticoagulantia (antistollingsmedicijnen)
• (antidepressiva) en dan in het bijzonder selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) gebruikt voor de behandeling van een depressie en stemmingsstoornissen
• corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers)
• niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s)

Het maagzuur en de bacteriën beschadigen vervolgens de maagwand waardoor een maagzweer veroorzaakt. Het drinken van alcohol, het roken van sigaretten en stress verergeren eveneens de symptomen van maagzweren.

Gastritis

Gastritis verwijst naar de ontsteking en/of erosie van het maagslijmvlies (maagslijmvliesontsteking). Hierbij is een maagzweer niet steeds aanwezig, maar de hardnekkige ontsteking leidt tot bloedingen. Veel oorzaken en verzwarende factoren van maagzweren dragen eveneens bij tot de totstandkoming van gastritis. Naast een H. pylori-besmetting die de meest voorkomende infectieuze oorzaak is van gastritis, dragen ook virale infecties en schimmelinfecties bij aan de ontwikkeling van gastritis. Dit gebeurt vaak bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals bijvoorbeeld bij patiënten met een hiv-infectie. Andere oorzaken van gastritis zijn auto-immuunziekten, zoals thyroïditis van Hashimoto (verminderde schildklierfunctie). Het gebruik van NSAID’s en alcoholconsumptie zijn de meest voorkomende uitlokkende factoren van gastritis.

Mallory-Weiss-syndroom

Het Mallory-Weiss-syndroom is de tweede meest voorkomende oorzaak van een bloeding in de maag. De scheur treedt op bij de overgang van de maag naar de slokdarm als gevolg van een te hoge druk of kracht die op de maag ontstaat door:

• het braken
• het chronisch hoesten
• het kokhalzen
• maagkrampen

De scheur treedt meestal pas op wanneer deze oorzaken persistent en zeer krachtig aanwezig zijn.

Maagkanker

Een maagbloeding die te wijten is aan een maagstromale tumor, een vorm van maagkanker, is een veel voorkomende oorzaak van een maagbloeding. Andere minder vaak voorkomende tumoren zoals een angioom (goedaardig bloedvatgezwel) resulteren af en toe eveneens in een maagbloeding.

Zeldzame oorzaken

Zeldzame oorzaken van maagbloedingen omvatten:

• bloedaandoening polycythemia vera: Toename van alle bloedcellen met symptomen van een verhoogd bloedvolume en dikker bloed.
• bloedstollingsaandoening afibrinogenemie: Door deze ziekte ontstaan sneller bloedingen waaronder ook een maagbloeding.
• chirurgie: Postoperatieve bloedingen komen soms kort na de operatie voor. Af en toe gebeurt dit ook op lange termijn bijvoorbeeld bij een maag-bypass operatie (om gewichtsverlies te bekomen).
• een aangeboren arteriovasculaire misvorming: Aangeboren afwijkingen van het slagader-ader circuit voor de bloedstroom verklaren een maagbloeding bij zuigelingen en kinderen. Dit gaat soms gepaard met het Osler-Weber-Rendu syndroom, een bloedvataandoening. Sommige vormen van een arteriovasculaire misvorming zijn niet aanwezig bij de geboorte.
• een Dieulafoy letsel: Uitzetting of bolling van de slagaders die leidt tot bloedingen in de buikholte.
• een PEG-sonde: Hierbij plaatst de arts een sonde in de maag met als doel zodat de patiënt in staat is om vloeibare voeding op te nemen.
• portale hypertensieve gastropathie: Een verhoogde bloeddruk in de poortader die bloed afvoert vanuit de maag naar de lever leidt tot de vorming van spataderen waardoor snel bloedingen ontstaan in de maag.

Symptomen: Bloed braken en zwarte ontlasting

Een maagbloeding is acuut of chronisch. Patiënten met een acute maagbloeding hebben milde tot ernstige symptomen of komen zelfs te overlijden wanneer hij geen onmiddellijke medische behandeling krijgt. Een chronische maagbloeding is meestal mild, maar soms ontstaat een plotselinge verergering van de symptomen.

De patiënt heeft bij een kleinere bloeding occult (onzichtbaar) bloedverlies, leidend tot ferriprieve anemie (bloedarmoede als gevolg van ijzertekort) en brandend maagzuur. Pijn komt bij een kleinere bloeding niet voor, maar is niettemin op lange termijn eveneens gevaarlijk. Bij grotere bloedingen vertoont de patiënt duidelijkere symptomen, zoals constante pijn in de bovenbuik, een donker of zwart gekleurde, plakkende ontlasting (melaena), helderrood of koffiedik bloed braken (hematemesis) en rood bloedverlies via de anus. Deze ernstige tekenen gaan gepaard met cardiovasculaire symptomen zoals een lage bloeddruk (hypotensie), duizeligheid, flauwvallen, bewustzijnsverlies, een algemeen zwak gevoel, een snelle pols, bleekheid (pallor) en een klamme huid, hetgeen duidt op een hypovolemische shock (door onvoldoende bloed in het lichaam). Mentale symptomen doordat de hersenen minder bloed krijgen, zijn ook mogelijk bij een maagbloeding zoals desoriëntatie, verwardheid en slaperigheid.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Een anamnese (vraaggesprek met de patiënt), een klinische evaluatie, een ontlastingsonderzoek, de beoordeling van de symptomen, een bloedonderzoek en beeldvormende onderzoeken identificeren de precieze locatie van de maagbloeding en is nodig om de precieze oorzaak en ernst te bepalen. De diagnose gebeurt aan de hand van een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag). Het bloedonderzoek toont een laag hemoglobinegehalte wat duidt op ferriprieve anemie (bloedarmoede door ijzertekort). Uit de resultaten van het ontlastingsonderzoek blijkt dat de patiënt bloed verliest via de ontlasting; hij heeft namelijk veelal zwarte ontlasting bij een maagbloeding.

Differentiële diagnose

Bij zware menstruatiebloedingen (menorragie) en een inflammatoire darmaandoening (ontstekingsaandoening van de darm) zoals de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn) en colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree) geven het bloed- en ontlastingsonderzoek dezelfde resultaten weer. Bij de aanwezigheid van de andere symptomen zoals indigestie (maagklachten na het eten of drinken) en bloed braken, is het stellen van de diagnose al iets eenvoudiger voor de arts. Niettemin voert hij vaak nog een gastroscopie uit om zeker te zijn van de diagnose van een maagbloeding.

Behandeling via bloedtransfusie en stelpen van bloeding

De arts bestrijdt bij een maagbloeding vooreerst de shock door middel van een bloedtransfusie. De patiënt eet tijdelijk geen voeding via de mond. Daarnaast geeft de arts intraveneus protonpopinhibitor (een maagzuursecretieremmer) aan de patiënt. Ook is een endoscopische behandeling mogelijk, waarbij de arts verschillende mogelijkheden heeft om de bloeding te stelpen:

• een lokale injectie toedienen
• een metalen clips plaatsen
• elektrocoagulatie: vernietiging van weefsel door elektrische stroom (wegbranden)

Daarnaast is bedrust aanbevolen en behandelt de arts de onderliggende oorzaak van de maagbloeding.

Prognose bloeding in maag

Ongeveer 5-15% van de patiënten met een maagbloeding komt hieraan te overlijden. Factoren die een slechtere prognose voorspellen omvatten een herbloeding, de geassocieerde medische aandoeningen en de leeftijd van de patiënt.

Lees verder

• Bloed ophoesten (hemoptyse): Oorzaken van bloedspuwing
• Zwarte ontlasting: Oorzaken van teerachtige stoelgang