Waarom zijn tatoeages (tattoos) verboden voor Joden?

Tatoeages (tattoos) zijn anno 2023 zeer populair bij mensen over de hele wereld. Veel mensen, en ook vooral veel beroemde personen, pronken met tatoeages over delen van hun lichaam en soms zelfs hun hele lichaam. Hoewel er ook Joden zijn die tatoeages dragen, is het volgens de Tora verboden voor Joden. De bron van het verbod is Leviticus 19:28: "Je zult geen tatoeage op jezelf etsen." Dit geldt voor alle tatoeages m.u.v. medische doeleinden, zoals het begeleiden van een chirurg die een incisie maakt. Hoewel er Joodse commentatoren zijn die zeggen dat het verbod een choekiem is, een onverklaarbaar verbod, geven andere commentatoren drie redenen op waarom het niet mag. Ten eerste is het lichaam een creatie van G'd dat niet veranderd mag worden; ten tweede werden tatoeages gebruikt door afgodendienaars om hun goden af te beelden; ten derde verzwakt een tatoeage het verbond van de besnijdenis, de enige verandering die Joodse mannen aan hun lichaam mogen toebrengen.

• Wat is een tatoeage?
• Wat zegt de Tora over tatoeages?
• Mogen Joden met tatoeages begraven worden op een Joodse begraafplaats?
• Mogen Joden met tatoeages een synagogedienst bijwonen?
• Medische tatoeages zijn geoorloofd
• Gedwongen tatoeages tijdens de Holocaust
• Het laten verwijderen van tatoeages
• Niet-Joden ook geen tattoos?

Wat is een tatoeage?

Een tatoeage is een lichaamsversiering die met inkt op de huid wordt aangebracht. Anno 2018 draagt ongeveer 1 op de 10 mensen een tatoeage. Van hen laat 5% de tatoeages weer verwijderen. De inkt bestaat uit kleurpigmenten (uit zware metalen, zoals lood, nikkel, zink of aluminium) en een bindmiddel (water, alcohol of een ander bindmiddel). Via een dunne naald wordt 100 keer per seconde inkt in de huid aangebracht. De inkt gaat via de opperhuid naar de lederhuid. Dit is geen onschuldig proces omdat in veel inkt schadelijke en kankerverwekkende stoffen zitten, zo blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Regensburg in Duitsland in 2014. Ook kan het toedienen van inkt leiden tot een allergische reactie.

Wat zegt de Tora over tatoeages?

Leviticus 19:28 verbiedt het plaatsen van tatoeages. De Hebreeuwse uitdrukking k'tovet ka'aka (כתבת קעקע), hier weergegeven als incisie, wordt soms ook vertaald als "tatoeëren." De Joodse Bijbelcommentator Rashi zegt dat de uitdrukking verwijst naar een soort permanent, niet-uitwisbaar schrift dat op de huid is gegraveerd. Sommige Joodse geleerden stellen dat het verbod niet absoluut is en dat het alleen maar betrekking zou hebben op afbeeldingen die te maken hebben met afgoderij. Maar in de regel zijn zowel orthodoxe, conservatieve als liberale Joden tegen tatoeages op grond van Leviticus 19:28. Toch zijn sommigen binnen het liberale Jodendom voorstander als de tatoeages Joodse afbeeldingen tonen. Op de ultraorthodoxe Chabad site staat evenwel dat alle afbeeldingen zijn verboden. G'd is daar heel duidelijk over in de Leviticus 19:28.

Mogen Joden met tatoeages begraven worden op een Joodse begraafplaats?

In principe heeft de Joodse wet geen enkel bezwaar tegen het begraven van Joden met tatoeages op een Joodse begraafplaats. Zo is de bekende Joodse popdiva Amy Winehouse, die veel tatoeages droeg, begraven op een Joodse begraafplaats (ze liet zich overigens cremeren wat ook tegen de Joodse wet is). Dit wil echter niet zeggen dat alle Joodse begraafplaatsen dit ook toestaan. Elke begraafplaats kent zijn eigen regels wat betreft het begraven van overleden Joodse personen. Deze praktijk door bepaalde begrafenismaatschappijen leidt tot de algemene misvatting dat dit verbod een inherent onderdeel van de Joodse wet is.

Mogen Joden met tatoeages een synagogedienst bijwonen?

Ja, dit mag. Hoewel sommige traditionele gemeenschappen het ongepast vinden voor een lid met een zichtbare tatoeage om diensten te leiden of te lezen vanuit de Tora, is er niets in de Joodse wet dat vereist dat iemand wordt buitengesloten. "Het is niet anders dan een persoon die een verbod in de Tora overtreedt", zegt Rabbi Mark Dratch, uitvoerend vice-president van de orthodoxe Rabbijnse Raad van Amerika (The Tattoo Taboo in Judaism, december 2016).

Medische tatoeages zijn geoorloofd

Het is toegestaan om een medische tatoeage aan te brengen. Hierbij geldt het concept van pikoeach nefesh, het overtreden van de Joodse wet als een leven op het spel staat. Wel bestaat er discussie onder Joodse wijzen of in plaats van een tatoeage geen alternatieven gebruikt kunnen worden zoals markers. Maar als een tatoeage echt is vereist, is dat toegestaan.

Tatoeages bij medische correcties zijn ook toegestaan, alhoewel er binnen de orthodoxie nog wel debat over is. Toch is daar ook steun voor het idee dat radicale misvorming die normale sociale interactie belemmert, een soort intense psychische pijn vormt die het verbod op tatoeages zou kunnen opheffen.

Gedwongen tatoeages tijdens de Holocaust

Veel Joden zijn tegen tatoeages om een heel andere reden dan het Toraverbod. Zij verwijzen naar de Holocaust toen Joden in concentratiekampen gedwongen nummers op hun armen kregen getatoeëerd. Dit wekt enorm afschuw bij veel Joden. Bij sommige Joden heeft dit er echter toe geleid dat ze juist een tatoeage willen om hun overleden familieleden te eren.

Het laten verwijderen van tatoeages

Gelet op het verbod van tatoeages voor Joden zou men denken dat het slim is om tatoeages te laten verwijderen. Dit stuit echter ook op problemen. Bepaalde methoden voor het verwijderen van tatoeages, waaronder plastische chirurgie of het injecteren van kleurstoffen die het effect hebben van het bedekken van een tatoeage, kunnen zelf schendingen van de Joodse wetgeving zijn.

Niet-Joden ook geen tattoos?

Omdat ook het lichaam van niet-Joden toebehoort aan G'd zijn er Joodse rabbijnen die van mening zijn dat een tatoeage zelfs voor een niet-jood verboden is. Het is een afgeleide van de wet om afgoderij niet te aanbidden.