Ayurveda: betekenis en herkomst

Ayurveda betekent: "kennis van het leven". Het woord ayurveda bestaat uit twee gedeelten: ayur (wat leven betekent) en veda (wat kennis betekent). Het woord ayur is afgeleid van de term ayus. Ayus heeft twee betekennissen, ten eerste de vereniging van het lichaam, de zintuigen, het denken en het Zelf. Ten tweede de periode tussen geboorte en sterven.

Veda's

De veda’s zijn erg oude literatuur, sommigen zeggen de oudste literatuur ter wereld. Een kennis die op de meest fundamentele wijze het hele scheppingsproces uitdrukt.
Enkele belangrijke veda’s zijn:
  • Rigveda (de oudste veda)
  • Samaveda
  • Yajurveda
  • Atharvaveda

Rishi's

Deze Vedische kennis is afkomstig van de rishi’s. Dat zijn zieners uit de oudheid. Door uiterst fijne perceptie ervaart de rishi in zijn eigen stilte de uitdrukking van de veda’s. Het zijn impulsen van eeuwige kennis, die alleen door het proces van schouwen (kosmisch inzicht) tot stand komen.
Daarom is Ayurveda niet alleen een geneeswijze, maar vooral de kennis van het lange, gelukkige en gezonde leven.

Bronnen

De voornaamste bronnen waaruit deze Ayurvedische kennis tot ons gekomen is, zijn de Charaka Samhita en de Sushruta Samhita. Samhita betekent ‘verzameling’. Deze bronnen zijn in het Engels vertaald door o.a. Dr. Pukh Raj Sharma van het Ram Rukmini Instituut in Jodhpur in India. In dit instituut wordt veel gewerkt aan de synthese tussen de Oosterse en de Westerse geneeskunst.

De kennis van Ayurveda is in India al heel lang bekend. Waarschijnlijk al van ver voor de tijd van Boeddha (5e eeuw v. Chr.). Ayurveda is nooit een geheime leer geweest.

Oorsprong

Oorspronkelijk stamt de Ayurveda uit het Noorden van India.
Men moet zich realiseren dat de theorie en de praktijk van de Ayurveda dateren uit de tijd waarin filosofie, geneeskunde en natuurwetenschappen nog lang geen gescheiden en onderscheiden kennisgebieden waren. Dit maakt dat het begrijpen van de betekenis van de termen en de formulering van de begrippen die in de Ayurveda nog steeds gehanteerd worden, veel studie vereisen.

Heden

Deze studie doet ons terugkeren naar de basis van de principes die ten grondslag liggen aan onze eigen hedendaagse opvattingen over gezondheid, ziekte, leefwijze inclusief dieet en genezing. Vooral hierom behoort Ayurveda tot de klassieke werken en denksystemen die in de cultuurgeschiedenis zijn voortgebracht.

Het is duidelijk dat de grondleggers van Ayurveda in intellectueel opzicht en in wijsheid niet onderdeden voor de grote persoonlijkheden van onze tijd. Tegenwoordig wordt Ayurveda onderwezen aan diverse universiteiten over de hele wereld. De grote interessse voor Ayurveda heeft ertoe geleid dat de Wereld Gezondheids Organisatie gesteld heeft dat Ayurveda (vooral in India) een belangrijke bijdrage levert aan de volksgezondheid (1975).

Evenwicht

Ayurveda laat de mens in zijn waarde als zijnde een sociaal wezen.
Er dient daarom een evenwicht te zijn tussen
  • dharma (plicht)
  • artha (welstand)
  • kama (vreugde en genot, ook seksueel genot)

Door dit evenwicht verkrijgt de mens een goede gezondheid en een lang en gelukkig leven. Dit is het uitgangspunt van de Ayurveda. Dit evenwicht zal dan leiden tot Moksja (verlichting).
Hier is dus een verband zichtbaar tussen Yoga en Ayurveda.

Holistisch

De mens als sociaal wezen, is als het ware een microkosmos die in wisselwerking is met de macrokosmos (of het Universum).
Dit is een stelling uit de Samkhya, maar ook een duidelijk boodschap van de Ayurveda. Bovendien is de Ayurveda een echte holistische wetenschap waarin, in de optelsom van de talloze elementen, de ‘waarheid’ besloten zit (Samkhya).

Drijfveren

Volgens de leringen van de Ayurveda heeft ieder menselijk wezen vier biologische en spirituele drijfveren:
  • een religieuze drijfveer
  • een financiële drijfveer
  • het verlangen naar procreatie (voortbrengen, voortplanten)
  • een instinct voor vrijheid

Gezondheid

Voor de bevrediging van deze instincten is een evenwichtige en goede gezondheid het fundament. Ayurveda helpt immers de gezonde mens zijn gezondheid te behouden en de zieke mens weer gezond te maken, of in ieder geval beter om te gaan met deze ziekte. Dit is de basis van de kennis die Ayurveda is.

Veda's

Ayurveda is in India een veel beschreven onderwerp dat diepe wortels heeft in zijn cultuur en samenleving. Deze structurele kennis komt voort uit de Veda’s, die op systematische wijze de natuurwetmatigheden openbaren.

Ayurveda is ook een bewustwordingsproces dat verder ontwikkeld dient te worden, zodat de mens meer inzicht verkrijgt in de natuurlijke manier van leven. Dit wordt dan op een holistische wijze weergegeven. Ayurveda wordt namelijk als universele kennis vanuit het geheel toegepast. Als multifunctioneel systeem gaat het in op de geestelijke en lichamelijke situatie.

Ayurveda geschenk van de goden

Over de vraag hoe Ayurveda tot de mensheid gekomen is bestaan een aantal verschillende legenden. Eentje beschrijft Ayurveda als een geschenk van de goden. Deze legende wordt hier beschreven. Om dit te begrijpen is het belangrijk dat je je realiseert dat niet iedere cultuur dezelfde tijdsindeling hanteert als wij doen. Ayurveda kent andere tijdperken dan wij.

Kali Yuga

De schepping bestaat uit vier tijdperken (Maha yuga):
  • Het gouden tijdperk: Satya yuga, het tijdperk van de waarheid
  • Het zilveren tijdperk: Treta yuga
  • Het bronzen tijdperk: Dvapara yuga
  • Het ijzeren tijdperk: Kali yuga

Kali yuga is het tijdperk waarin we nu leven, het tijdperk van kosmische vernietiging. Hierna komt de schepping tot rust (Mahapralaya).

Nieuwe schepping

Na dit tijdperk zal Brahma (de schepper) de wereld opnieuw scheppen op dezelfde manier, met dezelfde mensen en goden en levende en levenloze wezens. Bij het begin van deze nieuwe schepping zal Brahma dan de kennis van de Ayurveda meedelen aan de mensen. Daarom wordt Ayurveda ook wel ‘geschenk van de goden’ genoemd.

Deze kennis van Brahma werd in 100.000 verzen doorgegeven aan Prajapati en is verder via de Ashwins en Indra belichaamd door Bharadwaja (een rishi).
Na zijn schouwing gaf hij zijn kennis door aan Atreya Punarvasa.

De bewaarde teksten zijn geschreven door Charaka (Charaka Samhita). Deze klassieke werken worden het meest gelezen, evenals de Sushruta Samhita. Later zijn deze werken door Vaghbata bewerkt onder de naam Astanga Hrdayam.

Ayurveda en het Westerse denken

De westerse medische wetenschap plaatst het individu als het ware in een hokje, er wordt veel gegeneraliseerd en er wordt een onderscheid gemaakt tussen object en subject.

Interactie

Subject en object zijn echter in interactie met elkaar (Samkya). De Ayurveda zegt, dat alles op basis van individualiteit geëvalueerd dient te worden. Dit omdat ieder mens zijn eigen, bijzondere en spontane temperament heeft en elk op de eigen manier functioneert.

Dat is dan weer het grote verschil tussen het Oosten en het Westen. Vanuit het logisch denken is het Westen meer gericht op het object, terwijl het Oosten meer gericht is op het subject en stelt dat deze (object en subject) in interactie zijn met elkaar.
Het is dan ook van het allergrootste belang dat de westerse medische wetenschap zich meer open gaat stellen voor deze zeer oude kennis. Dit om de achterliggende oorzaken van velerlei ziekten te begrijpen.

Stap voorwaarts

Als de oude Ayurvedische kennis in interactie geplaatst kan worden met de moderne wetenschap, zal dit zeker een grote stap voorwaarts zijn in het eenheidsstreven van de mens. Natuurlijk zal het voor de Ayurveda, met zijn grote schat aan empirische- en ervaringskennis, de nodige tijd vergen om met de moderne onderzoekmethoden geverifieerd te kunnen worden.

Positief

Het is dan ook een positief gegeven, dat in Amerika en Europa steeds meer mensen gebruik maken van de Ayurvedische geneesmethoden en geneesmiddelen.



Dit artikel maakt deel uit van het eindwerkstuk voor de opleiding tot yogadocent aan het Vormingsinstituut voor Yogadocenten te Zolder in België. Het is geschreven door Ed van Hoof en hier gepubliceerd in zijn nagedachtenis.
© 2008 - 2024 Judithm, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
recensieAyurveda en kruiden: ValeriaanAyurveda en kruiden. Uitleg en gebruik over 250 kruiden voor ayurvedisch genezen. De orspronkelijke titel van dit boek i…
Energie volgens de traditionele Indiase geneeskundeAyurveda is in India de meest toegepaste geneeswijze en houdt zich bezig met de persoon in plaats van de ziekte. Belangr…
Rustiger en harmonieuzer leven dankzij yogaYoga komt uit het Sanskriet en betekent 'eenheid', 'integratie', 'discipline'. Yoga streeft naar eenheid tussen lichaam…
De verschillende soorten yogaDe verschillende soorten yogaDe oudste geschriften over yoga dateren uit de derde eeuw voor Christus, maar vooral sinds de tweede helft van de twinti…

Ayurveda: vata, pitta en kaphaDe begrippen vata, pitta en kapha zijn de drie dosha's uit de Ayurveda. Het zijn fysiologische krachten die werkzaam zij…
Wierook en zijn helende krachtWierook is iets wat de laatste jaren meer en meer gekocht wordt. De meeste mensen gebruiken dit gewoon om het huis wat o…
Bronnen en referenties
  • Ed van Hoof R.I.P. 23-6-2005, eindwerkstuk voor de opleiding tot yogaleraar 1997
  • Anil Kumar Metha, Ayurveda in de praktijk
  • Vormingsinstituut voor yogaleraren te Zolder in Belgie, cursus 9 Ayurvedische geneeskunde en voedingsleer
  • Setu, nr. 5, 6 en 7 tweede jaargang, Nederlandstalig tijdschrift van het Ram Rukmini Instituut, Stichting Govindadhama te Zwaag
Judithm (119 artikelen)
Laatste update: 15-06-2015
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Alternatief
Bronnen en referenties: 4
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.