Eczema herpeticum: symptomen, oorzaken en behandeling

Eczema herpeticum wordt meestal gezien als een complicatie van constitutioneel eczeem, waarbij de huid geïnfecteerd raakt door het herpes simplex virus (HSV). Deze boosdoener is bekend van de koortslip. Mannen en vrouwen van alle leeftijden kunnen eczema herpeticum krijgen, maar het wordt vaker gezien bij zuigelingen en kinderen met constitutioneel eczeem. Andere risicofactoren voor eczema herpeteticum zijn psoriasis en ernstige brandwonden. De symptomen van eczeema herpeteticum bestaat uit de aanwezigheid van met vocht gevulde huidlaesies die zweren. Het getroffen gebied is vaak het hoofd- en nekgebied en de romp van het lichaam. De aandoening kan gepaard gaan met koorts, vermoeidheid en gezwollen lymfeklieren. Door toediening van antivirale middelen kan de ernst van de infectie verminderd worden. De prognose voor eczema herpeticum is in veel gevallen goed. Maar de uitkomst is ook afhankelijk van je algehele gezondheidstoestand en de ernst van de infectie.

• Wat is eczema herpeticum?
• Synoniemen
• Eczema herpeticum in vogelvlucht
• Oorzaken eczema herpeticum
• Herpes simplex virus type 1 of 2
• Wie krijgen het?
• Andere oorzaken van een aangetaste huidbarrière
• Symptomen van eczema herpeticum
• Locatie
• Incubatietijd
• Huid
• Inwendige organen
• Risicofactoren
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling eczema herpeticum
• Complicaties van eczema herpeticum
• Preventie
• Prognose
• Do's en don'ts

Wat is eczema herpeticum?

Eczema herpeticum is een complicatie van constitutioneel eczeem, ook wel atopisch eczeem genoemd. Hierbij is de huid geïnfecteerd met een virus dat ook de bekende koortslip veroorzaakt: het herpes simplex virus (HSV). Het wordt gekenmerkt door koorts en groepen jeukende blaasjes.

Synoniemen

Eczema herpeticum staat ook bekend als 'Kaposi's varicelliforme eruptie' omdat het oorspronkelijk werd beschreven door Kaposi in 1887. Deze arts vond namelijk dat de tekenen veel weg hadden van waterpokken.

Eczema herpeticum in vogelvlucht

• Virale infectie: Ernstige huidinfectie veroorzaakt door het herpes simplex-virus.
• Eczematische huid: Treft vaak mensen met reeds bestaand eczeem.
• Snelle verspreiding: Virus verspreidt zich snel over aangetaste huid.
• Koorts en malaise: Kan gepaard gaan met koorts en algemeen onwelzijn.
• Blaren en zweren: Vorming van pijnlijke blaren en zweren op de huid.
• Oogcomplicaties: Risico op ooginfecties en -schade bij aantasting van het gezicht.
• Ziekenhuisopname: Soms is een opname in het ziekenhuis noodzakelijk.
• Antivirale medicatie: Arts zal antivirale middelen voorschrijven om de infectie te bestrijden.
• Besmettelijkheid: Het virus kan worden overgedragen via direct contact.
• Snelle interventie: Vroege diagnose en behandeling verkleinen de kans op complicaties.

Oorzaken eczema herpeticum

Wanneer het herpes simplex virus in een huidlaesie van een persoon met constitutioneel eczeem terechtkomt, veroorzaakt het eczema herpeticum. Het is een ernstige en potentieel levensbedreigende infectie. Het komt soms ook voor bij mensen zonder eczeem bij wie de huidbarrière getroffen is. Daarom is de term 'Kaposi's varicelliforme eruptie' beter.

Herpes simplex virus type 1 of 2

De meeste gevallen van eczema herpeticum zijn het gevolg van herpes simplex virus type 1 of 2. Soms zijn er andere virussen in het spel, zoals coxsackievirus A16 (de veroorzaker van hand-, voet- en mondziekte, niet te verwarren met mond- en klauwzeer). HSV heeft - net als ieder ander virus - buiten het menselijk lichaam slechts een korte levensduur. Iemand raakt besmet met dit virus door direct huid- of slijmvliescontact (zoenen, seksueel contact) met een persoon die is geïnfecteerd of soms ook via bepaalde gebruiksvoorwerpen. Eczema herpeticum ontstaat meestal tijdens een eerste episode van herpes simplex-infectie (primaire infectie of primaire herpes genaamd). De verschijnselen treden na 5 tot 12 dagen op na contact met een besmet persoon.

Wie krijgen het?

Mannen en vrouwen van alle leeftijden kunnen eczema herpeticum krijgen, maar het wordt vaker gezien bij zuigelingen en kinderen met constitutioneel eczeem. Dit komt doordat de huidbarrière bij patiënten met constitutioneel eczeem minder effectief is; de huid is vaak stuk en daardoor vatbaar voor infecties. Atopici lijken voorts verminderde immuniteit voor een herpes infectie te hebben.

Andere oorzaken van een aangetaste huidbarrière

Eczema herpeticum kan ook optreden wanneer de huidbarrière op een andere manier is aangetast, bijvoorbeeld door:

• Brandwonden;
• Pemphigus vulgaris;
• De ziekte van Darier, een zeldzame erfelijke verhoorningstoornis van de huid;
• Mycosis fungoides, een zeldzame vorm van huidkanker;
• Ichthyosis, een erfelijke verhoorningsstoornis.

Mensen met constitutioneel eczeem of één van bovengenoemde condities, dienen te nauw contact met iemand met een actieve herpesinfectie te vermijden.

Symptomen van eczema herpeticum

Locatie

Eczema herpeticum verschijnt meestal op het gezicht en in de nek. Het kan ook op andere plaatsen op het lichaam verschijnen, zoals de handen.

Incubatietijd

Het kan tot twee weken duren voordat de symptomen verschijnen na het eerste contact met het herpes simplex-virus.

Huid

Symptomen van eczema herpeticum op de huid zijn onder meer:

• groepjes van kleine blaren die jeuken en pijnlijk zijn
• blaren die er rood, paars of zwart uitzien
• blaren die pus afscheiden wanneer ze openbreken
• hoge koorts en koude rillingen
• gezwollen lymfeklieren
• algehele malaise

Eczema herpeticum begint met jeukende en/of pijnlijke blaren, die vaak optreden in groepjes. Voorkeurslocaties zijn het gezicht en de hals. De (pussige) blaasjes gaan in een later stadium over in korstjes en erosies. In zeldzame gevallen manifesteren de blaasjes zich over het gehele lichaam. Bij een eerste infectie met het virus, voelt de patiënt zich vaak ziek, is er vaak koorts en zijn de lymfeklieren gezwollen. De laesies genezen over een periode van 2-6 weken.

Inwendige organen

Meestal wordt alleen de huid en andere oppervlakkige delen van het lichaam geïnfecteerd. In zeldzame gevallen kunnen inwendige organen geïnfecteerd raken, zoals de longen, de lever en de hersenen (herpes-simplex-encefalitis). Deze vormen kunnen een dodelijke afloop hebben.

Risicofactoren

De risicofactoren voor eczema herpeticum omvatten bepaalde huidaandoeningen, zoals de volgende:

• atopisch eczeem
• seborroïsch eczeem
• andere vormen van eczeem
• psoriasis
• uitgebreide brandwonden
• cutaan T-cellymfoom
• Pemphigus vulgaris
• de ziekte van Darier

Personen die een slecht immuunsysteem hebben, lopen een hoog risico op infectie.

Onderzoek en diagnose

De diagnose wordt gesteld op basis van het klinisch beeld en door het doen van een viruskweek.

Behandeling eczema herpeticum

Doordat baby's, kinderen en volwassenen met atopisch eczeem, een potentieel dodelijke HSV-infectie kunnen ontwikkelen in de door eczeem aangedane huid, is behandeling te allen tijde geboden. De aandoening wordt beschouwd als één van de weinige dermatologische noodgevallen. Door toediening van antivirale middelen kan de ernst van de infectie verminderd worden. Tegelijk kan het aantal dagen dat de persoon met de infectie rondloopt aanzienlijk worden bekort. Snelle en adequate behandeling met antivirale medicatie doet de kans op een ziekenhuisopname afnemen. Een secundaire bacteriële huidinfectie met stafylokokken of streptokokken wordt behandeld met een systemisch antibioticum. Raadpleeg een oogarts als een ooglid of oog geïnfecteerd is geraakt of wanneer dit vermoed wordt.

Complicaties van eczema herpeticum

De complicaties van eczema herpeticum kunnen bestaan uit:

• Huidmisvorming vanwege de aanwezigheid van wijdverspreide laesies. Dit kan leiden tot cosmetische problemen en verhoogde emotionele stress.
• Littekens na genezing van de plekken.
• Bacteriële gesuperponeerde infecties op de huidlaesies; deze secundaire bacteriële infectie kan leiden tot bloedvergiftiging
• Ooginfectie resulterend in herpetische keratitis, leidend tot blindheid
• Verminderde of verhoogde huidskleur (hypopigmentatie respectievelijk hyperpigmentatie) na genezing van de aandoening
• Eczema herpeticum kan leiden tot ernstige verspreiding van de infectie, die zelfs tot de dood kan leiden.

Preventie

In het algemeen is het misschien niet mogelijk om eczema herpeticum te voorkomen, maar de volgende maatregelen kunnen echter worden overwogen:

• Voorkomen van triggers of uitlokkers voor onderliggende risicofactoren, zoals (atopisch) eczeem.
• Een gepaste en adequate behandeling van elke onderliggende aandoening (die een risicofactor kan zijn voor eczema herpeticum).
• Regelmatig je handen wassen om verspreiding van het virus te voorkomen.
• Vermijden van personen die een koortslip of andere infecties hebben.
• De mond afdekken tijdens hoesten of niezen.
• Vermijd blootstelling aan of direct contact met personen die besmet zijn.

Prognose

Eczema herpeticum heeft meestal een goede prognose als het vroegtijdig wordt vastgesteld en behandeld.. Het is bekend dat de huidlaesies binnen 2-6 weken genezen. De prognose bij personen met verminderde immuniteit is echter meestal slecht

Do's en don'ts

Het te hard reinigen van de huid met sterke chemicaliën of zepen kan de huidaandoening verergeren. Wees voorzichtig, vermijd sterke zepen en chemicaliën die de aandoening mogelijk kunnen verslechteren. De aanwezigheid van vuil op het lichaam is geen oorzakelijke factor voor eczema herpeticum. Het helpt echter om schoon en hygiënisch te zijn, wat voorkomt dat de aandoening verergert.

Lees verder

• Koortslip baby: symptomen, behandeling en voorkomen
• Koortslip: symptomen, oorzaak, behandeling en voorkomen
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Seborroïsch eczeem (hoofdroos): symptomen en behandeling
• Eczeem (soorten eczeem): symptomen, oorzaak en behandeling