Bartholin-cyste of abces: symptomen, oorzaken en behandeling

Bartholin-cyste of abces: symptomen, oorzaken en behandeling Bij een Bartholin-cyste of Bartholin-abces bouwt pus zich op in één van de Bartholin-klieren aan de ingang van de vagina. De klieren van Bartholin zijn twee niet zichtbare slijm-afscheidende klieren. Ze liggen aan weerszijden van de vagina-opening op 5 en 7 uur. Een cyste ontstaat als de klier afgesloten raakt en het slijm dat de klier produceert zich ophoopt. Als de cyste vervolgens ontstoken raakt en zich met etter vult, wordt er gesproken van een abces. Als een Bartholinische cyste ontstoken raakt, kan een kleine operatieve ingreep nodig zijn. Het verwijderen van de cyste zorgt voor genezing. De prognose is goed. Slechts in 10% van de gevallen krijg je weer last van een Bartholin-cyste of abces. In dat geval kunnen de Bartholin-klieren volledig verwijderd worden. Het verwijderen van de klieren gebeurt via een operatieve ingreep.

Cyste van Bartholin en abces van de klier van Bartholin

De klier of het kliertje van Bartholin, ook wel voorhofklier of glandula Bartholin genoemd, is een slijmklier, waar iedere vrouw er twee van heeft. Ze zijn gelegen aan weerszijden van de ingang van de vagina op 5 en 7 uur (zie afbeelding). Ze zijn klein en niet zichtbaar of voelbaar. Deze slijmklieren hebben als functie om de vagina tijdens de geslachtsgemeenschap te bevochtigen. Er kunnen problemen ontstaan, wanneer een klier afgesloten raakt en zich een holte met vloeibare inhoud vormt dat nergens heen kan. Deze slijmophoping wordt een cyste genoemd. Als er een ontsteking ontstaat, dan vult de holte zich met etter (pus) hetgeen een abces wordt genoemd. In de meeste gevallen is slechts één van de twee klieren aangedaan.

Gynaecoloog / Bron: Image Point Fr/Shutterstock.comGynaecoloog / Bron: Image Point Fr/Shutterstock.com

Oorzaken Bartholin cyste

Verstopping van de afvoergangen

Zoals in het voorgaande is beschreven, ontstaat een Bartholin cyste wanneer de afvoergangen die uitkomen in de buitenrand van de vaginale opening verstopt raken. Slijm hoopt zich op, de klier begint op te zwellen en er vormt zich een cyste. Een abces treedt op wanneer de cyste geïnfecteerd raakt.

Bacteriële infectie

De afvoergangen van de klier van Bartholin kunnen verstopt raken door een bacteriële infectie, zoals chlamydia en gonorroe (dat zijn soa's: seksueel overdraagbare aandoeningen). Bacteriën die zich normaal gesproken in het darmkanaal ophouden, zoals Escherichia coli, kunnen ook de boosdoeners zijn.

Symptomen Bartholin cyste of abces vagina-ingang

Verschijnselen

Een Bartholin cyste veroorzaakt zwelling van de schaamlippen aan de aangedane kant, nabij de ingang van de vagina. Een cyste is meestal niet erg pijnlijk en hevige pijn suggereert dat er zich een abces heeft ontwikkeld. Doch een grote cyste kan ook pijnlijk zijn. Meestal heeft de persoon last van onregelmatig optredende pijnklachten.

Pijn

Een Bartholin abces kan behoorlijk pijn doen, vooral tijdens het lopen en zitten. Het gezwollen gebied is uitermate gevoelig en de huid is rood. Vrouwen met een Bartholin abces hebben meestal geen koorts. Vaginale afscheiding kan aanwezig zijn, vooral als de infectie wordt veroorzaakt door een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Ook kan het hebben van geslachtsgemeenschap pijnlijk zijn.

Wanneer huisarts raadplegen bij een ontstoken Bartholin-klier? / Bron: Istock.com/WavebreakmediaWanneer huisarts raadplegen bij een ontstoken Bartholin-klier? / Bron: Istock.com/Wavebreakmedia

Wanneer de huisarts raadplegen?

Groter wordende zwelling

Raadpleeg een arts als de zwelling groter wordt of niet binnen een paar dagen lijkt te verbeteren. Als zich een abces gevormd heeft, moet er drainage van de abces plaatsvinden. Drainage is het ontlasten of ledigen van de holte met pus.

Urgent

Bij vaginale afscheiding, buikpijn, koorts of braken, geldt te allen tijde: bel de dokter. De voornaamste reden om dringende hulp te zoeken bij een cyste of een abces in een kliertje van Bartholin, is acute pijn. Vrouwen die ernstige pijn ondervinden of die niet kunnen zitten of lopen moet binnen afzienbare tijd een arts bezoeken.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek

Het vaststellen dat er sprake is van een Bartholin cyste of abces, gebeurt vaak door lichamelijk onderzoek. In veel gevallen zijn er geen aanvullende tests nodig.

Pusmonster

Soms wordt er een zogeheten pusmonster genomen voor microbiologisch onderzoek. Daarmee kan het micro-organisme worden geïdentificeerd die de infectie heeft veroorzaakt en kan gecontroleerd worden op seksueel overdraagbare aandoeningen, zoals gonorroe en chlamydia.

Differentiële diagnose

Een aantal aandoeningen kunnen qua symptomen veel gelijkenis vertonen met Bartholin-cyste. De arts zal deze bij zijn diagnosestelling moet uitsluiten:
  • talgbult of atheroomcyste;
  • Atheroomcyste achter het oor / Bron: Me, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Atheroomcyste achter het oor / Bron: Me, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
    Gartnerkanaal cyste
  • bloeduitstorting of hematoom;
  • zweetkliergezwel of hidradenoom;
  • lipoom (goedaardig vetbultje, vaak gelegen tussen huid en spierlaag);
  • cyste van Skene;
  • weke sjanker;
  • endometriose (aandoening van de vrouwelijke voortplantingsorganen);
  • genitale wratten;
  • gonorroe;
  • kanker in de Bartholin-klier;
  • syfilis
  • vaginitis (ontsteking van het slijmvlies in de vagina)
  • rijstkorrelgrote verhevenheden in het vestibulair slijmvlies;
  • vulvakanker.

Behandeling Bartholin cyste: Bartholinische cyste verwijderen

Bartholin cyste zelf behandelen met zitbaden

Voor een kleine a-symptomatische cyste die niet pijnlijk is, bestaat de behandeling uit frequente zitbaden (betadine-jodiumzeep of een Biotex badje) en naspoelen met water. Als de cyste groter en/of pijnlijker wordt, moet de huisarts de situatie opnieuw beoordelen.

Marsupialisatie

Bij een grote cyste kan een chirurgische ingreep worden overwogen. In veel gevallen is marsupialisatie de aangewezen behandelmethode voor Bartholin-cysten alsook abcessen. De cyste of abces wordt opengesneden zodat de inhoud ervan naar buiten vloeit. De wanden van de cyste of het abces worden weggesneden, waarna de snijranden aan de huid worden gehecht.

Word Bartholin Catheter

Ook kan er een katheter, de zogeheten 'Word Bartholin Catheter', worden gebruikt. Eerst wordt door de arts een incisie in de buitenwand van de cyste gemaakt om het abces te draineren, de pus weg laten vloeien. Vervolgens wordt de katheter door de aangebrachte incisie in het abces geplaatst. Na epithelisatie (het weer dichtgroeien) van de nieuwe opening, wordt de katheter verwijderd. Door de bank genomen zal de klier van Bartholin weer gaan inkrimpen, helen (genezen) en naar behoren gaan functioneren.

Pijnstillers verlichten de napijn bij Bartholin-cyste of abces / Bron: Stevepb, PixabayPijnstillers verlichten de napijn bij Bartholin-cyste of abces / Bron: Stevepb, Pixabay

Bartholinitis follow-up en controle

Vrouwen bij wie een Bartholin cyste of abces is gedraineerd, moeten vaak weer door een arts gezien worden ter controle of nabehandeling. Met de gynaecoloog maak je afspraken over een eventuele controle of nabehandeling. Behandelde vrouwen kunnen pijnstillers krijgen voor napijn. Als antibiotica is voorgeschreven, is het belangrijk om de huur af te maken. Je moet contact opnemen met de arts als je weer last krijgt van klachten, waaronder toename van de zwelling, pijn, vaginale afscheiding, of koorts.

Prognose en ervaringen

De kans op herstel is zeer goed bij een Bartholin-custe of abces. Uiteraard kunnen de omstandigheden en ervaringen van patiënt tot patiënt verschillen. Een Bartholin cyste of abces kan terugkeren en opnieuw behandeling vereisen. Een recidief treedt in 10% van de gevallen op. In dat geval kunnen de Bartholin-klieren volledig verwijderd worden middels een operatieve ingreep.

Voorkomen van een Bartholin-cyste of abces

Er is geen manier om een bartholinitis te voorkomen. Veilig vrijen -in het bijzonder door een condoom te gebruiken- en het in acht nemen van goede hygiënegewoonten, kunnen helpen om infectie van een cyste en de vorming van een abces te voorkomen.

Lees verder

© 2009 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Cysten in de vagina: symptomen & behandeling vaginale cystenCysten in de vagina: symptomen & behandeling vaginale cystenCysten in de vagina of vaginale cysten kunnen worden veroorzaakt door een trauma tijdens de bevalling, vloeistofopbouw i…
Bartholin-abces: Pijnlijk abces in klieren aan vaginaopeningBartholin-abces: Pijnlijk abces in klieren aan vaginaopeningBij een Bartholin-abces bouwt pus zich op in één van de Bartholin-klieren. Deze ronde, erg kleine en niet-voelbare klier…
Vaginale cysten: Oorzaken en behandelingen van vaginacysteVaginale cysten: Oorzaken en behandelingen van vaginacysteDe vagina is een gespierd en buisvormig deel van het vrouwelijke geslachtsorgaan. Vaginale cysten groeien onder de bekle…
Zo houd je je vagina gezondZo houd je je vagina gezondJe vagina is een kwetsbaar deel van je lichaam waar je gemakkelijk een infectie kunt krijgen. Veel vrouwen hebben wel ee…

Psychose: Vroege tekenen, symptomen en waarschuwingssignalenMensen kunnen tijdens hun leven door verschillende oorzaken last krijgen van psychotische klachten. Zo komt een psychose…
Buikpijn, diarree, overgeven: als een bacterie de oorzaak isBuikpijn, diarree, overgeven: als een bacterie de oorzaak isBuikklachten zoals diarree en overgeven kunnen veroorzaakt worden door een bacterie. Vooral Campylobacter en Salmonella…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/Attila Barabas
  • http://www.lzr.nl/%7B32df8b7f-b507-4562-8f32-6f9f66896932%7D
  • http://www.emedicinehealth.com/bartholin_cyst/article_em.htm
  • http://www.gezondvgz.nl/%7B7e6536d1-ffbe-457b-ad8f-f9dd5c10e957%7D
  • http://ongesteld.startpagina.nl/menstruatie
  • http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bartholin-cyst/basics/complications/con-20026333
  • http://www.gynaecologie.nl/content/schaamlippen/schaamlipkanker-behandeling.asp
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Gezwel
  • Afbeelding bron 1: Image Point Fr/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/Wavebreakmedia
  • Afbeelding bron 3: Me, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 4: Stevepb, Pixabay
Reacties

Beate Langemijer, 22-05-2011
Dankzij dit forum is mij een operatie bespaard gebleven. Ik kreeg onverwacht een zwelling, pijnlijk, rood en zo groot als een walnoot, vlak naast de vagina. De huisarts en later de gynaecoloog stelden de diagnose ontsteking van de klier van Bartholin. Toen ik dit forum zag heb ik Apis Mellafica d6 besteld en ben soda-baden gaan nemen. Tegen de pijn heb ik ook gesmeerd met Nestocyl-creme, dat grotendeels bestaat uit zinkzalf. De zwelling was binnen 1 week 1/3 verminderd en bleef daarna 2 weken even groot tot er veel (ontstekings)vocht vrijkwam dat ik via de vagina verloor. Daarna was de bult binnen 4 dagen verdwenen. In totaal heb ik er dus 4,5 week last van gehad. De gynaecoloog wilde opereren, maar stemde in met een maand afwachten, binnen welke tijd het dus genas. Reactie infoteur, 23-05-2011
Dat is goed nieuws! Fijn dat u wat aan de reacties op dit artikel hebt gehad.

Greet Heddema, 12-05-2010
Ik heb een spoedoperatie gehad. Bartholin cyste. Toen ik naar huis mocht kreeg ik de mededeling dat ik plassen moest onder de douche zodat ik meteen kan schoonspoelen.
Ook moet ik enkele keren per dag in een bad met een sop van biotex! Kunt U mij vertellen hoeveel biotex op hoeveel water? Ik heb geen bad dus zit ik nu in een afwas teiltje heel onplezierig en pijnlijk! Heeft U misschien een andere oplossing? Reactie infoteur, 17-05-2010
Hebt u na het lezen van de folder van het ziekenhuis en de mondelinge aanwijzingen die u gekregen hebt nog vragen over de ingreep, aarzel dan niet om te bellen naar de afdeling gynaecologie van het ziekenhuis waar u geholpen bent.

Rosalyn, 01-11-2009
Hallo meisjes,
Drie dagen geleden ontdekte ik tot mijn grote schrik een behoorlijke zwelling aan mijn linker schaamlip, bij de ingang van mijn vagina. Als ik zat voelde ik het ook. Mijn eerste gedachte was: een kankergezwel. Toch maar eerst gegoogled, kwam op dit forum en wist dat het de klier van Bartholin was. Wat een ellende hebben jullie meegemaakt!
Ik ben nogal thuis in de Homeopathie, en ben Apis Mellafica D6 gaan nemen. Apis is een medicijn voor allerlei soorten zwellingen, zoals onder andere insektesteken (ook ideaal als je daar allergisch voor bent). Homeopathie werkt als volgt: je moet het juiste middel nemen: dat betekent dat het middel een soortgelijke klacht in je lichaam teweeg brengt als dat waar je vanaf wilt. De grondstof van Apis, in zeer zeer kleine hoeveelheden, is het gif van de angel van de honingbij. Het zet het lichaam aan tot extra activiteit om antistoffen aan te maken.
Ik dacht: voor ik naar de huisarts ga om te vragen wat die zwelling is, ga ik eerst Apis proberen.
De eerste dag was de pijn helemaal weg, de tweede dag was de zwelling al behoorlijk afgenomen en vanmorgen, op de derde dag, is de zwelling tot een erwtje geslonken. Ik ga er vanuit dat hij morgen verdwenen is.
Ik zou dus zeggen: voor je naar een dokter stapt, probeer eerst Apis. Het kost rond de 10 euro en is verkrijgbaar bij Reformwinkel, de betere drogist, de Tuinen en bij de apotheek kun je het bestellen. Ik heb het de eerste dag zo?n 8 keer genomen en de tweede dag 6 keer. Vandaag neem ik het nog 3x. Je kunt het krijgen in de vorm van tabletjes (twee per keer) of korreltjes / granules (drie per keer) van VSM. Ik denk dat het ook van Vogel verkrijgbaar is, dat is gecombineerd met alcohol: 10 druppels per keer. Het kan de eerste dag lijken alsof het erger wordt, maar dat gaat weer over. Reactie infoteur, 01-11-2009
Hallo Rosalyn,

Bedankt voor de aanvulling.

mvg, Tartuffel

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 30-03-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 12
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.