Vergrote nier: oorzaken en behandeling van opgezette nier

Een vergrote nier of opgezette nier kan veroorzaakt worden door een waternier (ook wel hydronefrose of nierstuwing genoemd), waarbij één of beide nieren opgezwollen zijn door ophoping van water in de nierkanaaltjes (nefronen) en het nierbekken. Elke nier bestaat uit twee delen. Eén deel filtert bloed om overtollig water, zout en afval te verwijderen. Het andere deel produceert urine. Wanneer het gedeelte van de nier dat urine verzamelt wordt geblokkeerd, veroorzaakt de ophoping ervan een vergrote nier. Naast de nieren bestaat het urinesysteem uit twee ureters, de blaas en de urethra. Problemen met een van deze structuren kunnen ervoor zorgen dat vloeistof terugstroomt naar de nier. Nierstuwing kan leiden tot verminderde nierfunctie. Als je niet meteen wordt behandeld, kan er permanent schade aan de nier of nieren optreden, wat nierfalen tot gevolg heeft.

• Vergrote nier door een waternier
• Oorzaken van opgezette nieren
• Veel voorkomende oorzaken
• Minder vaak voorkomende oorzaken
• Mogelijke oorzaken bij vrouwen
• Symptomen opgezwollen nier
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Urineonderzoek
• Bloedonderzoek
• Beelvormend onderzoek
• Behandeling vergrote nier
• Nefrostomie katheter
• Ureterale stent
• Verwijderen van nierstenen
• Medicijnen
• Preventie en voorkomen

Vergrote nier door een waternier

Een opgezette nier kan optreden in de linkernier, de rechternier of in beide nieren. Een waternier kan optreden bij mensen van alle leeftijden. Als de aandoening voor de geboorte optreedt, heet het foetale of antenatale hydronefrose.

Oorzaken van opgezette nieren

Veel voorkomende oorzaken

Er zijn veel mogelijke oorzaken van een waternier. Bij volwassenen gaat het vaak om de volgende oorzaken:

• Nierstenen. Zouten en mineralen die in de urine voorkomen, kunnen kleine harde stenen vormen die zich vormen in de nieren of urinewegen.
• Tumor in de blaas, prostaatklier, baarmoeder of andere organen die deel uitmaken van of in de buurt van de urinewegen liggen, kunnen verstoppingen veroorzaken die de urinestroom verstoren.
• Goedaardige prostaathyperplasie (BPH) of prostaatvergroting. Een vergrote prostaatklier bij mannen kan druk op de urethra veroorzaken, dat is de plasbuis die vanaf de urineblaas naar het uiteinde van de penis loopt.

Minder vaak voorkomende oorzaken

Andere mogelijke oorzaken van een waternier zijn onder meer:

• Bloedstolsels in de nier of ureter.
• Vergroting of verstopping van de urinewegen door letsel, infectie, aangeboren afwijkingen of operatie.
• Zenuw- of spierproblemen die de nieren of ureters beïnvloeden.
• Urineretentie als gevolg van een onvermogen om de blaas te legen.
• Vesico-ureterale reflux (VUR) of het terugvloeien van urine uit de blaas naar de nieren, bijvoorbeeld als gevolg van blaasstenen, of door problemen bij de verbinding tussen urineleiders en blaas.
• Uterokèle, een zakvormige verwijding aan het uiteinde van de urineleider.

Mogelijke oorzaken bij vrouwen

Bij vrouwen kan een waternier optreden als gevolg van:

• Zwangerschap. Naarmate de baarmoeder groter wordt doordat het kindje groeit, kan deze op de ureters drukken en de urinestroom blokkeren.
• Baarmoederverzakking. Een aandoening waarbij de baarmoeder van de vrouw zich niet in zijn normale positie bevindt of verzakt.
• Cystocele of blaasverzakking. Dit betreft een aandoening waarbij een verzakking van de blaas in vagina optreedt.

Symptomen opgezwollen nier

Symptomen kunnen onder meer bestaan uit een plotselinge of intense pijn in de rug of pijn in de zij, misselijkheid en braken. Vaak plassen en pijn bij het plassen komen ook vaak voor, evenals bloed in de urine. Ook kan je last krijgen van algehele malaise en koorts in geval van een urineweginfectie.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De arts zal allerlei vragen over eventuele symptomen die je ervaart en zal het gebied in de buurt van de nieren en de blaas onderzoeken op gevoeligheid en zwelling. De arts zal voorts je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen en vragen stellen over de medische geschiedenis van je familie. Mannen moeten mogelijk een rectaal onderzoek ondergaan om te bepalen of de prostaat vergroot is. Bij vrouwen kan een bekkenonderzoek nodig zijn om te bekijken of er problemen zijn met de baarmoeder of de eierstokken.

Urineonderzoek

Er wordt een urinemonster genomen om na te gaan of er bloedcellen, bacteriën of abnormale cellen in aanwezig zijn.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek wordt gedaan door enkele buisjes bloed af te nemen. Een volledige bloedtelling kan worden uitgevoerd om te bepalen of er een infectie aanwezig is. In geval van nierschade 'lekken' eiwitten in de urine en des te meer kreatinine in het bloed, des te ernstiger de nierschade. Verder toont de ureumwaarde in het bloed hoe vergiftigd het lichaam is als gevolg van de nierschade. Hoge waarden wordt 'uremie' genoemd en dat treedt op bij nierfalen.

Beelvormend onderzoek

Beeldvormend onderzoek kan bestaan uit röntgenfoto's, een CT-scan of echografie.

Behandeling vergrote nier

Het doel van de behandeling is om de urinestroom uit de nier te herstellen en om de zwelling en druk die door vloeistofopbouw wordt veroorzaakt, te verminderen. Er zijn verschillende behandelingen om de aandoening te behandelen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak van het probleem.

Nefrostomie katheter

Als de nierstuwing acuut of plotseling is, kan een stent of zacht buisje (nefrostomie katheter) in de nier worden ingebracht om de overmaat aan urine af te voeren.

Ureterale stent

Een zachte plastic buis genaamd een 'ureterale stent' kan tussen de nier en de blaas geplaatst worden om overtollige vloeistoffen te verwijderen.

Verwijderen van nierstenen

Als een opgezette nier wordt veroorzaakt door stenen in de nieren of ureters, zijn deze opties beschikbaar:

• ESWL (Extracorporele Shock Wave Lithotrypsie). Dit is een niersteenvergruizer waarbij door middel van schokgolven energie wordt opgewekt, welke wordt geconcentreerd in één punt.
  Medicatie bij een vergrote nier / Bron: Stevepb, Pixabay
• Ureteroscopie in verband met een urineleidersteen. Hierbij wordt een dunne buis met speciale instrumenten in de urethra geplaatst om de steen te verwijderen.
• Chirurgie. Wanneer nierstenen zeer groot of moeilijk te verwijderen zijn, kunnen ze chirurgisch verwijderd worden. Ook kan je een operatie ondergaan in geval van tumoren of andere vormen van verstoppingen.

Medicijnen

Geneesmiddelen die worden gebruikt om een vergrote nier als gevolg van hydronefrose te behandelen, zijn antibiotica in geval van urineweginfecties en een pijnstiller of analgeticum zoals diclofenac of naproxen, om pijn te verlichten.

Preventie en voorkomen

De kans op het ontwikkelen van een niersteen kan verminderd worden door voldoende te drinken, algemeen wordt aanbevolen om zuinig om te springen met voedingsmiddelen die veel dierlijke eiwitten bevatten, en met zout en suiker.

Lees verder

• Nierabces (abces in nier): symptomen, oorzaak en behandeling
• Nierpijn: oorzaken pijn aan de nieren, nierstreek en rugpijn
• Nierfilterontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling
• Nieraandoeningen: symptomen, oorzaken en behandeling
• Nierstuwing (hydronefrose): symptomen, oorzaak & behandeling