Vitamine B5-tekort: symptomen, oorzaak en behandeling

Vitamine B5-deficiëntie is zeldzaam in het westen, aangezien het in veel voedingsmiddelen voorkomt. Vitamine B5-tekort symptomen zijn vermoeidheid, slapeloosheid, depressie, prikkelbaarheid, braken, buikpijn en een pijnlijk, branderig gevoel in de voeten. Het krijgen van klachten als tevolg van een teveel aan vitamine B5 is bijna niet mogelijk. Alleen bij extreme hoge doseringen vitamine B5 van tientallen grammen per dag kan diarree optreden. Vitamine B5 heeft een belangrijke functie bij de energieproductie van het lichaam, de opbouw en afbraak van eiwitten en vetten.

• Wat is de functie van vitamine B5?
• Voordelen voor de gezondheid van vitamine B5
• Hoog Cholesterol / hoge triglyceriden
• Huidverzorging en wondgenezing
• Reumatoïde artritis
• Vitamine B5 in voeding
• In vogelvlucht
• Lijst van 10 voedingsmiddelen met veel vitamine B5
• Bereiding
• Vitamine B5-tekort symptomen
• Vitamine B5-deficiëntie
• Vitamine B5 teveel
• Risicogroepen
• Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH)
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling

Wat is de functie van vitamine B5?

Vitamine B5, ook wel pantotheenzuur genoemd, is één van de 8 B-vitaminen. Alle B-vitaminen helpen om voedsel (koolhydraten) om te zetten in brandstof (glucose), dat het lichaam gebruikt om energie te produceren. Deze B-vitaminen, vaak aangeduid als vitamine B-complex, spelen ook een rol bij de opbouw en afbraak van eiwitten en vetten. Vitamine B-complex is nodig voor een gezonde huid, haar, ogen en lever. Ze zorgen er ook voor dat het zenuwstelsel goed functioneert.

Vitamine B5 speelt niet alleen een rol bij de afbraak van vetten en koolhydraten voor energie, maar het is ook essentieel voor de productie van rode bloedcellen, evenals (bijnierschors)hormonen, waaronder de geslachtshormonen. Vitamine B5 is ook belangrijk voor een gezond spijsverteringsstelsel.

Voordelen voor de gezondheid van vitamine B5

Hoog Cholesterol / hoge triglyceriden

Verschillende kleine, dubbelblinde gerandomiseerde onderzoeken suggereren dat pantotheenzuur of vitamine B5 kan helpen bij het verminderen van triglyceriden of vetten in het bloed bij mensen met een hoog cholesterolgehalte. Sommige van deze studies tonen aan dat vitamine B5 zorgt voor een verlaging van je LDL cholesterol ('slecht' cholesterol) en een verhoging van je HDL-cholesterol ('goed' cholesterol). In een aantal open studies, lijkt vitamine B5 de niveaus van cholesterol en triglyceriden te verlagen bij mensen met diabetes. Maar niet alle studies geven anno 2024 eenduidige uitkomsten. Groter opgezette studies zijn nodig om te zien of vitamine B5 echt een voordeel heeft te dienaangaande.

Huidverzorging en wondgenezing

Preliminair onderzoek suggereert dat vitamine B5 een vocht inbrengend effect heeft op de huid, maar onderzoekers weten niet precies hoe dit komt. Andere studies, voornamelijk bij dieren, suggereren dat vitamine B5-suplementen kunnen bijdragen tot een snellere wondgenezing, in het bijzonder na een operatie. Dit is met name het geval als vitamine B5 wordt gecombineerd met vitamine C.

Reumatoïde artritis

Preliminair onderzoek suggereert dat vitamine B5 de klachten en symptomen van reumatoïde artritis (RA, ook wel kortweg 'reuma' genoemd) kan verlichten, maar het bewijs is vooralsnog zwak. Een studie wees uit dat mensen met RA lagere niveaus van B5 in hun bloed kunnen hebben dan gezonde mensen, en de laagste niveaus werden geassocieerd met de meest ernstige symptomen. Andere studies tonen aan dat calciumpantothenaat (de handelsnaam van Vitamine B5 is D-calciumpantothenaat) de symptomen van RA verbetert, zoals ochtendstijfheid en pijn. Meer studies zijn nodig om deze bevindingen te bevestigen.

Vitamine B5 in voeding

In vogelvlucht

Pantotheenzuur dankt zijn naam aan de (Griekse) wortel Pantos, wat 'overal' betekent. Het is namelijk aanwezig in een breed scala aan levensmiddelen. De beste voedingsbronnen van vitamine B5 zijn biergist, maïs, bloemkool, boerenkool, broccoli, tomaten, avocado, peulvruchten, linzen, eigeel, rundvlees (vooral orgaanvlees zoals lever en nieren), kalkoen, eend, kip, melk, spliterwten, pinda’s, sojabonen, zoete aardappelen, zonnebloempitten, volkoren brood en granen, kreeft, tarwekiemen, en zalm.

Lijst van 10 voedingsmiddelen met veel vitamine B5

Hieronder staat een opsomming van voedingsmiddelen en hun geschatte gehalte aan vitamine B5 (pantotheenzuur) per 100 gram, samen met de verhouding tot de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) van 5 mg voor vitamine B5. Houd er rekening mee dat deze waarden schattingen zijn en kunnen variëren afhankelijk van verschillende factoren.

1. Biergist: Ongeveer 8-10 mg B5 per 100 gram (160-200% van de ADH)
2. Lever (rund): Ongeveer 8 mg B5 per 100 gram (160% van de ADH)
3. Zonnebloempitten: Ongeveer 7 mg B5 per 100 gram (140% van de ADH)
4. Tarwekiemen: Ongeveer 6 mg B5 per 100 gram (120% van de ADH)
5. Avocado: Ongeveer 1-2 mg B5 per 100 gram (20-40% van de ADH)
6. Eigeel: Ongeveer 1-1,5 mg B5 per 100 gram (20-30% van de ADH)
7. Melk: Ongeveer 0,5-1 mg B5 per 100 gram (10-20% van de ADH)
8. Kip: Ongeveer 0,5-1 mg B5 per 100 gram (10-20% van de ADH)
9. Rundvlees (mager): Ongeveer 0,5 mg B5 per 100 gram (10% van de ADH)
10. Broccoli: Ongeveer 0,5 mg B5 per 100 gram (10% van de ADH)

Bereiding

Alle B-vitamines zijn in water oplosbaar. Dat is dan ook de reden dat je groente met deze vitamine erin bij voorkeur in weinig water kookt en de stukken niet te klein snijdt. Vitamine B5 blijft volgens het Voedingscentrum tamelijk stabiel bij verhitting en in licht.

Vitamine B5-tekort symptomen

Vitamine B5-deficiëntie

Omdat vitamine B5 in zoveel voedingsmiddelen voorkomt, is een tekort aan pantotheenzuur uiterst zeldzaam. Symptomen van een vitamine B5-tekort kunnen bestaan uit:

• vermoeidheid
• slapeloosheid
• depressie
• prikkelbaarheid
• braken
• buikpijn
• een branderig of pijnlijk gevoel in de voeten en tenen
• beenkrampen
• bovenste luchtweginfecties
  Vermoeidheid door een vitamine B5-tekort / Bron: Istock.com/dolgachov
• algehele zwakte
• lage bloedsuikerspiegel (hypoglycemie)
• buikkrampen
• darmkrampen
• een verminderde eetlust
• hoofdpijn
• lusteloosheid
• maagpijn
• misselijkheid
• spierkrampen
• tintelingen in de armen, benen, voeten of handen

Vitamine B5 teveel

Er zijn weinig tot geen nadelige effecten en gevolgen bekend van een hoge vitamine B5-inname, ofschoon bij extreem hoge doseringen van tientallen grammen per dag diarree kan optreden.

Risicogroepen

Risicogroepen voor het krijgen van een vitamine B5-tekort zijn alcoholisten, vrouwen die orale anticonceptiva (de pil) gebruiken, onvoldoende voedselinname (bijvoorbeeld ouderen of psychiatrische patiënten die zichzelf verwaarlozen en postoperatieve situaties) en mensen met een verminderde absorptie (malabsorptie als gevolg van bepaalde interne ziekten).

Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH)

Voor vitamine B5 gelden de volgende Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden (ADH) in milligrammen per dag (mg/dag):


Voor zwangeren en borstvoedenden geldt respectievelijk 5 en 7 mg/dag.

Onderzoek en diagnose

Om lage niveaus van vitamine B5 te diagnosticeren, is een bloedonderzoek nodig. Vaak worden ook waarden van andere vitamine en mineralen onderzocht.

Behandeling

Behandeling van een vitamine B5-tekort gebeurt door suppletie en eventueel door voedingsadviezen.

Lees verder

• Vitamine B-tekort: symptomen haaruitval, huiduitslag en moe
• Vitamine B-complex: symptomen B-tekort, functie en voeding
• Vitamine B12-tekort: symptomen, ADH en tekort aanvullen
• Vitamine B2-tekort: symptomen, gevolgen en B2 in voeding
• Vitamine B5 (pantotheenzuur): functie, voeding en ADH