Donkere vlekken op lippen: oorzaken van zwart vlekje op lip

Donkere vlekken op de lippen of een zwart vlekje op de lip wordt als cosmetisch storend ervaren. Veel mensen voelen zich ongemakkelijk als ze donkere vlekken op de lippen hebben. Schaamte zorgt er soms voor dat ze verlegenheid voelen om zich onder de mensen te begeven. Vooral vrouwen voelen vaak gêne om zich in het openbaar te begeven met donkere vlekken op de lippen. Afgezien van het cosmetische aspect, is het vanuit medisch oogpunt belangrijk om de oorzaak van donkere vlekken op de lippen te achterhalen. De identificatie van de oorzaak is de eerste stap om zwarte of paarse vlekken op je lippen te behandelen. De huisarts kan vaststellen wat er aan de hand is of je zo nodig verwijzen naar een specialist, zoals een dermatoloog (huidarts).

• Oorzaken van donkere vlekken op de lippen
• Donkere lippen door uitdroging
• Vitaminen en mineralen
• Gebrek aan vitamine B
• Overmatige inname van ijzer
• Hormonale stoornissen en oorzaken
• Trage schildklier
• Te snel werkende schildklier
• Gepigmenteerde lippen
• Lipkanker
• Donkere vlekken op de lippen door omgevingsfactoren
• Roken
• Alcohol
• Blootstelling aan de zon
• Zonnevlekken
• Likken aan de lippen
• Paarse lippen door gebrek aan hemoglobine
• Zwart vlekje op de lip door allergieën
• Vlekken op de lippen door medicijnen
• Syndroom van Peutz-Jeghers
• Zwart puntje op lip door een venous lake
• Lippen die vaak bijna zwart zijn
• Behandeling door zelfzorg
• Preventie van zwarte vlekken op de lippen
• Wanneer een arts raadplegen?

Oorzaken van donkere vlekken op de lippen

Enkele oorzaken van zwarte of donkere vlekken op de lippen zijn:

• een vitaminetekort
• hormonale disbalans
• oude lippenstift gebruiken
• slecht passende tandheelkundige apparaten
• droge lippen
• hyperpigmentatie
• lipkanker
• huidaandoeningen zoals zonnevlekken of een venous lake
• alcoholdrinken en roken
• te veel ijzer
• consumptie van warme / cafeïnehoudende dranken zoals thee of koffie
• steeds lipbijten of liplikken

Donkere lippen door uitdroging

Uitdroging of dehydratie betekent dat er relatief te weinig water in het lichaam aanwezig is. Dat gebeurt als het lichaam meer vocht verliest (door plassen, poepen en zweten) dan er binnenkomt (door eten en drinken). Iedereen kan uitgedroogd raken, maar uitdroging is bijzonder gevaarlijk voor jonge kinderen en ouderen. De meest voorkomende oorzaak van uitdroging bij jonge kinderen is ernstige diarree en braken. Ouderen hebben een lager volume water in hun lichaam en kunnen aandoeningen hebben of medicijnen gebruiken die het risico op uitdroging verhogen. Dit betekent dat zelfs milde ziekten, zoals infecties die de longen of de blaas beïnvloeden, kunnen leiden tot uitdroging bij ouderen. Uitdroging kan optreden bij mannen en vrouwen van alle leeftijden als ze niet genoeg water drinken bij warm weer, vooral bij flinke inspanning. Uitdroging kan allerlei symptomen geven, waaronder donkere vlekken op de lippen.

Wat te doen?
Milde vormen van uitdroging kun je meestal tegengaan door extra te drinken, maar ernstige uitdroging heeft onmiddellijke medische behandeling nodig. Je kunt ook ORS (Oral Rehydration Solutions, een mengsel van zouten en druivensuiker dat je moet oplossen in water) gebruiken ter voorkoming van uitdroging bij extreem vochtverlies, als gevolg van onder andere diarree of overmatige transpiratie.

Vitaminen en mineralen

Gebrek aan vitamine B

Een vitamine B-tekort veroorzaakt veel problemen, zowel inwendig als uitwendig. Cheilitis angularis of mondhoekeczeem is een van de meest voorkomende problemen veroorzaakt door een tekort aan vitamine B. Cheilitis angularis is een vaak voorkomende infectie van de mondhoeken, meestal met Candida albicans. Symptomen zijn verweking van de huid, kloofjes, roodheid en schilfering bij de mondhoeken. Ook kunnen er donkere vlekken op de lippen te zien zijn.

Behandeling
Het eten van voedsel dat rijk is aan vitamine B zal dit probleem oplossen. Of je kunt vitamine B-supplementen nemen. De huidkloofjes kunnen worden behandeld met een antischimmelcrème. In geval van een bacteriële infectie, zal de arts een antibiotische crème voorschrijven.

Overmatige inname van ijzer

Als je meer ijzer inneemt dan je lichaam nodig heeft, dan kan dat donkere vlekken rond de lippen veroorzaken.

Wat te doen?
Gebruik geen ijzersupplementen (tenzij een arts dit aanbeveelt). Met een gevarieerd eetpatroon krijg je normaal gesproken dagelijks voldoende ijzer binnen.

Hormonale stoornissen en oorzaken

Trage schildklier

Hormonale stoornissen kunnen veel klachten veroorzaken, waaronder huidklachten. Je kunt droge lippen ervaren door een trage schildklierwerking (hyperthyreoïdie). Een trage schildklier kan een waaier aan klachten geven, zoals:

• Droge, bleke en gelige huid/
• Opzwellen van de ledematen en het gezicht.
• Haar is droog, breekt af en is moeilijk in model te brengen.
• Haaruitval.
• Traag groeiende nagels.
• Hese stem.

Behandeling
Hypothyreoïdie wordt behandeld met schildklierhormoon.

Te snel werkende schildklier

Een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) kan ook vlekken of hyperpigmentatie (donkere huidgebieden) op het lichaam veroorzaken.

Behandeling
Behandeling kan op drie manieren:

• medicijnen
• radioactief jodium
• medicijnen

Gepigmenteerde lippen

Melasma is een goedaardige bruine verkleuring in het gelaat bij vrouwen die zwanger zijn, de pil gebruiken of hormonale substitutietherapie ondergaan. Melasma, ook wel zwangerschapsmasker genoemd, komt meestal voor op de wangen, de bovenlip, de kin en het voorhoofd, maar kan ook optreden op andere aan de zon blootgestelde plekken.

Wat te doen?
Melasma is een volkomen onschuldige huidafwijking die na de bevalling of na het stoppen met de pil, vaak weer vanzelf verdwijnt.

Lipkanker

Lipkanker kan zich op diverse manieren presenteren. Let op de volgende symptomen:

• een tumor met een onregelmatige vorm
• een tumor die snel in omvang toeneemt
• een open of bloederige zweertje
• een glanzende tumor
• een tumor met een ongebruikelijke kleur
• schilferige rode plekken op de huid
• littekenachtig weefsel

Behandeling
Behandeling van lipkanker zal meestal bestaan uit zowel radiotherapie (bestraling) als chirurgie.

Donkere vlekken op de lippen door omgevingsfactoren

Roken

Roken bevat duizenden schadelijke deeltjes, waaronder nicotine. Nicotine is zeer schadelijk voor de gezondheid. Het droogt de huid van de lippen uit. Nicotine vernauwt de bloedvaten in je lichaam waardoor de huid minder voedingstoffen aangeleverd krijgt. Mensen die roken, kunnen ook een of meerdere donkere vlekken op hun lippen krijgen. Er kan een bruine, vlakke, vlek ontstaan op de plek waar een sigaret of pijp meestal tussen de lippen wordt gehouden Dit wordt 'rokersvlek' genoemd.

Wat te doen?
Stoppen met roken is de manier om van deze rokersvlek af te komen. Verkleurde lippen door roken kan ook bestreden worden door huis-tuin-en-keukenmiddelen, maar dat blijft symptoombestrijding.

Alcohol

Te veel alcohol drinken kan de balans van gifstoffen of toxines in het lichaam verstoren en donkere vlekken op de lippen veroorzaken.

Wat te doen?
Het stoppen of beperken van de consumptie van alcohol kan dit symptoom helpen voorkomen

Blootstelling aan de zon

UVB- en UVA-stralen in het zonlicht hebben invloed op de huid. UVA-stralen activeren het melaninepigment dat reeds in de cellen van de opperhuid aanwezig is en zorgen voor het bruin worden van de huid. In je lippen is evenwel geen pigment aanwezig, waardoor ze heel gemakkelijk en snel verbranden.

Wat te doen?
Je huid maar ook je lippen moeten beschermd worden. Bescherm je lippen met een lippenbalsem met zonnefactor.

Zonnevlekken

Zonnevlekken zijn gebieden met een verkleurde huid die mogelijk hard of schilferig aanvoelen. De medische benaming is actinische keratosen. Zonnevlekken kunnen op elke huid verschijnen die aan de zon staat blootgesteld. De symptomen van zonnevlekken zijn:

• een platte of verhoogde vlek
• een kleurtoon die overeenkomt met de rest van de huid, of die iets roze, rood of donkerbruin is
• een ruw en droog oppervlak
• een korstachtig of schilferige textuur
• een grootte variërend van minuscuul tot ongeveer 2,5 cm breed

Actinische keratosen wordt beschouwd als voorstadium van huidkanker (type plaveiselcelcarcinoom).

Wat te doen?
vermijd blootstelling aan de zon en gebruik een lippenbalsem met zonnefactor.

Likken aan de lippen

Veel mensen hebben de slechte gewoonte om steeds aan hun lippen te likken als ze droog aanvoelen. Ze denken dat het hun lippen hydrateert. Niets is minder waar. Het veelvuldig aan de lippen likken schaadt de lippen op twee manieren: het droogt de lippen uit en het veroorzaakt donkere lippen.

Paarse lippen door gebrek aan hemoglobine

Hemoglobine is een ijzerhoudend eiwit in rode bloedcellen dat zorgt voor zuurstof- en koolstofdioxidetransport tussen de longen en de andere weefsels in het lichaam. Gebrek aan hemoglobine (afgekort als Hb) in je rode bloedcellen, ook bekend als bloedarmoede, veroorzaakt paarse lipverkleuring.

Zwart vlekje op de lip door allergieën

Donkere vlekken op de lippen kunnen te wijten zijn aan en allergische reactie. Deze allergie staat bekend als gepigmenteerde contactcheilitis. Mogelijke irriterende stoffen zijn onder meer:

• lippenstift of lippenbalsem die mogelijk over de datum zijn
• gezichtsmake-up
• tandpasta
• haarverf of haarverlichtende crèmes
• groene thee, die de gevoelige huid kan irriteren

Als je een allergische reactie hebt, is het raadzaam om te stoppen met het gebruik van de producten waarvan je vermoedt dat ze de reactie uitlokken en neem contact op met een arts.

Vlekken op de lippen door medicijnen

Je kunt soms donkere vlekken op de lippen krijgen door het gebruik van sommige medicijnen. Het gaat hierbij om de volgende geneensmidelen:

• Amiodaronlaat, welke het hart langzamer en regelmatiger laat kloppen en wordt voorgeschreven bij hartritmestoornissen;
• Oestrogenen, een groep steroïdhormonen die vaak vrouwelijke hormonen worden genoemd;
• Sulfonamide, een stof met een bacteriënbestrijdende werking;
• Tetracycline, een antibacteriële stof (antibioticum);
• Fenothiazinen, een groep van medicijnen met een werking tegen misselijkheid en braken;
• Fenytoïne, een al lang bestaand anti-epilepticum.

Syndroom van Peutz-Jeghers

Het syndroom van Peutz-Jeghers (PJS) is een zeldzaam erfelijk syndroom. Dit syndroom wordt gekenmerkt door maagpoliepen en darmpoliepen, een verhoogde kans op verschillende kankervormen en pigmentvlekjes op het slijmvlies van de mondholte, rond de lippen, op het gezicht, de geslachtsdelen en de handpalmen.

Zwart puntje op lip door een venous lake

Een venous lake manifesteer zich vaak op de onderlip. Een venous lake wordt veroorzaakt door een verwijd bloedvaatje. Je kunt het herkennen als een rood-paars tot zwart bultje tot 1 cm. in doorsnede.

Wat te doen?
Er zijn meerdere manieren waarop de arts een venous lake kan verwijderen.

Lippen die vaak bijna zwart zijn

Lippen die vaak donkerblauw of bijna zwart zijn, duidt op cyanose of blauwzucht. Dit is een blauwe, paarse, blauw-paarse tot zwarte verkleuring van de huid door een abnormaal zuurstoftekort van het bloed.

Behandeling door zelfzorg

Van veel huismiddeltjes wordt geclaimd dat ze zwarte vlekken op de lippen wegnemen. Ze kunnen dit doen door de huid gezonder te maken of de vlekken lichter te kleuren. Voor een (groot) aantal van deze oplossingen is anno 2024 echter geen wetenschappelijk bewijs voor. Geen van deze zelfzorgmaatregelen mag het advies van je huisarts of dermatoloog vervangen. De volgende producten kunnen eventueel helpen om donkere vlekken op de lippen te verwijderen:

• honing
  Kurkuma / Bron: Simon A. Eugster, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• citroensap
• appelazijn
• glycerine (glycerol)
• nootmuskaat
• rozenblaadjes
• witte thee
• kurkuma

Als je een paar keer per dag een klein beetje van de bovengenoemde ingrediënten op je lippen wrijft, kan dit het uiterlijk van zwarte vlekken helpen verminderen. Als het ingrediënt vloeibaar is, gebruik dan een paar druppels en meng dit zo nodig met water (bijvoorbeeld bij appelazijn). Gebruik anders een snuifje.

Preventie van zwarte vlekken op de lippen

De lippen beschermen tegen zonlicht kan helpen bij het genezingsproces of om verdere schade voorkomen. Sommige lippenbalsems kunnen de huid tegen ultraviolette stralen beschermen. Deze balsems zijn bij een drogist te koop. Om het uiterlijk van een donkere vlek te verminderen, kan het zinvol zijn om met een zoutscrub te scrubben. Dit kan dode, verkleurde cellen verwijderen en gezondere nieuwe cellen hieronder zichtbaar maken. Doe dit wel voorzichtig, zodat je je lippen niet beschadigd.

Het eten van een uitgebalanceerd dieet en het drinken van veel water kan enkele oorzaken van zwarte vlekken op de lippen voorkomen. Het vermijden van gekruid voedsel kan ook nuttig zijn.

Wanneer een arts raadplegen?

Neem contact op met je huisarts opdat de donkere of zwarte vlekjes op de lippen correct worden gediagnosticeerd. Als een huidafwijking een onregelmatige vorm heeft, snel groeit, glanst of een ongebruikelijke kleur heeft, raadpleeg dan terstond een arts. Donkere vlekken op de lippen zijn meestal geen reden om je zorgen over te maken en kunnen gemakkelijk behandeld worden met medicijnen (smeerseltje) of leefstijlveranderingen.

Lees verder

• Actinische cheilose: symptomen, oorzaak en behandeling
• Droge lippen: oorzaken en tips gebarsten lippen en velletjes
• Liplik eczeem symptomen: ontstoken lippen & schilferende lip
• Opgezwollen lip: oorzaken van gezwollen bovenlip en onderlip
• Korstje op de lip of een droog plekje: oorzaak & behandeling