Wat is een coronarografie of hartkatheterisatie?

Wanneer uit testen en onderzoeken bij de cardioloog blijkt dat er mogelijk vernauwingen zijn van de kransslagaders, dan wordt aan de patiënt een coronarografie voorgesteld. Een coronarografie is een onderzoek dat de kransslagaders in beeld brengt zodat vernauwingen opgespoord kunnen worden. Aan de hand van de resultaten zal de cardioloog met de patiënt bespreken wat er verder moet gebeuren. Maar hoe verloopt zo'n coronarografie?

• Wat zijn coronaire bloedvaten of kransslagaders?
• Coronaire aandoeningen
• Wat is een coronarografie?
• Behandelingen naar aanleiding van de resultaten van de coronarografie
• Voor en na de coronarografie
• Mogelijke complicaties

Wat zijn coronaire bloedvaten of kransslagaders?

Het hart is een holle, kegelvormige spier met de grootte van een gebalde vuist. Het pompt het bloed door de bloedvaten heen naar alle delen van het lichaam. Bij 70 tot 80 hartslagen per minuut wordt er ongeveer vijf tot acht liter bloed door het lichaam gepompt. Om dit werk te kunnen doen en om in leven te blijven heeft het hart o.a. zuurstof nodig. Die zuurstof wordt aangevoerd via het bloed. Hiervoor zorgen de kransslagaders of coronaire bloedvaten die rondom het hart liggen. Het menselijk lichaam heeft twee kransslagaders. Ze ontspringen uit de aorta en lopen aan de oppervlakte van het hart. Aan de kransslagaders zitten vertakkingen die tot in de hartspier zelf lopen.

Coronaire aandoeningen

De kransslagaders kunnen vernauwd raken door atherosclerose, een afzetting van vet tegen de wand van de slagader. Daardoor krijgt het hart te weinig zuurstof. De patiënt voelt bij inspanning, of bij een overgang tussen warmte en koude, ongemak of druk ter hoogte van de borststreek. Soms kan die pijn uitstralen naar de hals, de arm of de kaak. Er kunnen ook hartkloppingen en kortademigheid optreden, of in sommige gevallen ook misselijkheid, braken en zweten. De druk of pijn is van korte duur en verdwijnt na de inspanning. Deze aandoening van de kransslagaders wordt angina pectoris genoemd. Angina pectoris is een chronische coronaire aandoening.

Als de kransslagader volledig wordt afgesloten door plaque (afzetting van vet), is de pijn zeer hevig. Hier gaat het om een hartinfarct. Een hartaanval is een acute coronaire aandoening. Andere uitingen van coronaire aandoeningen zijn verminderde hartfunctie en hartritmestoornissen. Indien de cardioloog een vermoeden heeft van een vernauwing van de kransslagaders, dan zal hij een coronarografie voorstellen.

Wat is een coronarografie?

Een coronarografie of hartkatheterisatie is een onderzoek waarbij via röntgenfoto's vernauwingen of verstoppingen van de kransslagaders worden opgespoord. Het onderzoek gebeurt in de katheterisatiezaal of cathlab, een steriele zaal, vergelijkbaar met een operatiezaal. Het hartritme van de patiënt wordt tijdens het onderzoek gecontroleerd met een elektrocardiogram.

De pols of de lies wordt ontsmet en plaatselijk verdoofd. Dan wordt er een zeer kleine insnede gemaakt en langs een hol buisje, een sheath dat in de slagader wordt geplaatst, wordt een katheter (een dun slangetje) naar boven geschoven tot aan de linkerkamer van het hart en tot aan de kransslagaders. Het verloop van de katheter wordt gevolgd met een röntgenapparaat. Het verschuiven van de katheter geeft normaal gezien geen pijn. Wanneer de katheter de kransslagaders heeft bereikt wordt een jodiumhoudende contraststof toegediend om de kransslagaders en eventuele vernauwingen of verstoppingen zichtbaar te maken.

De contraststof kan een warmtegevoel veroorzaken maar dat verdwijnt weer na een 10-tal seconden. Ook kan de patiënt het gevoel krijgen dat hij moet plassen. Na het onderzoek wordt de katheter verwijderd en de aanprikplaats van de slagader wordt gesloten met een lokaal drukverband of met een speciaal drukapparaat. Het hele onderzoek duurt ongeveer een uur.

Behandelingen naar aanleiding van de resultaten van de coronarografie

Als er alleen maar zeer beperkte vernauwingen te zien zijn, dan kan een behandeling worden opgestart met medicatie. Indien blijkt dat er belangrijke vernauwingen in de kransslagaders zijn, dan zal de cardioloog meteen verder gaan met een ballondilatatie en een stentimplantatie, (dit uiteraard nadat de cardioloog de mogelijkheden vooraf met de patiënt heeft besproken). Over een luchtledig ballonnetje wordt, ook met een katheter, een stent getransporteerd tot op de plaats van de vernauwing. Een stent is een metalen veertje dat de kransslagader van binnenuit openhoudt. Het ballonnetje wordt opgeblazen zodat de stent tegen de wand van de slagader ontplooit. Het ballonnetje laat men leeglopen en wordt verwijderd en de stent blijft zitten. Hij houdt het bloedvat open zodat een betere bloeddoorstroming mogelijk is. Na het plaatsen van een stent moet de patiënt medicatie nemen om te vermijden dat er klontervorming rond de stent optreedt.

Indien de letsels zo ernstig zijn dat ze niet kunnen opgelost worden met een stent, dan zal de cardioloog een chirurgische ingreep voorstellen waarbij overbruggingen geplaatst worden. Hierbij wordt een stukje van een ader uit een been of uit de borst genomen. Dit stukje wordt aan de ene kant aan de aorta gehecht en aan de andere kant aan de kransslagader, voorbij de plaats van de vernauwing. Het bloed gaat naar het hart via dit nieuwe bloedvat en wordt in feite omgeleid omheen de vernauwing of opstopping in de kransslagader.

Voor en na de coronarografie

Een coronarografie vereist een korte hospitalisatie waarbij de patiënt één of twee nachten in het hospitaal verblijft. Vóór het onderzoek moet de patiënt nuchter zijn of hij mag een licht ontbijt hebben genuttigd. Dit hangt af van de planning en verschilt van hospitaal tot hospitaal. Op de dag van de coronarografie worden vooraf nog voorbereidende onderzoeken gedaan zoals een elektrocardiogram en een bloedafname.

Na het onderzoek moet de patiënt één tot twee liter water drinken om de contraststof zo snel mogelijk uit het lichaam te plassen.
Hartslag en bloeddruk worden regelmatig gecontroleerd.

Is het onderzoek via de lies gebeurd dan moet de patiënt, nadat de sheath werd verwijderd, plat liggen gedurende 4 tot 6 uur. Het been mag niet geplooid worden en er mag geen druk op worden uitgeoefend om geen nabloedingen te veroorzaken. Gedurende een week na het onderzoek mag de patiënt niet fietsen, geen zware dingen tillen, druk in de onderbuik vermijden en geen bad nemen (wel douche).

Is de coronarografie via de pols gebeurd, dan mag de patiënt meteen weer opstaan maar de eerstvolgende dagen mag de pols niet teveel belast worden. Geen flessen opendraaien dus, niet teveel kracht uitoefenen met de hand en opletten met warm water.

Mogelijke complicaties

Zoals bij elke ingreep is er ook hier een risico op complicaties maar over het algemeen verloopt een coronarografie zonder problemen. Wat zijn de risico's?

• Op de plaats waar geprikt wordt om de katheter naar binnen te brengen kan er een bloeduitstorting ontstaan. Dat kan aanleiding geven tot een langer verblijf in het ziekenhuis.
• Er kan een allergische reactie optreden op de contraststof.
• Zeer ernstige complicaties als hartinfarct en overlijden komen voor maar zijn zeer uitzonderlijk.