Blindedarmontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling

Acute blindedarmontsteking symptomen bij kind en volwassene. Waaraan kun je een blindedarmontsteking herkennen? Een beginnende blindedarmontsteking dient zich vaak aan met pijn in de navelstreek, waarna de pijn allengs wegzakt naar de rechter onderbuik. De pijn wordt steeds erger, vooral bij het bewegen, diep ademhalen, hoesten of niezen. De pijn kan aanvoelen alsof je verstopt zit of dat je winden moet laten. Kinderen en ouderen vertonen vaak minder symptomen, waardoor de diagnose moeilijker te stellen is. Een operatieve ingreep is de beste behandeling bij een blindedarmontsteking. Na een blindedarmoperatie blijf je ongeveer 2 tot 5 dagen in het ziekenhuis om te herstellen. Als je tijdig wordt behandeld, is de prognose gunstig.

• Blindedarmontsteking
• Blindedarm
• Ligging van de blindedarm
• Vóórkomen
• Oorzaken van een blindedarmontsteking
• Afsluiting van de blindedarm
• Niet erfelijk
• Symptomen van een blindedarmontsteking
• Buikpijn en braken
• Vroege symptomen
• Kinderen en ouderen
• Zwangerschap
• Onderzoek en diagnose
• Diagnostisch onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling blindedarmontsteking
• Antibiotica
• Operatie
• Preventie
• Hagelkorrels in de appendix
• Prognose

Blindedarmontsteking

Een blindedarmontsteking of appendicitis duidt op een ontsteking van de appendix, het wormvormig aanhangsel. Bij een blindedarmontsteking is niet de blinde darm, maar het wormvormig aanhangsel ontstoken.

Blindedarm

De appendix is een smal buisvormige zakje of aanhangsel aan de darmen. Wanneer de appendix geblokkeerd raakt, kan deze ontstoken raken en dit kan resulteren in de aandoening die bekend staat als blindedarmontsteking of appendicitis.

Ligging van de blindedarm

De appendix bevindt zich doorgaans op de plek waar de dunne darm overgaat in de dikke darm. Dat is rechtsonder in de buik, maar een afwijkende ligging is soms ook mogelijk aangezien de appendix lang en beweeglijk is. Hierdoor kunnen pijn­klachten zich niet alleen rechtsonder in de buik manifesteren, maar ook middenin of rechts boven in de buik.

Vóórkomen

Ongeveer 7% van de bevolking krijgt vroeg of laat een blindedarmontsteking. Het komt voor bij mannen, vrouwen, kinderen en volwassenen. De hoogste incidentie doet zich voor tijdens het tweede en derde levensjaar.

Oorzaken van een blindedarmontsteking

Afsluiting van de blindedarm

Er is anno 2024 geen duidelijke oorzaak voor blindedarmontsteking. Een blindedarmontsteking zou kunnen ontstaan doordat de verbinding van de blindedarm met de dikke darm wordt afgesloten door fecaal materiaal. Een hard klontje ontlasting kan een de doorgang belemmeren. Een stukje hard geworden ontlasting wordt een fecoliet genoemd. Vooral kinderen die te weinig vezels eten, kunnen hier last van krijgen. Een afsluiting van de blindedarm kan er voor zorgen dat bacteriën zich vermenigvuldigen en voor een ontstekingsreactie zorgen.

Niet erfelijk

Het lijkt erop dat blindedarmontsteking niet erfelijk bepaald is. Het is niet overdraagbaar van persoon tot persoon.

Symptomen van een blindedarmontsteking

Buikpijn en braken

Waaraan kun je een blindedarmontsteking herkennen? Een blindedarmontsteking ontstaat over het algemeen vrij plotseling. De klachten beginnen meestal geleidelijk. Een beginnende blindedarmontsteking kenmerkt zich doorgaans met een vage pijn in het midden van de buik en dan vaak ter hoogte van de navel. De pijn verplaatst zich langzaamaan naar de rechter onderbuik in de komende 24 uur. Vaak heeft de persoon last van buikpijn gepaard met misselijkheid en braken, gebrek aan eetlust en koorts. Het aanraken en loslaten van de buik kan flink pijn doen en ook hoesten en lachen kunnen pijnlijk zijn. Bekkenpijn kan ook optreden. Dikwijls is er ook 'vervoerspijn', dat wil zeggen dat de persoon pijn heeft als er bijvoorbeeld met de auto over een verkeersdrempel wordt gereden. Sommigen kunnen last hebben van constipatie, diarree en anderen bemerken geen verandering in de stoelgang. Meestal hebben mensen met een blindedarmontsteking last van een combinatie van deze symptomen.

Vroege symptomen

Symptomen van een blindedarmontsteking ontwikkelen zich binnen 4 tot 48 uur. Vroege symptomen zijn vaak moeilijk te scheiden van sommige andere aandoeningen, zoals gastro-enteritis (maagdarminfectie). Veel mensen die in het ziekenhuis terechtkomen met verdenking van blindedarmontsteking, verlaten deze met de diagnose gastro-enteritis.

Kinderen en ouderen

Kinderen en ouderen hebben vaak minder symptomen, waardoor de diagnose minder duidelijk te stellen is en er vaker complicaties optreden. Het blijkt dat oudere mensen en kinderen jonger dan twee jaar en zwangere vrouwen vaak geen pijn in de rechterkant van hun buik hebben.

Zwangerschap

Veel symptomen zijn vergelijkbaar met allerlei kleine ongemakken tijdens de zwangerschap, de zogenaamde zwangerschapsklachten. Deze bestaan uit maagkrampen, misselijkheid en braken. Zwangere vrouwen hebben echter niet altijd de klassieke symptomen van blindedarmontsteking, vooral laat in de zwangerschap. De groeiende baarmoeder duwt de appendix naar boven tijdens de zwangerschap. Dit betekent dat er pijn in de bovenbuik kan voorkomen in plaats van de rechter onderkant van de buik. Zwangere vrouwen met blindedarmontsteking hebben ook meer kans op maagzuur, gasvorming of afwisselende episoden van obstipatie en diarree.

Onderzoek en diagnose

Diagnostisch onderzoek

De arts kan vaak op grond van het verhaal van de patiënt en aan de hand van de symptomen vrij eenvoudig de diagnose acute blindedarmontsteking stellen. Soms is het ziektebeeld minder duidelijk of moeten andere klachten of mogelijke oorzaken worden uitgesloten. In dat geval vindt lichamelijk onderzoek plaats. Ook wordt vaak nog bloed en urine in het laboratorium onderzocht. Een echografisch onderzoek van de buik of een CT-scan of een kijkoperatie (laparoscopisch onderzoek) onder narcose kunnen ook nodig zijn.

Differentiële diagnose

Erg veel andere aandoeningen hebben soms zeer vergelijkbare symptomen met blindedarmontsteking Het grote aantal differentiële diagnoses is toe te schrijven aan de grote variëteit van de symptomen.

• bacteriële enteritis (buikgriep als gevolg van bacteriën);
• blaasontsteking;
• buikabces;
• buitenbaarmoederlijke zwangerschap;
  Normale en buitenbaarmoederlijke zwangerschap / Bron: BruceBlaus, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
• cysten;
• darminvaginatie, waarbij een deel van de darm in het daaropvolgende deel van de darm schuift;
• dikke darmkanker;
• diverticulitis;
• eierstokcyste;
• endometriose
• enterocolitis (ontsteking van dunne en dikke darm)
• galblaasontsteking;
• galkolieken (buikpijn door galsteen die de galweg blokkeert);
• gastro-enteritis;
• geperforeerde darmzweren
• hematoom in de rectusschede;
• Meckel-divertikel;
• niersteen;
• mesenteriale adenitis (ontsteking van de lymfeklieren in de buikholte);
• mesenteriale ischemie (doorbloedingsstoornis van het mesenteriale vaatbed);
• nierkolieken (ondraaglijke pijn in flanken als gevolg van niersteen);
• obstipatie;
• omentale torsie
• ovariumtorsie;
• pancreatitis (alvleesklierontsteking);
• prikkelbare darm syndroom (PDS)
• salpingitis (eileiderontsteking);
• tubo-ovarieel abces (abces in eileiders en eierstokken);
• ureterolithiasis (steenvorming in de urineleider);
• urineweginfectie;
• vleesboom;
• ziekte van Crohn.

Behandeling blindedarmontsteking

Antibiotica

Niet iedere blindedarmontsteking zal leiden tot een gaatje in de darm (een darmperforatie) en een buikvliesontsteking. Daarnaast is bekend dat sommige blindedarmontstekingen vanzelf genezen of goed met antibiotica zijn te behandelen. Door middel van een echo kan de behandeld arts bepalen welke patiënten hiervoor in aanmerking komen. De arts zal onderscheid maken tussen een simpele (zonder necrose) en een complexe blindedarmontsteking (met necrose en uiteindelijk perforatie). Bij een simpele blindedarmontsteking kan antibiotica soms volstaan. De complexe blindedarmontsteking dient zo spoedig mogelijk geopereerd te worden, en in ieder geval binnen 8 uur na de indicatiestelling. Bij het vermoeden op een simpele appendicitis is het advies om binnen 24 uur na indicatiestelling te opereren, doch de Nederlandse richtlijnen geven echter de ruimte om bij volwassen patiënten met verdenking op simpele appendicitis een behandeling met antibiotica in te zetten.[1]

Operatie

In veel gevallen is een operatie de beste behandeling bij een blindedarmontsteking. Deze operatie wordt een appendectomie genoemd. Bij een operatie wordt de ontstoken appendix verwijderd, waarmee wordt voorkomen dat deze doorbreekt en een buikvliesontsteking veroorzaakt. Er kan worden gekozen voor een laparoscopische of een open appendectomie, waarbij de appendix wordt verwijderd middels respectievelijk een kijkoperatie of een snee rechts in de onderbuik. Voor de chirurgische behandeling van acute appendicitis wordt tegenwoordig de laparoscopische benadering geadviseerd.[2] De meeste patiënten herstellen vrij snel na hun blindedarmoperatie. Door de bank genomen kan de patiënt na één tot vijf dagen worden ontslagen uit het ziekenhuis. In het ziekenhuis krijg je vocht en medicijnen toegediend via een infuus. Het duurt namelijk even voordat de darm weer helemaal goed functioneert. Daarom krijg je aanvankelijk kleine beetjes te eten en te drinken, maar des te sneller de darm herstelt, des te sneller je weer normaal kunt eten. De kans op complicaties (na de operatie) is klein.

Preventie

Je kunt niet uitsluiten dat je ooit een blindedarmontsteking krijgt, maar er zijn wel maatregelen die je kunt nemen om het risico te verlagen. Appendicitis lijkt minder vaak voor te komen als je veel vezelrijk voedsel eet. Je kunt je vezelinname verhogen door een gezond dieet te volgen dat veel vers fruit en groenten bevat. Voedingsmiddelen die bijzonder vezelrijk zijn, zijn onder meer:

• frambozen
• appels
• peren
  Volkoren spaghetti / Bron: Martin Sulman
• artisjokken
• groene erwten
• broccoli
• linzen
• zwarte bonen
• zemelen vlokken
• gerst
• havermout
• volkoren spaghetti

Het verhogen van de hoeveelheid vezels in je dieet kan obstipatie voorkomen, mits je daarbij voldoende drinkt. Verstopping is de meest voorkomende oorzaak van appendicitis.

Prognose

Als je tijdig wordt behandeld, is de prognose goed. Wondinfectie en intra-abdominaal abces zijn potentiële complicaties geassocieerd met appendectomie. Van laparascopische appendectomie is aangetoond dat het de incidentie van algemene complicaties vermindert. Bij de afweging om alleen met antibiotica te behandelen loopt de kans op een recidief appendicitis binnen 5 jaar op tot 40% in de volwassen populatie.[4]

Noten:

1. Wouter J. Bom, Max Knaapen, Ramon R. Gorter en Charles C. van Rossem. Acute appendicitis: Behandeling volgens de nieuwe richtlijn. Ned Tijdschr Geneeskd. 2020;164:D4690
2. Charles C. van Rossem en A.A.W. (Nanette) van Geloven. Appendectomie: laparoscopisch of open? Ned Tijdschr Geneesk. 2015 7 maart;159(10):A8409
3. Sluiter, E. Hagelkorrels in de appendix vermiformis van den gastronoom. Ned Tijdschr Geneeskd. 1941;85:96
4. Ned Tijdschr Geneeskd. 2020;164:D4690

Lees verder

• Dikkedarmontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Buikvliesontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling
• Appendicitis (blindedarmontsteking): symptomen & behandeling