Ziekte van Ménière: duizeligheid, misselijkheid, oorsuizen

De ziekte van Ménière kenmerkt zich door de symptomen duizeligheid, misselijkheid en oorsuizen. Bij de ziekte van Ménière heb je last van heftige aanvallen van draaiduizelingen, slecht horen en oorsuizen. De ziekte van Ménière is een aandoening waarbij het binnenoor niet naar behoren werkt, hetgeen leidt tot de klachtencombinatie periodieke, aanvalsgewijze rotatie vertigo of draaiduizeligheid, gehoorverlies en oorsuizen. De ziekte wordt gekenmerkt door periodieke aanvallen, met over het algemeen een klachtenvrije periode tussen de aanvallen door. De precieze oorzaak van de ziekte van Ménière is onbekend. De ziekte van Ménière neemt allengs in ernst af. Er zijn verschillende behandelingen om te leren omgaan met oorsuizen. De ziekte is oer het algemeen met behandeling goed onder controle te krijgen.

• Wat is de ziekte van Ménière?
• Oorzaak van de ziekte van Ménière
• Wie krijgen de ziekte van Ménière?
• Risicofactoren
• Wat zijn de verschijnselen en symptomen van de ziekte van Ménière?
• Rotatie vertigo
• Oorsuizen
• Gehoorverlies
• Auditieve volheid (druk in het middenoor)
• Overige symptomen
• Beloop
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Aanvullend onderzoek
• Diagnosestelling
• Differentiaaldiagnose
• Behandeling van de ziekte van Ménière
• Levensstijl: Vermijd stress en leer ermee omgaan
• Informatie delen: Betrek je omgeving erbij
• Medicatie: Wat kan de arts voorschrijven?
• Rust en prikkels vermijden tijdens een aanval
• Dieet en vochtregulatie: Minder zout, geen koffie
• Hulpmiddelen: Hoortoestel en prismabril
• Chirurgie: Alleen in uitzonderlijke gevallen
• Prognose
• Aanvallen worden vaak minder
• Leven met Ménière: Schikken en berusten
• Periodes van verlichting
• Kortom: Er is hoop!

Wat is de ziekte van Ménière?

De ziekte van Ménière is een aandoening waarbij het binnenoor - het binnenste deel van het oor - niet goed werkt. Het is een onvoorspelbare en uitputtende aandoening, die duizeligheid (draaierigheid of vertigo), gehoorverlies en oorsuizen (tinnitus) veroorzaakt. De ziekte treedt doorgaans op in één oor, maar kan ook in beide oren voorkomen. De Franse arts Prosper Ménière (18 juni 1799 - 7 februari 1862), heeft deze ziekte als eerste beschreven.

Oorzaak van de ziekte van Ménière

De precieze oorzaak van de ziekte van Ménière is nog altijd een mysterie. Maar wetenschappers hebben wel een sterk vermoeden over wat er misgaat in je oor. Waarschijnlijk ontstaat de aandoening doordat de vloeistoffen in je binnenoor, de endolymfe en perilymfe, met elkaar in contact komen. Deze vloeistoffen zijn normaal netjes gescheiden door het membraan van Reissner. Maar als dat membraan scheurt, raken ze vermengd, en dan begint de ellende. Het resultaat? Je gehoororgaan en evenwichtsorgaan raken helemaal van slag.

De verstoring door die vermenging kan leiden tot allerlei nare symptomen zoals duizeligheid, oorsuizen en gehoorverlies. Hoewel de exacte reden waarom het membraan scheurt niet helemaal duidelijk is, vermoeden experts dat factoren zoals stress, infecties, allergieën of zelfs genetische aanleg een rol kunnen spelen. Kortom, er is nog veel te ontdekken, maar één ding is zeker: de ziekte van Ménière maakt je binnenoor behoorlijk in de war!

Wie krijgen de ziekte van Ménière?

In de meeste gevallen is slechts één oor betrokken, maar bij ongeveer 10% tot 20% van de patiënten treedt de aandoening op in beide oren. De ziekte van Ménière treedt meestal op bij personen in de leeftijd van 20 tot 50 jaar. Oudere mensen kunnen het evenwel ook krijgen, kinderen slechts sporadisch. Mannen en vrouwen worden in gelijke mate getroffen.

Risicofactoren

Een middenoorontsteking, een luchtweginfectie, langdurige stress of vermoeidheid, zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van deze aandoening. Er is ook een verband met (excessief) alcoholgebruik, roken en een hoge zoutconsumptie. Andere risicofactoren zijn atherosclerose (slagaderverkalking), diabetes (suikerziekte), dyslipidemie (verstoring van de vetstofwisseling/stoornis in het bloed), een abnormale respons van het immuunsysteem, een allergie, een familiale geschiedenis van de ziekte van Ménière, een hoofdtrauma, het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, hoge bloeddruk (hypertensie), migraine, obesitas (zwaarlijvigheid), roken en slaapapneu.

Wat zijn de verschijnselen en symptomen van de ziekte van Ménière?

De ziekte wordt gekenmerkt door periodieke aanvallen, met over het algemeen een klachtenvrije periode tussen de aanvallen door. Sommige patiënten houden een zweverig gevoel tussen de aanvallen. De duur van deze klachtenvrije periode kan sterk variëren: van enkele uren tot maanden en zelfs jaren. De symptomen wisselen van mild tot ernstig. Een aanval kan in het begin van de ziekte wel tot enkele uren duren. Dit neemt later steeds meer af.

De symptomen van de ziekte van Ménière zijn de volgende:

Rotatie vertigo

Aanvallen van een draaierig gevoel (draaiduizeligheid), verstoring van het evenwicht met valneigingen, misselijkheid en soms braken. Dit is meestal de meest lastige symptoom. Patiënten zijn tijdens zo'n aanval uitgeschakeld, en zoeken bij voorkeur hun bed op.

Oorsuizen

Tinnitus of oorsuizen: Een brullend, sissend, krakend, zoemend, machineachtig of suizend geluid in het oor.

Gehoorverlies

Bij sommige patiënten treedt geleidelijk gehoorverlies op, beginnend bij de laag frequente geluiden. Naarmate de ziekte vordert verergert meestal het gehoorverlies.

Auditieve volheid (druk in het middenoor)

Deze oorvolheid laat zich het beste omschrijven als een gevoel van luchtdruk of druk in het middenoor.

Overige symptomen

Bleekheid, transpireren (zweten), een langzame hartslag en diarree kunnen zich ook voordoen.

Beloop

Door de bank genomen wordt het gehoor in de loop der tijd slechter, terwijl de aanvallen van duizeligheid allengs verdwijnen. De ziekte van Ménière komt op een gegeven moment vrijwel altijd tot rust. Hier kan echter geruime tijd overheen gaan.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De diagnose van de ziekte van Ménière begint meestal met een uitgebreid gesprek, ook wel de anamnese genoemd. De KNO-arts vraagt je alles over je klachten: Hoe vaak heb je aanvallen van duizeligheid? Is er sprake van gehoorverlies of oorsuizen? En hoe lang houden de symptomen aan? Vervolgens wordt er een lichamelijk onderzoek gedaan om te achterhalen of je evenwicht en gehoor nog goed functioneren. Een belangrijk onderdeel hierbij is een gehoortest. Hierbij wordt gemeten hoe goed je verschillende tonen en geluidssterktes kunt horen. Soms wordt er ook een evenwichtsonderzoek gedaan om te kijken of je evenwichtsorgaan nog optimaal werkt.

Aanvullend onderzoek

Als er na de eerste onderzoeken nog vragen zijn, kan de arts beslissen om aanvullende onderzoeken te doen. Dit kan variëren van een bloedonderzoek tot een gehoorzenuwonderzoek (BERA), waarbij wordt gekeken hoe goed de signalen van je oor naar je hersenen gaan. In sommige gevallen worden beeldvormende onderzoeken, zoals een CT-scan of MRI-scan, uitgevoerd om gedetailleerde beelden van het slakkenhuis en de gehoorzenuw te maken. Dit helpt om andere oorzaken, zoals tumoren of ontstekingen, uit te sluiten. Als het nodig is, kan de arts ook doorverwijzen naar een neuroloog of internist voor verder onderzoek.

Diagnosestelling

De uiteindelijke diagnose wordt pas gesteld nadat alle andere mogelijke oorzaken van je klachten zijn uitgesloten. De arts kijkt hierbij naar de combinatie van symptomen zoals duizeligheidsaanvallen, gehoorverlies en oorsuizen. Deze periodieke, aanvalsgewijze klachten vormen samen het typische beeld van de ziekte van Ménière. Zodra alles duidelijk is, kan de diagnose gesteld worden, en vanaf daar wordt een behandelplan opgesteld dat jou helpt om met de symptomen om te gaan.

Differentiaaldiagnose

De volgende aandoeningen kunnen (aanvankelijk) een soortgelijk beeld geven

• acute middenoorontsteking (acute otitis media);
• labyrintitis (ontsteking van het labyrinth in het binnenoor);
• beroerte;
• encefalitis (hersenontsteking);
• epilepsie;
• gescheurd trommelvlies;
• goedaardige positionele vertigo (goedaardige, aanvalsgewijze, positieafhankelijke draaiduizeligheid);
• hersenstamglioom (goedaardig hersengezwel bestaande uit steunweefsel van zenuwcellen);
• hersentumor;
• intracraniële hematoom (een bloedophopingen binnen de hersenen of tussen de hersenen en de schedel);
• meningitis (hersenvliesontsteking of nekkramp, met hoofdpijn, koorts en een stijve nek);
• migraine
• multiple sclerose (MS);
• neuritis vestibularis (hierbij valt een van de evenwichtsorganen uit, waardoor heftige draaiduizelingen ontstaan);
• neurosyfilis (bacteriële infectie via seksueel contact);
• oorsmeer;
• polyarteritis nodosa;
• presbyacusis;
• reumatoïde artritis (chronische gewrichtsontsteking);
• subarachnoïdale bloeding (bloeding onder het spinnenwebvlies van de hersenen);
• Susac-syndroom;
• syncope (bewustzijnsverlies);
• syndroom van Wernicke;
• TIA (een voorbijgaande beroerte);
• trombose (vorming van een bloedklonter in een ader, slagader of het hart)
• vergiftiging met salicylaten (welke behoren tot de groep van de NSAID's);
• vreemd voorwerp uit het oor;
• ziekte van Lyme, welke wordt veroorzaakt door de Borrelia bacterie die wordt overgedragen door de teek en gepaard gaat met moeheid, rillingen, koorts, hoofdpijn, gezwollen lymfeklieren, spierpijn en gewrichtspijn.

Behandeling van de ziekte van Ménière

De ziekte van Ménière is een lastige aandoening die je leven behoorlijk kan beïnvloeden, maar gelukkig zijn er verschillende manieren om de symptomen onder controle te houden. De behandeling richt zich op dieet- en levensstijlveranderingen, medicatie en, in zeldzame gevallen, chirurgie. Hier lees je wat je kunt doen om de aanvallen te verminderen en hoe je beter kunt omgaan met de klachten.

Levensstijl: Vermijd stress en leer ermee omgaan

Stress kan een grote trigger zijn voor een aanval van Ménière. Het is daarom belangrijk om stressvolle situaties zoveel mogelijk te vermijden. Maar omdat stress nu eenmaal niet helemaal te vermijden is, is het slim om manieren te leren om ermee om te gaan. Leer de signalen van stress vroegtijdig te herkennen, zodat je op tijd kunt ontspannen. Mindfulness of ademhalingsoefeningen kunnen helpen om je stressniveau te verlagen.

Informatie delen: Betrek je omgeving erbij

Het kan lastig zijn om steeds je omgeving uit te leggen waarom je je niet lekker voelt. Toch is het slim om je vrienden, familie en collega's in te lichten over je ziekte. Zo kunnen ze er rekening mee houden en beter begrijpen waarom je bijvoorbeeld ineens rustig moet gaan liggen tijdens een aanval. Een beetje begrip kan veel steun geven!

Medicatie: Wat kan de arts voorschrijven?

Er zijn verschillende medicijnen die kunnen helpen om de duizeligheid, misselijkheid en het braken bij een aanval van Ménière te verminderen. Deze worden meestal voorgeschreven door je arts en kunnen je helpen om de symptomen wat dragelijker te maken. Medicatie kan een belangrijke rol spelen in het verlichten van de hevigheid van de aanvallen.

Rust en prikkels vermijden tijdens een aanval

Als je voelt dat er een aanval aankomt, is het belangrijk om rustig te blijven. Ga liggen op een donkere, rustige plek en vermijd fel licht en andere prikkels. Televisie kijken of lezen kan de duizeligheid verergeren, dus probeer die activiteiten even te laten. Het kan helpen om je ogen te sluiten en diep in en uit te ademen om je lichaam te kalmeren.

Dieet en vochtregulatie: Minder zout, geen koffie

Soms wordt er medicatie voorgeschreven zoals plaspillen, in combinatie met een zoutarm dieet. Deze combinatie kan helpen om de hoeveelheid vocht in je lichaam te verminderen en de druk in je binnenoor te verlagen. Het vermijden van koffie, thee, roken en alcohol kan ook een positief effect hebben op de symptomen van Ménière. Een gezonde levensstijl en voeding kunnen dus een groot verschil maken!

Hulpmiddelen: Hoortoestel en prismabril

Bij gehoorverlies kan een hoortoestel uitkomst bieden om beter te horen of om het hinderlijke oorsuizen te maskeren. Daarnaast bestaat er een speciaal hulpmiddel tegen duizeligheid: de Utermöhlen-prismabril (UPB). Uit onderzoek blijkt dat veel patiënten die deze bril dragen, een significante vermindering ervaren van zowel het aantal duizeligheidsaanvallen als de hevigheid ervan. Zeker het proberen waard!

Chirurgie: Alleen in uitzonderlijke gevallen

In Nederland wordt een operatie voor de ziekte van Ménière zelden uitgevoerd. Hier wordt de voorkeur gegeven aan niet-operatieve behandelingen, omdat de aandoening over het algemeen niet verholpen kan worden door een ingreep. Toch kan een operatie in zeer ernstige gevallen, waarbij andere behandelingen niet helpen, overwogen worden. Gelukkig komt dit maar weinig voor.

Prognose

De ziekte van Ménière kan een grote invloed hebben op je dagelijkse leven, maar hoe ziet de toekomst eruit met deze aandoening? Gelukkig is de vooruitblik vaak minder somber dan je zou denken. Het is waar dat het een chronische aandoening is, maar dat betekent niet dat je voor altijd getroffen zult zijn door hevige aanvallen. Bij veel patiënten neemt de frequentie en intensiteit van de aanvallen mettertijd af.

Aanvallen worden vaak minder

Een bemoedigend feit: naarmate je ouder wordt, nemen de aanvallen van duizeligheid en oorsuizen vaak af. Dit betekent dat je minder belemmerd zult worden door de ziekte. Het gehoorverlies kan blijvend zijn, maar met een hoortoestel kun je dat goed opvangen en aanpassen aan je situatie.

Leven met Ménière: Schikken en berusten

De sleutel tot een goede toekomst ligt vaak in het aanpassen van je levensstijl. Door stress te vermijden, gezonde voeding te kiezen en hulpmiddelen zoals een prismabril te gebruiken, krijg je meer grip op je leven. Door op tijd signalen te herkennen en rust te nemen, kun je de symptomen vaak beter beheersen.

Periodes van verlichting

Er zijn tijden waarin je nagenoeg geen last hebt van de ziekte. Sommige mensen gaan maanden of zelfs jaren zonder ernstige aanvallen door het leven. Deze periodes van rust geven je de kans om bij te komen en meer controle te voelen over je gezondheid en welzijn.

Kortom: Er is hoop!

Hoewel Ménière niet te genezen is, betekent dat niet dat je toekomst grauw is. Met de juiste aanpassingen leer je omgaan met de symptomen, zodat ze je leven niet domineren. Aanvallen kunnen zeldzamer worden, en ondanks de uitdagingen kun je uiteindelijk een leven leiden waarin de ziekte op de achtergrond blijft.

Zorg goed voor jezelf, luister naar je lichaam en onthoud: zelfs met Ménière zijn er momenten van rust en hoop!

Lees verder

• Tinnitus (oorsuizen of suizende oren): symptomen en oorzaken
• Braken (overgeven): oorzaken van braken en misselijkheid
• Jeukende oren (met afscheiding): symptomen en oorzaken
• Piep in oor: fluiten, suizen, piepen en brommen in oor