Een tic of zenuwtrek, wat is het en hoe ga je ermee om?

Een tic of zenuwtrek is een onwillekeurige beweging of een onwillekeurig geluid. Een zenuwtrek gebeurt spontaan, men heeft er geen controle op. Er zijn motorische tics, waarbij er sprake is van een beweging, en vocale tics, waarbij de tic zich uit in en geluid. Tics komen veel voor bij kinderen, de meeste kinderen groeien er weer overheen. Over het algemeen hoeven tics niet behandeld te worden, maar er zijn wel behandelingen mogelijk. Gilles de la Tourette is een bekende aandoening met tics.

Wat is een tic?

Een tic is een spontane zenuwtrekking. Hier is niets aan te doen, de persoon die de tic maakt kan het niet helpen. Een tic of zenuwtrek is te herkennen aan een plotselinge en snelle beweging of geluid. Dit herhaalt zich regelmatig, maar er zit geen vast ritme in. Tics zijn in twee categorieën op te delen, motorische tics en vocale tics.

Motorische tics komen het meeste voor. Deze tics zijn een beweging, doorgaans een kort trekje van de spieren. Voorbeelden van veel voorkomende motorische tics zijn:
  • Knipperen met de ogen
  • Gezichtsspieren aanspannen en weer ontspannen
  • Met de neus trekken
  • Schoudertrekkingen
  • Gebaren maken

Vocale tics komen niet zo vaak voor als motorische tics. Vaak zijn ze wel opvallender, maar dit is niet altijd het geval. Vocale tics zijn onder andere:
  • Kuchen
  • Snuiven
  • Woorden of zinnen roepen

Niet iedere keer met de ogen knipperen of kuchen is een tic. Er is pas sprake van een tic wanneer de uiting niet gecontroleerd kan worden.

Tics bij kinderen

Tics komen bij veel kinderen en jongeren voor. Meestal gaan ze na enige tijd weer weg. De meeste tics zijn binnen en maand over en treden niet elke dag op. Dit is even vervelend, maar levert geen verdere problemen op. Er is sprake van ‘passagère tic-stoornis’ wanneer de tics een maand tot een jaar aanwezig zijn. In dit geval gaan ze ook vanzelf weer over. Tics kunnen echter ook langer aanwezig blijven.

Het ontstaan van tics

Over het ontstaan van tics is weinig bekend. Er is bij een tic sprake van een verstoring in de hersenen. Er wordt een actie uitgevoerd die doorgaans alleen bewust wordt uitgevoerd, alleen hebben de hersenen hiertoe geen opdracht gegeven. Het is ook goed mogelijk dat omgevingsfactoren een rol spelen bij tics, onder andere tijdens en rondom de geboorte, maar ook stress kan een effect hebben.

Wanneer komt het voor?

Tics komen vooral veel bij kinderen en jongeren voor. Ze ontwikkelen zich op een jonge leeftijd, maar later groeit het kind er meestal weer overheen. Ook bij volwassenen kunnen tics spontaan voorkomen, zelfs zonder dat ze eerder voorkwamen. In stressvolle situaties verergeren tics of worden ze zichtbaar.

Chronische tics

Chronische tics zijn zenuwtrekken die langer aanhouden. Bij chronische tics is er sprake van een ‘ticstoornis’. Bij een voorbijgaande ticstoornis is er sprake van zowel motorische als vocale tics. Deze tics gaan echter binnen een jaar over.

Een chronische ticstoornis houd langer dan een jaar aan. Er treed echter of een motorische of een verbale tic op, nooit een combinatie van de twee.

Gilles de la Tourette is een stoornis waarbij verschillende tics, zowel motorisch als verbaal, gedurende meer dan een jaar optreden. Dit is niet altijd schelden, zoals soms gedacht wordt. Gilles de la Tourette treed meestal rond het zevende levensjaar op en wordt progressief erger. Rond de elfde komen doorgaans pas verbale tics naar voren. In ongeveer de helft van de gevallen treed spontane verbetering op rond de pubertijd.

Valt het op?

Kleine tics vallen doorgaans niet op. Kinderen hebben meestal zelf niet door dat ze een tic hebben. Het is ook niet nodig ze erop te wijzen. Dit kan het kind onzeker maken, aangezien hij er niets aan kan doen. Jongeren en volwassenen voelen meestal wel aan dat ze een tic hebben. Het trekken met het oog komt veel voor en is goed aan te voelen. Omdat je dit zelfs sterk voelt, lijkt het of het ook voor anderen een duidelijke tic is. Dit is echter niet het geval, in de meeste gevallen is het niet zichtbaar. Een tic als deze komt vaak op vlak voor een stressvolle situatie, zoals het geven van een presentatie voor een groot publiek.

Tics verhullen en verbergen

Een tic is niets om je voor te schamen, maar soms voelt het beter om het te kunnen verbergen. Het gevoel dat iedereen naar je zenuwtrek kijkt niet fijn. Een tic op het gezicht is moeilijk te verbergen, maar tics met de handen of voeten zijn doorgaans goed onzichtbaar te maken. Merk je dat je meer tics maakt dan gewoonlijk, dan kun je bijvoorbeeld je handen onder een tafel houden of in je zakken steken. Met schoenen die ruimte laten boven je tenen valt het bewegen van tenen ook niet op, een wijde broek kan je voeten zelfs bijna helemaal verbergen. Belangrijk is dat je je niet onzeker gaat voelen door je tic. Je kunt er niets aan doen en de meeste mensen hebben het waarschijnlijk niet eens door.

Behandeling

In de meeste gevallen is behandeling niet nodig. Er wordt slechts overgegaan op behandeling wanneer de tic een negatieve invloed heeft op het dagelijks leven. Het is dan doorgaans ook niet nodig om naar een dokter te gaan met een zenuwtrek. Wel kan een dokter worden bezocht wanneer de zenuwtrek je (sociale) leven beïnvloed of wanneer onduidelijk is of er sprake is van een eenvoudige tic of een meer ernstige aandoening, zoals een epileptische aanval. Tics kunnen worden behandeld door middel van therapie, medicatie of een combinatie van de twee.

Therapie

Therapie heeft als voordeel dat het geen bijeffecten heeft. Het nadeel is dat het veel tijd kost. In niet alle gevallen is therapie succesvol, maar dit geld ook voor medicatie. Therapie richt zich op het wegnemen van stress en spanning, wat de tics kan verergeren. Een andere vorm van therapie die kan werken is het doorbreken van de cirkel. Sommige mensen voelen een tic aankomen. Door op zo’n moment een bewuste beweging of geluid te maken, kan de tic worden bestreden.

Medicatie

Medicatie werkt niet altijd en kan veel bijeffecten hebben. De medicatie moet vaak over langere periodes genomen worden, wat duidelijk een nadeel is. Voordeel is dat het weinig tijd kost, je bent niet iedere week een uur in therapie. Dopamine blokkerende antipsychotica hebben in veel gevallen effect op de tics, vooral met haloperidol, pimozide en risperidon worden goede resultaten geboekt. Nadeel is dat ze ook sufheid, leermoeilijkheden, angst en depressie tot gevolg kunnen hebben.

Het is belangrijk om voor tot een behandeling wordt overgegaan goed na te denken of dit het wel waard is. Kinderen kunnen een achterstand krijgen wanneer zij leerproblemen krijgen door het gebruik van medicijnen. Voor volwassenen betekent het gebruik doorgaans dat onder andere autorijden niet meer mogelijk is, vanwege de sufheid die optreed.
© 2011 - 2024 Info_lisa, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Syndroom van Gilles de la TouretteHet syndroom van Gilles de la Tourette is een neuro-psychiatrische aandoening, gekenmerkt door tics. Deze tics komen plo…
Het Gilles de la Tourette-syndroom, ongewilde ticsHet Gilles de la Tourette-syndroom, ongewilde ticsHet Gilles de la Tourette syndroom (GTS) kenmerkt zich door tics. Kortdurende, zich herhalende bewegingen op vocaal en/o…
Gilles de la Tourette syndroom en magnesium innameGilles de la Tourette syndroom en magnesium innameHet syndroom van Gilles de la Tourette is bij veel mensen bekend als 'die psychische stoornis waarbij je steeds scheldt'…
Vloeken (z)onder controleVloeken (z)onder controleHet syndroom van Gilles de la Tourette, afgekort GTS komt niet zo veel voor in Nederland. Zo’n 15.000 mensen hebben het…

Kapperseczeem: contacteczeem bij kappersKapperseczeem: contacteczeem bij kappersKapperseczeem: een contactallergie die voorkomt bij mensen die in het kappersvak werkzaam zijn. Soms komt deze contactec…
Primordiale dwerggroeiHet is bijna niet te geloven, maar er bestaan echt mensen die kleiner dan één meter zijn. Deze mensen lijden aan primord…
Bronnen en referenties
  • www.kenniscentrum-kjp.nl
  • www.e-gezondheid.be
  • www.opvoedadvies.nl
  • www.nlm.nih.gov
  • http://ltapersoonlijkeontwikkeling.com
  • www.wikipedia.org
Reacties

Josephine, 02-02-2015
Hallo, ik heb al jaren last van verschillende tikken en ik kom er maar niet van af. Het zijn vooral opvallende tikken en ik schaam me er voor. Het valt veel mensen op en er lijkt maar geen einde aan te komen. Psychologie werkt niet… Het is vooral dat ik rare bewegingen maak met mijn nek, en ogen. Ik wil er zo snel mogelijk vanaf… Iemand tips.? Reactie infoteur, 05-02-2015
Hoi Josephine

Hieronder staat een reactie van iemand die baat heeft gehad van omega 3-6-9. Wellicht een poging waard?
Heb je de tics al van jongs af aan of zijn ze later op komen zetten? Komen de tics op bepaalde momenten (bijvoorbeeld bij frustratie) of willekeurig?
Wat bedoel jet met psychologie werkt niet? Wat heb je geprobeerd?

Willem, 05-12-2014
Hallo Tamara.,ik ken het gevoel en het hoofdschudden. Ik heb het ook, niet altijd maar net zoals jij op bepaalde momenten. Mijn ervaring is om bewust met jezelf om te gaan. Weten en realiseren waar je bent en hoe jij je voelt op dat moment. Ik heb veel baat bij omega 3-6-9. visolie. Ik schud met mijn hoofd, heb de neiging tot rare gekke woorden… Dit vanaf mijn prille jeugd. Visolie heeft mij geholpen om het onder controle te krijgen en bewust zijn hoe jij je op dat moment voelt. Succes. :-) Reactie infoteur, 14-12-2014
Bedankt voor deze toevoeging.

Tamara, 13-08-2014
Ik heb al vanaf toen ik een jaar of 10 was last van tics (ben nu 23 jaar). Ze veranderen wel om de zoveel tijd maar zijn nog nooit helemaal weg geweest. Meestal waren het van die dingen als met mijn handen schudden, vingers of tenen knakken e.d. dus tics die wel degelijk wat te verbergen waren. Nu heb ik alleen een tic die erg opvalt, ik schud heel vaak heen en weer met mijn hoofd zodat die spieren in mijn nek bewegen. De tic is op zijn ergst als ik met veel mensen ben. Ik schaam me hier heel erg voor en wordt ook vaak vreemd aangekeken of uitgelachen. Als ik er erg op ga letten lukt het me wel om het te minderen maar wanneer ik een gezellig avondje uit ben gebeurt het toch veel zonder dat ik het snel doorheb. Wat kan ik hier aan doen? Ik wil er wel heel graag van af. Reactie infoteur, 14-12-2014
De dokter kan je doorverwijzen om hulp te krijgen de tic (verder) onder controle te krijgen. Laat een zenuwtrek je sociale leven niet verpesten!

Info_lisa (253 artikelen)
Gepubliceerd: 31-10-2011
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.