Gezwollen teelbal: symptomen en oorzaken zwelling in teelbal

Gezwollen teelbal: symptomen en oorzaken zwelling in teelbal Een gezwollen teelbal kan verschillende oorzaken hebben, waarvan sommige een medische noodgeval vormen. Teelbalzwelling kan worden waargenomen wanneer er een gelokaliseerde vergroting van een testikel of een meer algemene vergroting van het scrotum aanwezig is. Eén bal kan zijn getroffen of beide ballen en het kan gepaard gaan met pijn en andere symptomen, zoals een bultje in de testikel. Buikpijn, misselijkheid en braken kunnen ook voorkomen. Een veel voorkomende oorzaak van een gezwollen teelbal is een teelbalontsteking. Teelbalkanker komt evenwel niet zo vaak voor. Toch moet je wel alert blijven op eventuele symptomen die kunnen wijzen op teelbalkanker. Een vroege opsporing en behandeling heeft een gunstige prognose.

Oorzaken van een gezwollen teelbal

Gezwollen testikels of zwelling van het scrotum kan voortvloeien uit een gedraaide teelbal of teelbaltorsie, wat een medische noodsituatie is. Teelbaltorsie is een aandoening waarbij de testikel in het scrotum draait, waardoor de bloedtoevoer naar de testikel wordt onderbroken. Teelbaltorsie is een noodgeval, aangezien de onderbreking van de bloedtoevoer kan leiden tot weefselsterfte van de getroffen testikel. Ontsteking van de teelbal (orchitis) of bijbalontsteking (epididymis), kunnen ook leiden tot een zwelling van de teelbal. Andere oorzaken zijn anatomische abnormaliteiten, infecties, liesbreuk en tumoren. Een hydrocèle of water(zak)breuk is een goedaardige, abnormale hoeveelheid vocht tussen bal en het vlies dat de zaadbal omgeeft. Een varicocèle is een vergroting van de aderen binnen het scrotum en omvat de testikels zelf niet. Teelbalkanker is een minder vaak voorkomende oorzaak van zwelling in de testikel. Wanneer congestief hartfalen zorgt voor vochtophoping in de onderste ledematen, kan het zo ernstig zijn dat er scrotale zwelling optreedt, hoewel de testikels zelf niet worden beïnvloed.

Symptomen van zwelling van het scrotum

Naast een zichtbare vergroting van de teelbal of het scrotum, kan je last krijgen van bijkomende symptomen. De symptomen die je ervaart zullen afhangen van de oorzaak van de zwelling. Symptomen die je naast een teelbalzwelling kunt ervaren, zijn:

Neem contact op met je huisarts als je een van deze symptomen hebt.

Opgezwollen teelbal door ontsteking

Teelbalontsteking

Teelbalontsteking of orchitis is een ontsteking van een of beide testikels. Het wordt meestal veroorzaakt door een bacteriële infectie of door het bofvirus. Bacteriële orchitis kan worden veroorzaakt door seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), in het bijzonder gonorroe of chlamydia. Bacteriële orchitis komt vaak voort uit epididymitis, een ontsteking van de bijbal of epididymis, het orgaan dat achter de teelbal in de balzak is gelegen. In dat geval heet het epididymo-orchitis. Een teelbalontsteking gaat gepaard met pijn en zwelling. Koorts, misselijkheid en braken kunnen ook optreden.

Bijbalontsteking

De bijbal of epididymis ligt direct tegen de zaadbal (teelbal of testis) aan in de balzak (scrotum). De bijbal is een langwerpig orgaantje, welke bestaat uit de afvoergangen die vanuit de teelbal komen. De bijbal is slechts enkele centimeters lang. Het kronkelige buisje bewaart en vervoert de rijpe spermacellen (spermatozoa) tot de eerstvolgende zaadlozing. Een ontsteking van de bijbal, wordt bijbalontsteking of epididymis genoemd.

De oorzaken van een bijbalontsteking kunnen variëren, afhankelijk van je leeftijd en je gedrag. Bij kinderen wordt het meestal geassocieerd met een urineweginfectie. Bij jonge, seksueel actieve mannen, is er vaak sprake van een seksueel overdraagbare aandoening (soa), overwegend chlamydia, minder vaak gonorroe, of beide. Bij oudere mannen wordt het vaak veroorzaakt door prostatitis (prostaatontsteking), doordat bacteriën de zaadleider ingaan en uiteindelijk pijn in de liezen geven, of een bijbalontsteking. Ook kan en anatomische afwijking van de urinewegen en recent urologisch onderzoek (bijvoorbeeld diagnostische katheterisatie) een verhoogd risico geven op het ontwikkelen van een bijbalontsteking.

Pijn, gevoeligheid en zwelling in de balzak welke geleidelijk aan erger worden, zijn de meest voorkomende symptomen van bijbalontsteking. De pijn in de balzak kan heviger worden als je moet poepen of bij inspanning. Andere symptomen waar je last van kunt krijgen zijn koorts en koude rillingen, vaak moeten plassen of pijn bij het plassen en/of een afscheiding uit de penis. Je kunt ook last krijgen van pijn tijdens de geslachtsgemeenschap of wanneer je klaarkomt.

Teelbalkanker / Bron: Joshya/Shutterstock.comTeelbalkanker / Bron: Joshya/Shutterstock.com

Teelbalkanker

Teelbalkanker komt voor in de testikels, die zich in het scrotum bevinden, een losse zak onder de penis. De testikels produceren mannelijke geslachtshormonen en sperma voor de voortplanting.In vergelijking met andere vormen van kanker is teelbalkanker zeldzaam. Teelbalkanker is evenwel de meest voorkomende kanker bij Nederlandse mannen tussen de 15 en 35 jaar. Symptomen kunnen bestaan uit:
  • Een bultje, knobbeltje of vergroting in een testikel;
  • Een zwaar gevoel in het scrotum;
  • Een doffe pijn in de buik of lies;
  • Een plotselinge opbouw van vloeistof in het scrotum;
  • Pijn of ongemak in een teelbal of het scrotum.

Als de kanker niet wordt behandeld en zich verspreidt naar andere delen van het lichaam kunnen zich verschillende andere klachten ontwikkelen:

Liesbreuk / Bron: BruceBlaus / Blausen.com, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)Liesbreuk / Bron: BruceBlaus / Blausen.com, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)

Liesbreuk

Een liesbreuk is een uitstulping van het buikvlies door een zwakke plek of opening in de buikwand. Er verschijnt dan een zwelling of bobbel op de plek van de breuk in één van de liezen. Een grote liesbreuk kan tot in de balzak komen, waarbij de breuk de teelbal van zijn plaats drukt. 's Ochtends is de breuk vaak verdwenen, maar als er druk op de buik komt te staan zal deze opnieuw de kop opsteken.

Hydrocèle of water(zak)breuk

Een hydrocèle of waterzakbreuk is een ophoping van vocht in het scrotum, als gevolg waarvan een zwelling ontstaat aan één of beide zijden in de balzak. Een waterzakbreuk komt vaak voor bij pasgeborenen en verdwijnt meestal zonder behandeling tijdens het eerste levensjaar. Oudere jongens en volwassen mannen kunnen een hydrocèle ontwikkelen als gevolg van een ontsteking of trauma in de balzak.

Varicocèle of zakaderbreuk

Een varicocèle of zakaderbreuk is een verzameling van verwijde bloedvaten in het scrotum. Een varicocèle is vergelijkbaar met een spatader die in je been kan optreden. Een varicocèle wordt geassocieerd met een lage spermaproductie en verminderde spermakwaliteit, wat kan leiden tot verminderde vruchtbaarheid of onvruchtbaarheid. Niet alle gevallen van een zakaderbreuk zijn van invloed op de spermaproductie. Een varicocèle kan er ook voor zorgen dat een teelballen zich niet normaal ontwikkelen of krimpen.

Spermatocèle of zaadcyste

Een spermatocèle of zaadcyste verwijst naar een abnormale holte in de bijbal, die is gevuld met dode zaadcellen. De exacte oorzaak van een zaadcyste is onbekend, maar het kan het gevolg zijn van een verstopping in een van de kanaaltjes die sperma transporteren. Een zaadcyste heeft meestal geen invloed op de vruchtbaarheid.

Zwelling van het scrotum door insectenbeet

Het ontstaan van een zwelling op het scrotum met lichte jeuk en roodheid kunnen wijzen op een insectenbeet op het scrotum. Krabben verergert de klachten.

Nierstenen

Een niersteen kan sterke pijn (flankpijn) veroorzaken die soms uitstraalt naar de lies en de balzak, wat soms gepaard kan gaan met zwelling.

Oedeem of vochtophoping in teelbal

Sommige mannen met congestief hartfalen of nierproblemen houden vocht vast in de ledematen, wat bekend staat als perifeer oedeem. Hierbij kan soms ook een vochtophoping in het scrotum ontstaan, waardoor er een zwelling ontstaat.

Trauma of letsel

Een trauma aan één of aan beide teelballen kan gepaard gaan met extreme pijn en zwelling. Een directe slag op het scrotum, bijvoorbeeld door een trap tussen de benen, veroorzaakt meestal slechts tijdelijk ernstige pijn en zwelling. Een stomp trauma als gevolg van een sportblessure, een trap of stoot of een auto-ongeluk, is vaak de oorzaak van gezwollen teelballen.

Onderzoek en diagnose

Teelbalontsteking, bijbalontsteking en andere klachten die een gezwellen teelbal kunnen veroorzaken, wordt gediagnosticeerd door het verrichten van lichamelijk onderzoek en het doornemen van je medische voorgeschiedenis en ervaren klachten. Bij vermoeden van een urineweginfectie zal urineonderzoek plaatsvinden en wanneer een soa in het spel lijkt te zijn, kan een onderzoek van de urine en/of een uitstrijkje uit je plasbuis nodig zijn. Bij mannen wordt alleen een uitstrijkje uit de plasbuis genomen als je afscheiding hebt of pijn bij het plassen. Dat uitstrijkje wordt onderzocht op gonorroe. Voor het onderzoek op chlamydia volstaat een kleine hoeveelheid urine. Aangezien de klachten van bijvoorbeeld een bijbalontsteking erg kunnen lijken een teelbaltorsie (hierbij is de teelbal in het scrotum gedraaid), kan de arts bij twijfel en echo laten uitvoeren.

Behandeling van een gezwollen teelbal

Behandeling van een gezwollen teelbal varieert en is afhankelijk van de oorzaak.

Teelbalontsteking
Medicatie kan de oorzaak van bacteriële teelbalontsteking behandelen en kan sommige symptomen van virale orchitis verlichten. Het kan enkele weken duren voordat de scrotale gevoeligheid helemaal is verdwenen.

Bijbalontsteking
Het voorschrijven van een antibioticum met zo nodig gelijktijdig pijnstilling met paracetamol (of een NSAID), is de meest aangewezen behandeling van een bijbalontsteking. Normaal gesproken neemt de pijn na een paar dagen af, maar de zwelling houdt vaak langer aan. De pijn en zwelling kunnen verder behandeld worden door kortdurende bedrust en het hoogleggen van het scrotum met een speciaal verband (een kussentje van watten). Plaatselijke koeling met koude kompressen kan ook helpen.

Als je epididymitis hebt gekregen door een soa, dan is het raadzaam om in het vervolg veilig te vrijen en onbeschermd seksueel contact (met wisselende partners) te vermijden. Een duurzame en wederzijds monogame relatie is de beste manier om soa’s te voorkomen.

Een operatie bij teelbalkanker / Bron: Istock.com/kzenonEen operatie bij teelbalkanker / Bron: Istock.com/kzenon
Teelbalkanker
Teelbalkanker is goed behandelbaar, zelfs als de kanker zich heeft verspreid in de teelbal. Afhankelijk van het type en stadium van de kanker, kan je een van de volgende behandelingen krijgen, of een combinatie ervan:
  • Chirurgie: het verwijderen van de getroffen teelbal;
  • Chemotherapie;
  • Radiotherapie (bestraling).

Liesbreuk
Chirurgie is de primaire behandeling voor een liesbreuk. Het is een zeer gebruikelijke operatie en een zeer succesvolle procedure wanneer deze uitgevoerd wordt door een goed opgeleide en ervaren chirurg.

Hydrocèle of water(zak)breuk
Een waterzakbreuk is meestal niet pijnlijk of schadelijk en heeft geen behandeling nodig. Bij volwassen mannen trekt het vaak binnen zes maanden vanzelf weg. Een hydrocèle vereist alleen behandeling als het dermate groot is dat het ongemak of ontsteking veroorzaakt. Dan moet het mogelijk chirurgisch worden verwijderd.

Varicocèle of zakaderbreuk
De meeste varicocèlen ontstaan in de loop van de tijd. Gelukkig zijn ze meestal gemakkelijk te diagnosticeren en veelal is behandeling niet nodig. Als een varicocèle symptomen veroorzaakt, kan het vaak chirurgisch worden hersteld.

Spermatocèle of zaadcyste
Behandeling is vaak niet nodig. Als een spermatocèle dermate groot is dat deze ongemak veroorzaakt, kan de arts een operatie voorstellen.

Insectenbeet
Bij jeuk, pijn en zwelling als gevolg van een insectenbeet, geeft een koude, natte doek verlichting. Je kunt ook antijeukmiddelen gebruiken, zoals menthol strooipoeder of een crème.

Nierstenen
Een niersteen plas je meestal binnen enkele uren tot dagen vanzelf uit, waarna de pijn weggaat. Ter verlichting van de pijn kan een pijnstiller genomen worden, zoals diclofenac.

Oedeem
Ernstig oedeem kan worden behandeld met medicijnen (plaspillen) die ervoor zorgen dat je lichaam overtollige vloeistof in de vorm van urine afvoert. Langetermijnbehandeling is meestal gericht op het behandelen van de onderliggende oorzaak van de zwelling. Als oedeem optreedt als gevolg van medicijngebruik, kan de arts je recept aanpassen of overstappen op een alternatief die geen oedeem veroorzaakt.

Prognose

De vooruitzichten voor van scrotale zwelling variëren afhankelijk van de ernst van de zwelling en de oorzaak. Een opgezwollen teelbal als gevolg van een blessure of trauma zal meestal overgaan na verloop van tijd, terwijl andere oorzaken vaak een medische behandeling vereisen. Met vroege diagnose en de juiste behandeling, zijn de vooruitzichten over het algemeen goed.

Preventie

Een gezwollen teelbal kan verschillende oorzaken hebben, waaronder infecties of verwondingen. de volgende maatregelen kunnen voorkomen dat je daar last van krijgt:

Bescherming en veiligheid

Draag beschermende kleding tijdens activiteiten of werkzaamheden die een risico op letsel aan de geslachtsorganen met zich meebrengen, zoals sporten waarbij contact met de gslachtsdelen mogelijk is.

Seksuele gezondheid

Wanneer iemand seksueel actief is met een partner die een seksueel overdraagbare aandoening heeft, bestaat er een risico op het oplopen van een soa, vooral als er geen condoom wordt gebruikt, het condoom scheurt of bij andere vormen van onveilig seksueel contact.

Hygiëne

Houd je ballen schoon en droog. Spoel ze regelmatig af met milde zeep en water, en droog het gebied grondig af na het baden of zwemmen.

Teelbalonderzoek

Zelf je teelballen onderzoeken is het makkelijkst na een warm bad of een warme douche. De balzak is dan het meest ontspannen. Voel je iets abnormaals, ga dan naar de huisarts voor verder onderzoek.

Gezonde leefstijl is meer dan alleen gezonde voeding / Bron: Anna Shepulova/Shutterstock.comGezonde leefstijl is meer dan alleen gezonde voeding / Bron: Anna Shepulova/Shutterstock.com

Gezonde leefstijl

Een gezonde leefstijl kan het risico op bepaalde aandoeningen die teelbalzwelling kunnen veroorzaken. Zorg voor evenwichtige voeding, voldoende lichaamsbeweging en het vermijden van roken, overmatig alcoholgebruik of drugs.

Arts raadplegen

Als je een blessure aan je geslachtsorganen hebt opgelopen of symptomen ervaart zoals pijn, zwelling of roodheid, schakel dan onmiddellijk medische hulp in.

Lees verder

© 2017 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Teelbaltorsie – testikeltorsie; symptomen en behandelingTeelbaltorsie – testikeltorsie; symptomen en behandelingEen teelbaltorsie houdt in dat er een draaiing is opgetreden van de teelbal in het scrotum. Behalve dat dit erg pijnlijk…
Teelbaltorsie of torsio testis: symptomen, behandelingTeelbaltorsie of torsio testis: symptomen, behandelingBij teelbaltorsie, ook wel torsio testis genoemd, is er sprake van draaiing van de teelbal/zaadbal, waardoor de bloedvaa…
Niet ingedaalde teelbal (zaadbal): oorzaak, behandelingNiet ingedaalde teelbal (zaadbal): oorzaak, behandelingEen niet ingedaalde teelbal is een teelbal die is achtergebleven in het lieskanaal of in de buikholte. In de normale ont…
Gezwollen scrotum (balzak): Oorzaken van scrotale zwellingGezwollen scrotum (balzak): Oorzaken van scrotale zwellingEen man met een gezwollen scrotum heeft een abnormale vergroting van de balzak (scrotum: zakje rond de teelballen / test…

Blaaspoliepen: Goedaardig gezwel in blaas met bloed in urineBlaaspoliepen: Goedaardig gezwel in blaas met bloed in urineEen blaaspoliep is een goedaardig steelgezwel dat zich in de blaas bevindt. Het is onbekend waarom deze poliepen ontstaa…
Wangbijten: Oorzaken en behandelingen van bijten in wangWangbijten: Oorzaken en behandelingen van bijten in wangWangbijten is een vorm van mondbijten. Diverse oorzaken zijn gekend voor het chronisch of incidenteel bijten in de wang.…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Istock.com/AW
  • Healthline. What Causes Swelling Of Scrotum? http://www.healthline.com/symptom/swelling-of-scrotum (ingezien op 25-8-2017)
  • Martin Sulman. Teelbal controle: onderzoek zelf je teelballen. https://mens-en-gezondheid.nl/home/lichaam/teelbal-controle-onderzoek-zelf-je-teelballen/ (ingezien op 29-7-2023)
  • Mayo Clinic. Hydrocele: Definition. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hydrocele/basics/definition/con-20024139 (ingezien op 25-8-2017)
  • Mayo Clinic. Orchitis. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/orchitis/basics/definition/con-20032815 (ingezien op 25-8-2017)
  • Mayo Clinic. Testicular cancer. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/testicular-cancer-care/home/ovc-20314675 (ingezien op 25-8-2017)
  • MSD. Scrotal Swelling. https://www.msdmanuals.com/home/kidney-and-urinary-tract-disorders/symptoms-of-kidney-and-urinary-tract-disorders/scrotal-swelling (ingezien op 7-8-2018)
  • Patient1. Teelbalkanker. https://www.patient1.nl/encyclopedie/teelbalkanker (ingezien op 25-8-2017)
  • Slingeland Ziekenhuis. Zwelling van de balzak (scrotum). https://urologie.slingeland.nl/kenniscentrum/Ziekte-Aandoening/balzak-en-zaadbal/zwelling-van-bal%28zak%29/22/29/97 (ingezien op 25-8-2017)
  • WebMD. Swollen Testicles (Testicular Swelling). http://www.medicinenet.com/swollen_testicles/symptoms.htm (ingezien op 25-8-2017)
  • Afbeelding bron 1: Joshya/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 2: BruceBlaus / Blausen.com, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)
  • Afbeelding bron 3: Istock.com/kzenon
  • Afbeelding bron 4: Anna Shepulova/Shutterstock.com
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 29-07-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 14
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.