Aspirine of aspirientje: oorsprong, functie en bijwerkingen

We hebben allemaal al eens hoofdpijn gehad en onze toevlucht gezocht in een aspirientje. Aspirine heeft niet alleen de eigenschap om hoofdpijn te verlichten, maar ook om koorts te weren en bloedklonters te voorkomen. Dit is te danken aan het bestanddeel acetylsalicylzuur, dat al vele mensen met hoofdpijn en koorts heeft kunnen helpen. Toch kan aspirine ook vervelende bijwerkingen veroorzaken, vooral wat de maag betreft. Wat is de oorsprong van het aspirientje en op welke manier kan dit middel haar pijnstillende en koortswerende functie vervullen?

Oorsprong aspirientje

Pijn verlichten

In de klassieke oudheid werd al duchtig geëxperimenteerd met middeltjes om koorts af te remmen en de pijn te verlichten. Zo werd in de tijd van Hippocrates al melding gemaakt van een poeder dat de koorts kon tegengaan. In de loop der eeuwen werd er verder uitgezocht hoe men een koortswerend middel kon fabriceren dat ook de pijn kon tegengaan. Op het eind van de 19de eeuw werd een belangrijke stap gezet op het vlak van de registratie van aspirine.

Acetylsalicylzuur

In 1899 werd het werkzame bestanddeel acetylsalicylzuur als patent geregistreerd onder de merknaam Aspirine. Aspirine is gewoon een merknaam van dat bestanddeel, maar is inmiddels zo bekend geworden dat het in de volksmond haast een soortnaam geworden is. In de periode 1914-1915 werd in Australië een product met acetylsalicylzuur op de markt gebracht onder de naam Aspro, en ook dit geneesmiddel kende daarna een groot succes. Als iemand het heeft over Aspro of Aspirine, weet iedereen dat het gaat over een middeltje tegen hoofdpijn en koorts. Maar wat al eens vergeten wordt is dat aspirine daarnaast ook ontstekingsremmmend werkt.

Functie aspirine: pijnstillend en ontstekingsremmend

Ontstaan pijn

Om te weten hoe een aspirientje de pijn kan wegnemen, is het goed om te bekijken hoe pijn eigenlijk werkt. Pijn is in feite een signaal dat het lichaam geeft wanneer er een weefsel beschadigd is. De pijn werkt in op de zenuwen die de pijnprikkel dan weer doorsturen naar de hersenen. Als dit signaal in de hersenen komt, dan neem je die pijnprikkel waar en weet je dat je pijn hebt.

Prostaglandine

Bij het doorsturen van pijnsignalen naar de zenuwuiteinden en naar de hersenen, speelt het hormoon prostaglandine een belangrijke rol. Om prostaglandine aan te maken is het enzym cyclooxygenase of COX onmisbaar, en het is hier dat aspirine zijn rol gaat spelen. Aspirine blokkeert de werking van het enzym, zodat er minder prostaglandine geproduceerd wordt. Hoe minder prostaglandine, hoe minder de pijnprikkels wordt doorgestuurd naar de zenuwen en hoe minder ontstekingsreacties worden gestimuleerd. Op die manier wordt de kans op mogelijke ontstekingen kleiner en vermindert de pijn.

Aspirine tegen koorts

Eiwitten

Het is ongeveer op dezelfde manier dat aspirine koorts kan wegnemen, vermits ook hier prostaglandine een essentiële rol speelt. Bij koorts zijn er bacteriën en virussen actief die zorgen voor de vorming van bepaalde eiwitten. Die eiwitten zorgen voor de productie van prostaglandine ter hoogte van hypothalamus.

Lichaamstemperatuur

Dat is de plaats in onze hersenen waar onze lichaamstemperatuur geregeld wordt. Doordat aspirine de prostaglandine vermindert, kan het dus ook de lichaamstemperatuur verminderen. Op die manier kan aspirine dus koortswerend werken. Als je bijvoorbeeld een griepje hebt, dan kan aspirine je helpen om de koorts te verminderen.

Hartinfarct voorkomen

Tegen bloedklonters

Een kleine dosis acetylsalicylzuur, het werkzame bestanddeel van het aspirientje, kan ervoor zorgen dat het enzym COX-1 te blokkeren. Dat is een ander type van het hierboven genoemde cyclooxygenase. Door dit enzym te blokkeren gaan bloedplaatjes minder gemakkelijk samenklitten, waardoor er ook minder snel bloedklonters zullen ontstaan.

Beroerte en hartinfarct

Vermits bloedklonters vaak aan de basis liggen van een beroerte of een hartinfarct, kan aspirine dus een belangrijk geneesmiddel zijn voor mensen met een hoog risico op dat vlak. De werking van de aspirine bij mensen die al een infarct hebben gehad of een risico lopen, is al voldoende bewezen.

Hoeveel aspirine nemen?

De hoeveelheid aspirine die je mag nemen hangt af van het doel waarvoor je het gebruikt. Als je een aspirine neemt om de pijn te stillen en de koorts te weren, is de aangeraden dosis 300 tot 2400 mg per dag. Die dosis verspreid je over meerdere innames.
De mensen die aspirine nemen om bloedklonters tegen te gaan, dienen zich meestal te houden aan een dosis van 75 tot 150 mg per dag. Meestal gaat het dan om een enkele inname.

Bijwerkingen aspirientje

Aspirine en Aspro zijn middelen die vrij sterk op de maag inwerken en dan ook voor maagklachten kunnen zorgen. Op lange termijn kan er zelfs sprake zijn van maagbloedingen. In sommige gevallen wordt aanvullend een maagbeschermend geneesmiddel voorgeschreven bij gebruik van aspirine. Bij mensen die aan astma leiden kan aspirine zorgen voor overgevoeligheidsreacties, zoals jeukende huid, rode verkleuring van de huid, snotteren en jeukende ogen. Tenslotte kan aspirine ook neveneffecten veroorzaken als oorsuizingen, doofheid en oogproblemen.

Lees verder

• Koorts: Tips en info bij het behandelen van koorts (special)
• Wat doen tegen koorts? Oorzaken & behandeling van koorts