Huidproducten: vormen, kenmerken, toepassing

Producten voor toepassing op de huid zijn smeerbaar of vloeibaar. Bekend zijn crème en zalf. En hoe zit het met emulsie, gel, lotion, pasta, tinctuur? Wat is coldcream? Over de vormen en kenmerken van middelen voor gebruik op huid. Welke toepassingen zijn er? Lees meer over producten voor de verzorging van huid. Producten voor de verzorging van huid en haar hebben verschillende vormen waarin ze verkrijgbaar zijn. Bijvoorbeeld crème, zalf, lotion, gel. Daarnaast worden geneesmiddelen voor de huid ook vaak in die vorm verwerkt om ze makkelijk te kunnen aanbrengen. De vorm waarin een verzorgingsproduct of geneesmiddel wordt aangeboden heeft vaak te maken met de eigenschappen van de werkzame stoffen. Er zijn nogal wat van die vormen waarin middelen voor de huid en het haar te krijgen zijn. Een overzicht hiervan met definities.

Populair onder de huidproducten: crème

Een crème is een huidproduct dat voor een groot deel bestaat uit water met daarbij een klein deel olie-achtige stoffen. Crème wordt gebruikt om de huid te beschermen, te herstellen, te verzachten of af te koelen. Een crème laat zich dun uitsmeren en trekt vrij snel weg. Een crème kan hydrofiel (waterminnend) zijn: die bestaat uit een emulsie (zie verder voor uitleg) van olie in water, of hydrofoob (waterafstotend), waarbij een emulsie van water in olie is gebruikt. Hydrofiele crèmes dringen makkelijk in de huid. Een voorbeeld van zo'n crème is dagcrème. Hydrofobe crèmes dringen niet makkelijk in de huid; een voorbeeld hiervan is nachtcrème.

Een crème met een hydraterende (vochtinbrengende) werking doet hetzelfde als gewone verzachtende crème: na het aanbrengen voelt de huid zachter aan en ziet er beter uit. Maar het verschil is dat een goede hydraterende crème meer verschillende bestanddelen bevat, in een hogere concentratie. Hierdoor wordt er als het ware een laagje op de huid gelegd, waardoor verdamping van vocht uit de huid wordt voorkomen. Huidproducten die een medicinale toepassing hebben zijn bijvoorbeeld Flammazine en Bactroban, die een antiseptische en antibiotische werking hebben. Crèmes die worden gebruikt als middel om geneesmiddelen op de huid aan te brengen worden dermatica genoemd.

Zalf

Een zalf bevat geen of nauwelijks water, alleen vetten en werkzame stoffen. Als een zalf op de huid wordt aangebracht werkt dat sterk afsluitend. Zalven zijn huidproducten die vooral geschikt zijn voor een droge huid. Een zalf is doorschijnend om te zien en plakt meer dan crème. Het blijft langer op de huid zitten en dat is te zien: de huid ziet er glimmend uit. Voor een heel droge huid is een zalf beter dan een crème. Voor sommige huidaandoeningen kan een zalf echter ook teveel afsluiten, waardoor broei kan ontstaan. Naast crème en zalf bestaat er ook vette crème, die het midden houdt tussen de eerstgenoemde twee. Voorbeelden van zalf zijn uierzalf en vaseline.

Coldcream

Coldcream betekent koelzalf, dit is zalf die verkoelend werkt. Dit huidproduct bestaat uit een emulsie van water in vette crème. Een ander bestanddeel is onder andere bijenwas. Na het aanbrengen op de huid verdampt het water, wat de verkoelende werking teweeg brengt. Het vettige bestanddeel van de koelzalf werkt verzorgend en beschermend voor de huid.

Lotion

Een lotion is een dunvloeibaar mengsel waarmee andere stoffen kunnen worden aangebracht. Het kan hierbij gaan om stoffen die reinigen, genezen of verzorgen. Een voorbeeld van een lotion in de cosmetica is aftershave, dat voornamelijk uit water en alkohol bestaat. Geneesmiddelen in de vorm van lotion bevatten een oplossing van water, alcohol, isopropanol of een mengsel daarvan. Middelen tegen hoofdluis bijvoorbeeld zijn lotions.

Emulsie

Een emulsie is een mengsel van twee vloeistoffen die van nature geen stabiel en gelijkmatig (homogeen) mengsel vormen. Om dit toch te bereiken wordt een emulgator toegevoegd. Het is nogal een ingewikkeld scheikundig verhaal, maar in het kort is een emulgator een oppervlakte-actieve stof die van een mengsel van bijvoorbeeld water en olie een homogeen mengsel maakt, de emulsie. Normaal zou de olie als een laagje op het water blijven liggen, omdat water en olie (vet) elkaar afstoten. Door de emulgator worden vette en waterige delen op de grenslagen met elkaar verbonden. Dat kan op verschillende manieren. Bij water-in-olie (w/o) emulsies zijn de waterdruppeltjes in de olie verdeeld. Het deel olie heeft de overhand. Dit is het geval bij een vette crème. Bij olie-in-water (o/w) emulsies is het omgekeerd: de olie is als fijne druppeltjes verdeeld in het waterige deel. Dit is het geval bij bodymilk, dit voelt minder vet aan omdat het waterige deel als het ware 'overheerst'. Badolie bevat vaak een emulgator om de olie, die anders op het badwater zou blijven drijven, te verdelen.

Gel

Gel is een substantie die visceus (stroperig) is. Gel bestaat uit een hydrofiele vloeistof (water, alcohol, glycerol en nog wat andere stoffen) waaraan een stof is toegevoegd om de viscositeit te verhogen. Hierdoor ontstaat een mengsel dat dik vloeibaar of halfvast is. Het is makkelijk smeerbaar, niet vet en daardoor goed met water te verwijderen. Gel werkt door de moleculaire structuur als lijm. Het wordt ook gebruikt in de geneesmiddelenindustrie. Er kunnnen medicinale stoffen in worden verwerkt, deze worden goed geasborbeerd. Nadat de gel op de huid is aangebracht verdampt het water en de alcohol (de gel droogt op) en de werkzame stoffen blijven achter. Een voorbeeld daarvan is de gel met ibuprofen van Advil, voor pijnlijke spieren en gewrichten. In de cosmetica is haargel een bekend verzorgingsproduct.

Tinctuur

Het begrip tinctuur is waarschijnlijk het meest bekend als jodiumtinctuur. In het algemeen is een tinctuur een geconcentreerde oplossing van plantenextracten in alcohol, meestal ethanol. Het bevat een hoog gehalte aan actieve stoffen. In de kruidengeneeskunde en homeopathie wordt veel met tincturen gewerkt. Jodiumtinctuur is een oplossing van het element jood (J) in alcohol, dit wordt als desinfectiemiddel gebruikt. Op wondjes kan jodiumtinctuur nogal sterk irriteren en gebruik wordt dan afgeraden. Tegenwoordig worden ook andere middelen gebruikt voor ontsmetting, zoals povidonjodium of Sterilon, dat als oplossing, crème en spray te koop is.

Pasta

Een pasta is een stijf soort zalf, een poeder in een zalfbasis. Het doel van een pasta is vooral beschermende werking, soms ook jeukstillend en verkoelend. Een voorbeeld van zo'n pasta is zinkoxidepasta, dat samentrekkend werkt op de huid, waardoor deze sneller kan genezen. Het heeft ook een indrogend effect bij vochtige aandoeningen van de huid. Het wordt voor een aantal huidaandoeningen gebruikt, zoals krentenbaard (impetigo) en luiereczeem.