Vergrote lymfeklieren: zwelling in hals, nek, keel of kaak

Vergrote lymfeklieren: zwelling in hals, nek, keel of kaak Vergrote lymfeklieren kunnen zich voordoen in je hals, nek, keel en bijvoorbeeld onder je kaak. Lymfeklieren zijn kleine boonvormige klieren in het lichaam. Ze maken deel uit van het lymfesysteem of lymfestelsel, wat als taak heeft om grootmoleculaire stoffen zoals eiwitten, vetten en cellen uit het interstitium – de extracellulaire ruimte, de ruimte buiten de cellen van een weefsel – op te nemen. Via de lymfebanen komen komen ze in het veneuze stelsel terecht. Daarnaast is het lymfestelsel in staat om lichaamsvreemde stoffen zoals virussen, bacteriën, ontaarde cellen alsmede celresten op te nemen en te transporteren. Vervolgens worden ziekteverwekkers vernietigd door speciale witte bloedcellen, de lymfocyten. Lymfeklieren maken aldus een belangrijk onderdeel uit van het immuunsysteem, het afweersysteem tegen ziekten. Lymfeknopen kunnen afzonderlijk of in groepen worden aangetroffen. Groepen lymfeklieren kunnen worden gevoeld in de nek, lies en oksels.
Onderzoek van de lymfeklieren in de hals / Bron: Istock.com/AlexRathsOnderzoek van de lymfeklieren in de hals / Bron: Istock.com/AlexRaths

Vergrote lymfeklieren

Eén vergrote klier of meerdere vergrote klieren

Lymfeklieren zwellen dikwijls op een locatie waar zich een probleem voordoet, zoals een infectie, verwonding, of tumor, in of nabij de lymfeklieren. Vrijwel altijd gaat het om onschuldige infecties, zeker bij kinderen. De huisarts kan de oorzaak vaak snel vaststellen. Als er geen verklaring kan worden gevonden, zal de huisarts nagaan of er een gegeneraliseerde lymfekliervergroting bestaat, waarbij op meerdere plekken in het lichaam de klieren zijn opgezet.

Locaties

De locatie van de zwelling kan helpen bij het identificeren van het probleem:
  • De klieren aan beide zijden van de nek, onder de kaak, of achter de oren, zwellen vaak op als je een verkoudheid of een zere keel of keelontsteking hebt. Klieren kunnen opzwellen na een wondje, zoals een snee of beet, nabij de klier die is opgezwollen, of wanneer een tumor of infectie optreedt in de mond, hoofd of nek.
  • Klieren in de oksel kunnen zwellen van een verwonding of infectie aan de arm of hand. Een zeldzame oorzaak van okselzwelling is borstkanker of lymfklierkanker.
  • De lymfeklieren in de lies kunnen opzwellen door een verwonding of infectie in de voet, been, lies, of genitaliën. Teelbalontsteking is ook mogelijk, In zeldzame gevallen is er sprake van kanker, bijvoorbeeld teelbalkanker.
  • Klieren boven het sleutelbeen (supraclaviculaire lymfeklieren) kunnen opzwellen door een infectie of tumor in de de buurt van de longen, borst, nek of buik.
  • Vergrote lymfeklieren in de buikholte komt vaak door een infectie zoals gastro-enteritis (buikgriep).

Vergrote lymfeklieren in hals en nek

Infectie of ontsteking

Een flinke verkoudheid met keelpijn of een keelontsteking zorgt ervoor dat de witte bloedcellen in je halsklieren zich vermeerderen, om ervoor te zorgen dat het virus of de bacteriën niet verder het lichaam ingaan. Dat is de reden van de halsklieren groter worden en opzwellen. Dit kan gepaard gaan met pijn en ongemak. Halsklieren kunnen ook groter worden door een oorontsteking, een huidontsteking, een kaakontsteking of ontsteking aan de tandwortels. Door de ziekte van Pfeiffer kunnen klieren in de hals ook vergroot raken.

Kanker

Een vergrote lymfeklier kan sóms een eerste kenmerk zijn van lymfeklierkanker, zoals de ziekte van Hodgkin of non-Hodgkin. Het gaat dan om duidelijk vergrote ronde lymfeklieren die niet meer kleiner worden en zelfs verder groeien. Ook kan kanker zich uitzaaien naar de regionale lymfeklieren.

Paracetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend / Bron: Martin SulmanParacetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend / Bron: Martin Sulman

Duur van de lymfeklierzwelling

In geval van infecties verdwijnt een lymfeklierzwelling normaliter binnen een paar dagen zonder behandeling. Een enkele keer kan een lymfeklier na een infectie nog geruime tijd iets groter blijven dan voor de infectie. Bij een bacteriële keelontsteking kan de huisarts soms een antibioticum voorschrijven. Middelen als paracetamol of ibuprofen kunnen worden gebruikt om de pijn en ontsteking te verlichten.

Als de klieren opgezwollen zijn als gevolg van virale infecties zoals rubella (rodehond) of de ziekte van Pfeiffer, dan is er vaak sprake van een gegeneraliseerde lymfekliervergroting, waarbij op meerdere plekken in het lichaam de klieren zijn opgezet. De behandeling bestaat meestal het verlichten van de klachten, rust en voldoende drinken.

Huisarts inschakelen

Als de de lymfeklier(en) in je hals langer dik blijven dan twee weken of zelfs groter worden, dan is het belangrijk de huisarts te bellen voor een afspraak. Doe dit ook als de lymfeklierzwelling gepaard gaat met aanhoudende koorts (langer dan 5 dagen), nachtzweten, extreme vermoeidheid die niet overgaat, of onverklaarbaar gewichtsverlies. Deze klachten kunnen wijzen op kanker. Bij een hard aanvoelende lymfeklier of vergrote lymfeklieren op meerdere plekken, moet je ook contact opnemen met de huisarts.

Huisarts met patiënt / Bron: Istock.com/monkeybusinessimagesHuisarts met patiënt / Bron: Istock.com/monkeybusinessimages

Diagnose en onderzoek

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De arts zal een lichamelijk onderzoek uitvoeren en vragen te stellen over je klachten en voorts je medische voorgeschiedenis en symptomen, zoals:
  • Welke klieren zij opgezet?
  • Is de zwelling hetzelfde aan beide kanten?
  • Wanneer begon de zwelling?
  • Hoelang heb je er al last van (hoeveel weken of maanden)?
  • Begon het ineens geleidelijk?
  • Is de zwelling in omvang toegenomen?
  • Zijn het aantal knooppunten die gezwollen zijn toegenomen?
  • Is een van de gezwollen klieren pijnlijk of gevoelig wanneer je er zachtjes op drukt?
  • Is de huid over of rond de knooppunten rood?
  • Heb je last van andere symptomen?

Bloedafname / Bron: Istock.com/anna1311Bloedafname / Bron: Istock.com/anna1311

Beeldvormend en ander onderzoek

Onder meer de volgende tests kunnen worden uitgevoerd:
  • Bloedonderzoek, met inbegrip van de leverfunctie en nierfunctie;
  • Lymfklierbiopsie, waarbij weefsel uit de lymfeklier wordt weggenomen voor onderzoek onder de microscoop;
  • Thoraxfoto, een röntgenfoto van de borstkas (thorax) waarop het hart en de longen zich aftekenen;
  • Lever- miltscan, waarbij informatie wordt verkregen over de vorm, grootte en het functioneren van de lever en milt.

Behandeling

Er is geen specifieke behandeling voor gezwollen of vergrote lymfeklieren. In het algemeen zal de onderliggende oorzaak zo nodig moeten worden behandeld, waardoor de zwelling van de lymfeklier verdwijnt. Als een vergrote lymfeklieren plaatselijke pijn veroorzaakt, kan een warm, vochtig kompres helpen bij pijnbestrijding. Eventueel kun je een paracetamol nemen.

Lees verder

© 2017 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Opgezwollen lymfeklieren hals: symptomen en oorzakenOpgezwollen lymfeklieren hals: symptomen en oorzakenLast van opgezwollen lymfeklieren voorin de hals en/of in de nek of achter een oor? Lymfeklieren vormen een belangrijk o…
Nut en noodzaak van de lymfeklierenNut en noodzaak van de lymfeklierenWe weten dat we ze hebben, dat ze belangrijk kunnen zijn en dat ze op een paar plaatsen in het lichaam zitten, maar voor…
Het lymfatisch systeemHet lymfatisch systeem begint als dunne lymfevaatjes met een gesloten uiteinde. De dunne lymfevaatjes verenigen zich tot…
Opgezette lymfeklieren, oorzaak en ziekteOpgezette lymfeklieren, oorzaak en ziekteOpgezette lymfeklieren worden vaak in verband gebracht met kanker, bijvoorbeeld borstkanker of keelkanker. Dit kan inder…

Vermoeide ogen (oogvermoeidheid): Symptomen en behandelingVermoeide ogen (oogvermoeidheid): Symptomen en behandelingVermoeide ogen zijn voor iedereen wel bekend. De ogen branden, jeuken, voelen droog aan en zijn gewoon moe. Dit vervelen…
Ludwig’s angina: Zwelling van luchtwegen door tandproblemenLudwig’s angina: Zwelling van luchtwegen door tandproblemenLudwig’s angina (angina van Ludwig) is een zeldzame agressieve bacteriële infectie op de mondoppervlakte onder de tong d…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Istock.com/AW
  • Frans van den Berg. Toegepast fysiologie: fysiologie van de organen. Uitgeverij Lemma BV, Utrecht, 2001.
  • https://www.thuisarts.nl/vergrote-lymfeklier/ik-heb-vergrote-lymfeklier-in-hals
  • https://www.henw.org/archief/volledig/id1333-vergrote-lymfeklieren.html
  • http://www.medicinenet.com/swollen_lymph_nodes/page4.htm
  • http://www.medicinenet.com/swollen_lymph_nodes/page10.htm
  • http://www.news-medical.net/health/Swollen-lymph-nodes.aspx
  • http://www.nytimes.com/health/guides/symptoms/swollen-glands/overview.html
  • Afbeelding bron 1: Istock.com/AlexRaths
  • Afbeelding bron 2: Martin Sulman
  • Afbeelding bron 3: Istock.com/monkeybusinessimages
  • Afbeelding bron 4: Istock.com/anna1311
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 13-05-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 12
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.