Kramp in voet of voetkramp: oorzaken van voetkrampen

Kramp in voet of voetkramp: oorzaken van voetkrampen Kramp in de voet of voetkramp komt voor als een spier in je voet plotseling krachtig samentrekt en niet kan ontspannen. Het gevoel dat je krijgt bij kramp in de voet varieert van een lichte spiertrekking tot een intense spasme die veel pijn veroorzaakt. Veel mensen hebben alleen 's nachts last van voetkramp. Een voetkramp is meestal onschadelijk. Met zelfzorgmaatregelen kun je voetkramp vaak goed de baas. Als been- of voetkrampen incidenteel voorkomen, kun je ze over het algemeen zelf de baas. Als krampen in de voet echter vaak voorkomen, aanhoudend of ernstig zijn of als je je zorgen maakt, of zijn de medicijnen die je slikt de schuldige, neem dan contact op met je huisarts. De huisarts kan bekijken of er een medisch probleem is dat verantwoordelijk is voor de kramp in je voet.

Kramp in de voet

Overdag en/of 's nachts voetkrampen

Als je ooit last hebt gehad van een voetkramp, dan weet je hoe ongemakkelijk en zelfs pijnlijk het kan zijn. Krampen in de voet vinden plaats wanneer de voetspieren onvrijwillig samentrekken. Voet- en beenkrampen zijn nauw met elkaar verbonden. Naar schatting zal één op drie volwassenen tijdens zijn leven worden getroffen door spierkrampen in de onderste ledematen. En grofweg 60 procent van de volwassenen heeft tijdens de slaap last gehad van nachtelijke voet- en beenkrampen, vaak kuitkrampen. Hoewel beenkrampen ongemakkelijk en hinderlijk zijn, zijn ze meestal onschadelijk.

Dagelijks voldoende drinken / Bron: Luminast/Shutterstock.comDagelijks voldoende drinken / Bron: Luminast/Shutterstock.com

Oorzaken van (aanhoudende) voetkramp

Kramp in de voet komt vaak voor zonder bekende oorzaak. Er zijn echter enkele medische oorzaken van voetkrampen.

Uitdroging

Men ging er lange tijd vanuit dat uitdroging een belangrijke factor was in het ontstaan van spierkrampen. Recent onderzoek heeft aangetoond dat milde uitdroging wellicht niet de oorzaak is van door inspanning veroorzaakte krampen.[1] Toch kan het geen kwaad om je lichaam gehydrateerd te houden. Niet genoeg water drinken, kan tal van gezondheidsproblemen veroorzaken. De hoeveelheid water dat je lichaam nodig heeft om gehydrateerd te blijven, hangt af van je gewicht, leeftijd, temperatuur en mate van inspanning. Volgens de richtlijnen van het Voedingscentrum moeten heeft een volwassene gemiddeld 1,5 tot 2 liter per dag aan vocht nodig in de vorm van dranken.[2]

Sporten zonder uit te rekken

De meeste mensen rekken of stretchen voor het sporten. Rekken is het (tijdelijk) oprekken van een spier. Het strekken van kuiten en voeten voordat je gaat trainen, is een geweldige manier om krampen te voorkomen. Ga niet meteen sporten nadat je gegeten hebt. Luister naar (de grenzen van) je lichaam, vooral je voeten, en overdrijf het niet als je sport.

Vele mensen die gaan zwemmen hebben ook last van voetkramp. Het is belangrijk om je spieren op de kant los te maken en te beginnen met een rustig inzwemprogramma. Zorg dat je voldoende drinkt en dan niet alleen tijdens de training, maar ook al in de uren daarvoor. Mogelijk dat aanvullende mineralen helpen. Verder is het goed om overdag de spieren op te rekken waar je kramp krijgt, bijvoorbeeld vier keer per dag 3 keer 10 seconden per spiergroep.

Bijwerkingen van medicijnen

Bepaalde medicijnen kunnen een onaangenaam neveneffect van voet- en beenkrampen hebben. Voorbeelden van geneesmiddelen die krampen kunnen veroorzaken, zijn onder meer:
Voetkramp als bijwerking van medicatie / Bron: Stevepb, PixabayVoetkramp als bijwerking van medicatie / Bron: Stevepb, Pixabay
  • diuretica (plaspillen), voorgeschreven bij hoge bloeddruk en hartfalen;
  • antipsychotica, medicijnen die vooral worden gebruikt ter behandeling van een psychose;
  • bètablokkers, vaak voorgeschreven bij hart- en vaatziekten;
  • fibraten, deze medicijnen beïnvloeden vooral het triglyceriden- en het HDL-cholesterolgehalte;
  • statines, gebruikt om het cholesterol te verlagen;
  • ACE-remmers, voorgeschreven bij hoge bloeddruk en hartfalen;
  • bèta-2-agonisten, ontspannen de spieren in de luchtwegen, voorgeschreven bij astma en COPD;
  • angiotensine II-receptorantagonisten, voorgeschreven bij hartfalen, bij hoge bloeddruk, onder meer als gevolg van nieraandoeningen, en bij migraine.

Als je vermoedt dat medicatie de aanhoudende of blijvende voetkrampen bij jou veroorzaakt, neem dan contact op met de arts om te zien of een lagere dosering of een alternatief medicijn mogelijk is.

Leeftijd en activiteitenniveau

Voetkrampen komen vaker voor bij ouderen. Naarmate je ouder wordt zal je spiermassa minder worden en zenuwen gaan ook in kwaliteit achteruit, waardoor gemakkelijker krampen kunnen ontstaat. Stretchen, actief blijven en een voedzaam dieet volgen, kan oudere mensen helpen om krampen in de benen en voeten te voorkomen. Vrouwen en mannen van alle leeftijden die een sedentaire levensstijl leiden, lopen ook een groter risico op krampen in de benen en de voeten. Actiever worden en afvallen bij overgewicht, kan bij sommige mensen voetkrampen verlichten.

Voetkrampen en beenkrampen tijdens zwangerschap komen vaak voor / Bron: Greyerbaby, PixabayVoetkrampen en beenkrampen tijdens zwangerschap komen vaak voor / Bron: Greyerbaby, Pixabay

Zwangerschap

Veel zwangere vrouwen hebben last van voetkrampen en beenkrampen, vooral in het tweede en derde trimester.

Voedingstekort

Als je lichaam een tekort heeft aan mineralen zoals calcium, magnesium of kalium, loop je mogelijk een groter risico op voetkrampen en beenkrampen. Eet gezond en gevarieerd en neem zo nodig voedingssupplementen om krampen te voorkomen. Eet zuivelproducten voor meer calcium. Groene bladgroenten, maar ook noten, bonen en zaden, bevatten veel magnesium. Bananen en avocado's zitten vol met kalium.

Natrium speelt ook een rol bij voetkramp. Je lichaam heeft een kleine hoeveelheid natrium nodig om goed samen te trekken en je spieren te ontspannen. Ofschoon de meeste mensen meer dan voldoende natrium via hun voeding binnenkrijgen, moet je je arts raadplegen als je vermoedt dat je een natriumtekort hebt.

Een vitamine E-tekort kan ook leiden tot beenkrampen en voetkrampen.

Schoenen

Het dragen van slecht passende schoenen kan bij sommige mensen kramp in de voet veroorzaken. Veel vrouwen houden ervan om schoenen met hoge hakken te dragen, maar deze kunnen ook voetkrampen veroorzaken. Draag waar mogelijk goed ondersteunende, comfortabele schoenen.

Voerkrampen door stress en angst

Stress en angst kan een groot aantal pijnen en kwalen veroorzaken. Degenen met angst hebben de neiging om hun spieren minder te gebruiken dan degenen zonder angst. Maar angst zorgt er ook voor dat adrenaline door je aderen stroomt, waardoor je je spieren meer wilt bewegen. Als je te weinig beweegt, kan dit klachten veroorzaken. Angst veroorzaakt aanzienlijke spierspanning, en dit kan leiden tot twee verschillende problemen die meer kramp veroorzaken. Wanneer de spieren gespannen zijn, kunnen er spierspasmen ontstaan. Bovendien raken gespannen spieren sneller vermoeid en zijn vermoeide spieren ook gevoelig voor spierkrampen.

Kramp in voet tijdens de overgang

Voetkrampen kan plotseling optreden tijdens de overgang. Het kan een stekende, scherpe pijn zijn die je slaap flink kan verstoren of je 's nachts wakker kan maken. Deze pijn kan blijven hangen en het gebied kan bijna 24 uur pijn blijven doen. De meeste spierkrampen komen voor in de kuitspieren, maar krampen in kunnen zich ook aandienen in je dij of in je voet. Oudere vrouwen zijn meer vatbaar voor krampen in de benen en factoren zoals een gebrek aan lichaamsbeweging, een tekort aan mineralen, problemen met de bloedcirculatie, kunnen er ook aan bijdragen.

Medische aandoeningen

Medische aandoeningen die voetkrampen kunnen veroorzaken, zijn onder meer de ziekte van Parkinson, diabetes, problemen met de schildklier, multiple sclerose (MS), perifere bloedvatziekte (slechte circulatie in de benen of voeten door vernauwde of verstopte bloedvaten), reuma en nierziekten. Raadpleeg je arts als je een van deze aandoeningen hebt en last hebt van overmatige en aanhoudende kramp in de voet.

Diabetes

Spierkrampen komen relatief vaak voor bij mensen met diabetes, hoewel onderzoek van Hans Kotzberg et al suggereert dat ze niet vaker voorkomen bij mensen met type 1 diabetes. Mensen met diabetes kunnen milde tot zeer pijnlijke spierkrampen ervaren, wat te wijten kan zijn aan een aantal oorzaken.

Hoge of lage bloedglucosespiegels
Glucose is vereist voor een juiste samentrekking en ontspanning van de spieren, evenals een uitgebalanceerde uitwisseling van elektrolyten, zoals calcium, magnesium en kalium. Wanneer onbalans optreedt, door een hoge of lage bloedsuikerspiegel, kunnen krampen optreden. Bij lage glucosespiegels leidt dit ertoe dat spieren uitgehongerd raken bij gebrek aan glucose. Wanneer de bloedsuikerspiegel echter hoog is, wordt overtollige glucose samen met water en andere zouten uitgescheiden, wat resulteert in een verminderde hoeveelheid elektrolyten.

Zenuwschade
Mensen met perifere vasculaire aandoeningen of diabetische neuropathie kunnen last hebben van spierkrampen; waarschijnlijk zet een slechte bloedcirculatie en zenuwbeschadiging (zenuwschade) de spasmen in gang.

Geneesmiddelen
Bijwerkingen van bepaalde medicijnen die worden gebruikt om diabetes te behandelen, kunnen spierkrampen veroorzaken. Deze omvatten insuline, cholesterolverlagende middelen, antihypertensiva (bloeddrukmedicatie), orale anticonceptiva of bèta-agonisten.

Onderzoek van de schildklier / Bron: Istock.com/KatarzynaBialasiewiczOnderzoek van de schildklier / Bron: Istock.com/KatarzynaBialasiewicz

Trage schildklier

Een trage schildklier of hypothyreoïdie is een stofwisselingsstoornis waarbij de schildklier niet goed functioneert. Als je hypothyreoïdie hebt, werkt je schildklier te langzaam. Dit betekent dat de schildklier niet genoeg schildklierhormoon produceert. Symptomen van hypothyreoïdie zijn gewichtstoename, vermoeidheid, zwakte, spierpijn en spierkrampen (waaronder voetkrampen), en depressie. Als je vermoedt dat je mogelijk hypothyreoïdie hebt, is het raadzaam je huisarts te raadplegen. Aan de hand van bloedonderzoek kan hypothyreoïdie worden vastgesteld.

Bloedarmoede

De symptomen van bloedarmoede variëren afhankelijk van het type bloedarmoede, de onderliggende oorzaak, de ernst en eventuele onderliggende gezondheidsproblemen, zoals bloedingen, zweren, menstruatieproblemen of kanker. Specifieke symptomen van deze aandoeningen kunnen als eerste worden opgemerkt. Je lichaam heeft een opmerkelijk vermogen in het begin om bloedarmoede te compenseren. Als je bloedarmoede mild is of zich over een lange periode heeft ontwikkeld, merk je mogelijk geen symptomen. Symptomen die bij veel soorten bloedarmoede voorkomen, zijn de volgende:
  • vermoeidheid en verlies van energie
  • ongebruikelijk snelle hartslag, vooral bij inspanning
    Slapeloosheid / Bron: PrinceOfLove/Shutterstock.comSlapeloosheid / Bron: PrinceOfLove/Shutterstock.com
  • kortademigheid en hoofdpijn, vooral bij inspanning
  • moeite met concentreren
  • duizeligheid
  • bleke huid
  • beenkrampen (en soms ook voetkrampen)
  • slapeloosheid (wat leidt tot slaapgebrek)

Andere symptomen zijn geassocieerd met specifieke vormen van bloedarmoede.

Nierziekten

Chronisch nierfalen is in tegenstelling tot acuut nierfalen, een langzame en geleidelijk progressieve ziekte. Zelfs als een nier stopt met functioneren, kan de andere nier de normale functies uitvoeren. Je hebt meestal geen last van klachten totdat de ziekte redelijk ver gevorderd is en de aandoening ernstig is geworden. Tegen die tijd is het grootste deel van de schade onomkeerbaar is. De meest voorkomende klachten en symptomen van chronische nieraandoeningen zijn onder meer:

Leverziekten

Spierkrampen, waaronder voetkrampen, komen vaak voor bij patiënten met een leverziekte en hebben een negatieve invloed op de kwaliteit van leven. De precieze mechanismen waardoor ze voorkomen blijven anno 2023 onduidelijk, hoewel een aantal pathofysiologische gebeurtenissen die uniek zijn voor leverziekte eraan kunnen bijdragen. Klinische studies hebben veranderingen op drie gebieden geïdentificeerd: zenuwfunctie, energiemetabolisme en plasmavolume / elektrolyten.

Hartziekten

De meeste krampen in de benen en voeten zijn waarschijnlijk niet ernstig. Maar onder bepaalde omstandigheden kan een beenkramp of voetkramp een teken zijn van perifeer arterieel vaatlijden (PAV). Hierbij is er sprake is van verminderde doorbloeding van de weefsels in de ledematen, wat wordt veroorzaakt door een of meer vernauwde of verstopte slagaderen. De risicofactoren voor PAV zijn dezelfde als die voor hartaandoeningen: roken, obesitas, hoge bloeddruk, hoog cholesterol en diabetes.

Hardlopen bij warm weer kan krampen in voet en been veroorzaken / Bron: Istock.com/MartinanHardlopen bij warm weer kan krampen in voet en been veroorzaken / Bron: Istock.com/Martinan

Kramp in de voet door warmte

Er zijn bepaalde activiteiten die je meer vatbaar maken voor beenkrampen en voetkrampen, zoals sportoefeningen die sterk afhankelijk zijn van de beenspieren, zoals recreatief hardlopen, krachttraining van de benen of sporten waarbij je veel aan het rennen bent. Sommige deskundigen zeggen dat spiervermoeidheid de belangrijkste oorzaak van deze krampen in de voeten en benen is. De risico's zijn nog groter wanneer deze spieren vermoeid zijn bij warm weer of wanneer je niet voldoende gehydrateerd bent.

Voetkrampen stoppen

Masseren van je voeten, vooral tijdens een kramp, kan helpen om de kramp in je voet te stoppen. Als je (na)pijn hebt, neem dan een paracetamol. Koele of warme kompressen kunnen ook spierpijn verlichten.

Algemene maatregelen

Er zijn enkele eenvoudige manieren om te reageren op krampen in de benen en de voet:
  • Als je kramp in de voet krijgt terwijl je in bed ligt, probeer dan recht te staan en wat gewicht op het aangedane been of voet te zetten. Dit kan soms voldoende zijn om de kramp te stoppen.
  • Gebruik warmte om de bloedcirculatie naar de spier te verhogen en de spieren te ontspannen. Een warm voetbad kan ook helpen.
  • Voor hardnekkiger pijn kun je een paracetamol of ibuprofen nemen. lees eerst de bijsluiter voor gebruik.

Troebele appelazijn / Bron: Veganbaking.net, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.0)Troebele appelazijn / Bron: Veganbaking.net, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.0)

Appelazijn, augurkensap en mosterd

Drink appelazijn of augurkensap of eet mosterd. Deze voedingsmiddelen bevatten azijn, dat uit azijnzuur bestaat. Dit zuur helpt het lichaam om acetylcholine te maken, een neurotransmitter die nodig is voor het goed functioneren van je spieren. Hoe meer acetylcholine je hebt, hoe beter je spieren werken. Neem twee theelepels appelazijn en los dit op in honing. Of consumeer ongeveer drie theelepels augurkensap of mosterd (elk type).

Huisarts inschakelen

Neem contact op met je huisarts als de krampen in je voet of been ernstig zijn en frequent voorkomen. Andere redenen om je huisarts te raadplegen over spierkrampen zijn spierzwakte en atrofie en verstoorde nachtrust vanwege nachtelijke krampen. Alcoholisten die voetkrampen en beenkrampen ervaren, moeten psychologische hulp inroepen. Hoewel voetkrampen een korte pijnlijk ergernis kan zijn, is het meestal niet ernstig. Zorg goed voor je lichaam en je zult minder voetkrampen ervaren.

Preventie

Hier zijn enkele tips om krampen in de voeten en benen te voorkomen:
  • Blijf goed gehydrateerd.
  • Strek elke dag uit, vooral voordat je gaat sporten.
  • Beperk of vermijd alcohol.
  • Eet een uitgebalanceerd dieet met natuurlijke bronnen van calcium, kalium en magnesium.
  • Verhoog je activiteitsniveau geleidelijk.

Noten:
  1. Miller KC, Mack GW, Knight KL, Hopkins JT, Draper DO, Fields PJ, Hunter I. Three percent hypohydration does not affect threshold frequency of electrically induced cramps. Med Sci Sports Exerc. 2010 Nov;42(11):2056-63. doi: 10.1249/MSS.0b013e3181dd5e3a.
  2. Voedingscentrum. Vocht en drinken. http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/trefwoord/vocht.aspx (ingezien op 29-12-2017)

Lees verder

© 2017 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hoe ontstaat kramp en hoe kun je het voorkomen?Hoe ontstaat kramp en hoe kun je het voorkomen?Je bent aan het wandelen of leuk aan het sporten. En dan opeens uit het niets krijg je zomaar kramp in je benen of op an…
Kramp en spierkramp tijdens de zwangerschapKramp en spierkramp tijdens de zwangerschapHevige kramp en spiertrekken tijdens de zwangerschap is heel vervelend en een veelvuldig voorkomend probleem onder zwang…
Kramp tijdens het sportenIedere sporter heeft wel een last gehad van kramp tijdens het sporten. Hier zijn verschillende aanleidingen voor en ook…
Kramp in de kuiten, wat kun je er tegen doen?Kramp in de kuiten, wat kun je er tegen doen?Veel mensen herkennen het, midden in de nacht wakker worden doordat de kramp op dat moment in je kuit schiet. Kuitkramp…

Morbide obesitas: Complicaties door ernstige obesitasMorbide obesitas: Complicaties door ernstige obesitasMorbide obesitas is een ernstige aandoening waarbij patiënten een abnormaal hoge body mass index van hoger dan 40 hebben…
Postpartum-complicaties: Problemen na de bevallingPostpartum-complicaties: Problemen na de bevallingEen pasgeboren baby is voor net bevallen vrouwen meestal fantastisch. Meteen is de pijn tijdens de zwangerschap en bij d…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Pexels, Pixabay
  • Bottomlineinc. How to Get Rid of Cramps, Especially Foot Cramps. https://bottomlineinc.com/health/foot-health/how-to-get-rid-of-cramps-especially-foot-cramps (ingezien op 29-12-2017)
  • Calm Clinic. How Anxiety May Cause Muscle Cramps. https://www.calmclinic.com/anxiety/symptoms/muscle-cramps (ingezien op 7-5-2018)
  • Dermalmedix. What Causes Foot Cramps (7 Reasons and How to Stop Them). https://dermalmedix.com/stop-foot-cramps/ (ingezien op 29-12-2017)
  • Diabetes.co.uk. Muscle Cramps. https://www.diabetes.co.uk/diabetes-complications/muscle-cramp-and-diabetes.html (ingezien op 7-5-2018)
  • Foot Solutions. Is Your Foot Pain Caused by Hypothyroidism? http://www.footsolutions.ie/blog/is-your-foot-pain-caused-by-hypothyroidism/ (ingezien op 7-5-2018)
  • Health.clevelandclinic. Don’t Let Foot Cramps and Charley Horses Slow You Down. https://health.clevelandclinic.org/2015/10/dont-let-foot-cramps-charley-horses-slow/ (ingezien op 29-12-2017)
  • Healthline. What Causes Leg Cramps? https://www.healthline.com/health/pain-relief/what-causes-leg-cramps (ingezien op 7-5-2018)
  • Medical News Today. Symptoms, causes, and treatment of chronic kidney disease. https://www.medicalnewstoday.com/articles/172179.php (ingezien op 7-5-2018)
  • Mehta, Shivang S. et al. Muscle Cramps in Liver Disease. Clinical Gastroenterology and Hepatology , Volume 11 , Issue 11 , 1385 - 1391
  • Miller KC, Mack GW, Knight KL, Hopkins JT, Draper DO, Fields PJ, Hunter I. Three percent hypohydration does not affect threshold frequency of electrically induced cramps. Med Sci Sports Exerc. 2010 Nov;42(11):2056-63. doi: 10.1249/MSS.0b013e3181dd5e3a. (ingezien op 29-12-2017)
  • Nabbw. Women’s Health: Menopause and Leg Cramps. https://nabbw.com/expert-columns/health-fitness/menopause/womens-health-menopause-and-leg-cramps/ (ingezien op 7-5-2018)
  • Reynolds, Gretchen. Phys Ed: Can Pickle Juice Stop Muscle Cramps? Well. N.p., 2010. (ingezien op 29-12-2017)
  • VCS. What Causes Leg Cramps: Cardiac Risks with Leg Pain. http://www.vacardio.com/for-patients/blog/what-causes-leg-cramps-cardiac-risks-with-leg-pain (ingezien op 7-5-2018)
  • Voedingscentrum. Vocht en drinken. http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/trefwoord/vocht.aspx (ingezien op 29-12-2017)
  • WebMD. Understanding Anemia -- Symptoms. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/understanding-anemia-symptoms#1 (ingezien op 7-5-2018)
  • WebMD. What Can I Do About My Foot Cramps? https://www.webmd.com/pain-management/what-can-i-do-about-foot-cramps#1 (ingezien op 29-12-2017)
  • Afbeelding bron 1: Luminast/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 2: Stevepb, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Greyerbaby, Pixabay
  • Afbeelding bron 4: Istock.com/KatarzynaBialasiewicz
  • Afbeelding bron 5: PrinceOfLove/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 6: Syda Productions/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 7: Istock.com/Martinan
  • Afbeelding bron 8: Veganbaking.net, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.0)
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 22-06-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 25
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.