Ouderenzorg: incontinentie/obstipatie bij ouderen

Incontinentie bij ouderen is een enorm probleem. Het kan leiden tot huidproblemen, een verhoogd risico op blaasontsteking en een onaangename geur. Dit leidt vaak tot schaamte en het vermijden van sociaal contact. Het kan ook leiden tot vallen vanwege gehaaste bezoeken aan het toilet. Een ander probleem is obstipatie waarbij het niet lukt om een regelmatige toiletgang te hebben. Het gebeurt één keer in de drie dagen en de ontlasting is hard en keutelig. Dit artikel is een bewerking van het artikel 'Functionele beperkingen' van Herbert Habets.

Wat is incontinentie?

Incontinentie wordt als volgt gedefinieerd: ”Het ongewild verlies van urine en/of ontlasting, dat objectief aantoonbaar is en dat leidt tot hygiënische of sociale problemen.”

Tot het 65ste levensjaar komt incontinentie voornamelijk bij vrouwen voor. Na het 65ste jaar stijgt dit tot 14% van alle vrouwen. In verzorging- en verpleeghuizen is dit aantal nog hoger. Velen zoeken geen hulp.

Verstoord mictiemechanisme

Het mictiemechanisme kent twee fasen: vullingsfase van de blaas en ontledingsfase. Bij een normale ontledingsfase is de contractiekracht van de blaasspier intact. Er is een hoeveelheid van 1 tot 1,5 liter met een frequentie van 4 à 5 keer per dag.

verstoorde vullingsfase

Dit kan veroorzaakt worden door:

• Vermindering van de elasticiteit van de blaas ten gevolge van littekenvorming.
• Het te vroeg optreden van onweerstaanbare drang als gevolg van neurogene afwijkingen.
• Een te vroege instabiliteit van de blaasspier met drukverhoging die boven de afsluitdruk uitstijgt.
• Een defect afsluitmechanisme
• Door drukverhoging in de buik tijdens hoesten, niezen, persen

verstoorde ontlediging van de blaas

• Het wegvallen van de contractiekracht van de blaasspier.
• Het niet goed samenwerken van de blaasspier en het afluitmechanisme.
• Een gestoorde doorgankelijkheid van de uretha.

Er zijn vier verschillende vormen van incontinentie: stress-incontinentie, urge-incontinentie, overloop-incontinentie, functionele incontinentie (niet urologisch van aard).

verpleegkundige interventies

Voor interventies gelden de volgende criteria: aard van de incontinentie, mate van incontinentie, urineersnelheid, geslacht/leeftijd, lichaamsgewicht in verhouding tot de lengte, specifieke kenmerken cliënt, zelfredzaamheid cliënt en bijzonder omstandigheden. Er wordt door een verpleegkundige een lijst bijgehouden.

Wat is obstipatie?

definitie obstipatie

De toestand waarin iemands stoelgang een verandering ondergaat, gekenmerkt door een verminderde frequentie van ontlasting en/of harde droge ontlasting.

risicofactoren ontstaan obstipatie

• vezelarme voeding
• te weinig lichaamsbeweging
• te weinig voeding
• uitdroging/ te beperkte vochtinname
• medicijngebruik
• depressie
• polyneuropathie
• recente buik/darmoperatie

verpleegkundige interventies

Een verpleegkundige houdt een observatielijst bij van het ontlastingpatroon. Uitdrogingsverschijnselen nemen een belangrijke aandachtspunt. Goede voorlichting aan de oudere is belangrijk. Dat betreft vooral vezelrijke voeding, voldoende vocht en voldoende lichaamsbeweging.

Lees verder

• Ouderenzorg: immobiliteit, slechthorendheid, slechtziendheid