Ziekte van Ménière: duizeligheid, misselijkheid, oorsuizen

De ziekte van Ménière kenmerkt zich door de symptomen duizeligheid, misselijkheid en oorsuizen. Bij de ziekte van Ménière heb je last van heftige aanvallen van draaiduizelingen, slecht horen en oorsuizen. De ziekte van Ménière is een aandoening waarbij het binnenoor niet naar behoren werkt, hetgeen leidt tot de klachtencombinatie periodieke, aanvalsgewijze rotatie vertigo of draaiduizeligheid, gehoorverlies en oorsuizen. De ziekte wordt gekenmerkt door periodieke aanvallen, met over het algemeen een klachtenvrije periode tussen de aanvallen door. De precieze oorzaak van de ziekte van Ménière is onbekend. De ziekte van Ménière neemt allengs in ernst af. Er zijn verschillende behandelingen om te leren omgaan met oorsuizen. De ziekte is oer het algemeen met behandeling goed onder controle te krijgen.

• Wat is de ziekte van Ménière?
• Waardoor wordt de ziekte van Ménière veroorzaakt?
• Wie krijgen de ziekte van Ménière?
• Risicofactoren
• Wat zijn de verschijnselen en symptomen van de ziekte van Ménière?
• Rotatie vertigo
• Oorsuizen
• Gehoorverlies
• Auditieve volheid (druk in het middenoor)
• Overige symptomen
• Beloop
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Aanvullend onderzoek
• Diagnosestelling
• Differentiaaldiagnose
• Hoe kan de ziekte van Menière worden behandeld?
• Prognose

Wat is de ziekte van Ménière?

De ziekte van Ménière is een aandoening waarbij het binnenoor - het binnenste deel van het oor - niet goed werkt. Het is een onvoorspelbare en uitputtende aandoening, die duizeligheid (draaierigheid of vertigo), gehoorverlies en oorsuizen (tinnitus) veroorzaakt. De ziekte treedt doorgaans op in één oor, maar kan ook in beide oren voorkomen. De Franse arts Prosper Ménière (18 juni 1799 - 7 februari 1862), heeft deze ziekte als eerste beschreven.

Waardoor wordt de ziekte van Ménière veroorzaakt?

De precieze oorzaak van de aandoening is onbekend. Waarschijnlijk wordt de aandoening veroorzaakt doordat de vloeistoffen endolymfe (een vloeistof in het vliezig labyrint) en perilymfe (een vloeistof in het benig labyrint) die normaal gesproken van elkaar gescheiden zijn door het membraan van Reissner, door een scheurtje in dat membraam onbedoeld met elkaar vermengd raken. Dit heeft tot gevolg dat het gehoororgaan en het evenwichtsorgaan van slag raken.

Wie krijgen de ziekte van Ménière?

In de meeste gevallen is slechts één oor betrokken, maar bij ongeveer 10% tot 20% van de patiënten treedt de aandoening op in beide oren. De ziekte van Ménière treedt meestal op bij personen in de leeftijd van 20 tot 50 jaar. Oudere mensen kunnen het evenwel ook krijgen, kinderen slechts sporadisch. Mannen en vrouwen worden in gelijke mate getroffen.

Risicofactoren

Een middenoorontsteking, een luchtweginfectie, langdurige stress of vermoeidheid, zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van deze aandoening. Er is ook een verband met (excessief) alcoholgebruik, roken en een hoge zoutconsumptie. Andere risicofactoren zijn atherosclerose (slagaderverkalking), diabetes (suikerziekte), dyslipidemie (verstoring van de vetstofwisseling/stoornis in het bloed), een abnormale respons van het immuunsysteem, een allergie, een familiale geschiedenis van de ziekte van Ménière, een hoofdtrauma, het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, hoge bloeddruk (hypertensie), migraine, obesitas (zwaarlijvigheid), roken en slaapapneu.

Wat zijn de verschijnselen en symptomen van de ziekte van Ménière?

De ziekte wordt gekenmerkt door periodieke aanvallen, met over het algemeen een klachtenvrije periode tussen de aanvallen door. Sommige patiënten houden een zweverig gevoel tussen de aanvallen. De duur van deze klachtenvrije periode kan sterk variëren: van enkele uren tot maanden en zelfs jaren. De symptomen wisselen van mild tot ernstig. Een aanval kan in het begin van de ziekte wel tot enkele uren duren. Dit neemt later steeds meer af.

De symptomen van de ziekte van Ménière zijn de volgende:

Rotatie vertigo

Aanvallen van een draaierig gevoel (draaiduizeligheid), verstoring van het evenwicht met valneigingen, misselijkheid en soms braken. Dit is meestal de meest lastige symptoom. Patiënten zijn tijdens zo'n aanval uitgeschakeld, en zoeken bij voorkeur hun bed op.

Oorsuizen

Tinnitus of oorsuizen: Een brullend, sissend, krakend, zoemend, machineachtig of suizend geluid in het oor.

Gehoorverlies

Bij sommige patiënten treedt geleidelijk gehoorverlies op, beginnend bij de laag frequente geluiden. Naarmate de ziekte vordert verergert meestal het gehoorverlies.

Auditieve volheid (druk in het middenoor)

Deze oorvolheid laat zich het beste omschrijven als een gevoel van luchtdruk of druk in het middenoor.

Overige symptomen

Bleekheid, transpireren (zweten), een langzame hartslag en diarree kunnen zich ook voordoen.

Beloop

Door de bank genomen wordt het gehoor in de loop der tijd slechter, terwijl de aanvallen van duizeligheid allengs verdwijnen. De ziekte van Ménière komt op een gegeven moment vrijwel altijd tot rust. Hier kan echter geruime tijd overheen gaan.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De diagnose van de ziekte van Ménière wordt voornamelijk gesteld op basis van de anamnese en lichamelijk onderzoek. Bij een vermoeden van de ziekte van Ménière wordt door een KNO-arts het gehoor getest. Eventueel kan een evenwichtsonderzoek worden verricht.

Aanvullend onderzoek

Soms zijn aanvullende onderzoeken nodig, zoals bloedonderzoek, onderzoek naar het functioneren van de gehoorzenuw (BERA), het maken van foto's met behulp van röntgenonderzoek (CT-scan) of MRI-scan van het slakkenhuis en de gehoorzenuw en in sommige gevallen kan het nodig zijn een neuroloog of internist te raadplegen.

Diagnosestelling

Na bovenstaand onderzoek waarbij andere oorzaken (zie 'differentiaaldiagnose') zijn uitgesloten, leidt de klachtencombinatie periodieke, aanvalsgewijze rotatie vertigo of draaiduizeligheid, gehoorverlies en oorsuizen tot het stellen van de diagnose 'ziekte van Ménière'.

Differentiaaldiagnose

De volgende aandoeningen kunnen (aanvankelijk) een soortgelijk beeld geven

• acute middenoorontsteking (acute otitis media);
• labyrintitis (ontsteking van het labyrinth in het binnenoor);
• beroerte;
• encefalitis (hersenontsteking);
• epilepsie;
• gescheurd trommelvlies;
• goedaardige positionele vertigo (goedaardige, aanvalsgewijze, positieafhankelijke draaiduizeligheid);
• hersenstamglioom (goedaardig hersengezwel bestaande uit steunweefsel van zenuwcellen);
• hersentumor;
• intracraniële hematoom (een bloedophopingen binnen de hersenen of tussen de hersenen en de schedel);
• meningitis (hersenvliesontsteking of nekkramp, met hoofdpijn, koorts en een stijve nek);
• migraine
• multiple sclerose (MS);
• neuritis vestibularis (hierbij valt een van de evenwichtsorganen uit, waardoor heftige draaiduizelingen ontstaan);
• neurosyfilis (bacteriële infectie via seksueel contact);
• oorsmeer;
• polyarteritis nodosa;
• presbyacusis;
• reumatoïde artritis (chronische gewrichtsontsteking);
• subarachnoïdale bloeding (bloeding onder het spinnenwebvlies van de hersenen);
• Susac-syndroom;
• syncope (bewustzijnsverlies);
• syndroom van Wernicke;
• TIA (een voorbijgaande beroerte);
• trombose (vorming van een bloedklonter in een ader, slagader of het hart)
• vergiftiging met salicylaten (welke behoren tot de groep van de NSAID's);
• vreemd voorwerp uit het oor;
• ziekte van Lyme, welke wordt veroorzaakt door de Borrelia bacterie die wordt overgedragen door de teek en gepaard gaat met moeheid, rillingen, koorts, hoofdpijn, gezwollen lymfeklieren, spierpijn en gewrichtspijn.

Hoe kan de ziekte van Menière worden behandeld?

De behandeling voor de ziekte van Menière zijn dieet- en levensstijlveranderingen, medicatie en slechts zelden chirurgie:

• Vermijd stressvolle situaties en spanningen. Leer omgaan met stress en leer de signalen van stress vroegtijdig te herkennen.
• De patiënt doet er verstandig aan zijn of haar omgeving in te lichten over de ziekte, zodat er rekening mee gehouden kan worden.
• De arts kan geneesmiddelen voorschrijven om de duizeligheid, de misselijkheid en het braken tegen te gaan.
• Ga bij een opkomende aanval rustig liggen, en vermijd fel licht. Televisie kijken en lezen zijn activiteiten die worden afgeraden.
• Soms worden plaspillen voorgeschreven, in combinatie met een zoutarm dieet, waardoor de hoeveelheid vocht in het lichaam afneemt.
  Koffie vermijden bij de ziekte van Menière / Bron: Istock.com/PuwanaiSomwan
• Andere voedingsadviezen bestaan vaak uit het niet drinken van koffie of thee en het vermijden van roken en alcohol.
• Een hoortoestel kan het gehoorverlies compenseren of het oorsuizen maskeren.
• Ter bestrijding van de duizeligheid kan de Utermöhlen-prismabril (UPB) worden voorgeschreven. Uit onderzoek blijkt dat een ruime meerderheid van de patiënten die de prismabril altijd dragen, een significante vermindering ervaart van het aantal en tevens de hevigheid van hun duizeligheidsklachten.
• In Nederland wordt zelden een operatie uitgevoerd. Hier te lande is men van mening dat de ziekte niet te verhelpen is door een operatieve ingreep.

Prognose

De ziekte van Ménière valt in het algemeen vrij goed onder controle te houden met bovenvermelde behandelingen. De ziekte van Ménière neemt over het algemeen in de loop der tijd in ernst af en kan spontaan verdwijnen.

Lees verder

• Tinnitus (oorsuizen of suizende oren): symptomen en oorzaken
• Braken (overgeven): oorzaken van braken en misselijkheid
• Jeukende oren (met afscheiding): symptomen en oorzaken
• Piep in oor: fluiten, suizen, piepen en brommen in oor