mijn kijk op

Ouderenzorg: hoe ouderenzorg verbeterd kan worden

Professionele ouderenzorg in de verpleegkunde bestaat eigenlijk niet zo lang. Gekeken wordt dan ook in dit artikel op welke wijze ouderenzorg deel uitmaakt van verpleegkunde. Wat is de basiszorg? Op welke wijze maakt het deel uit van de verpleegkundige opleiding? En wat voor plaats heeft het als verpleegkundig specialisme? De grootste vraag is echter hoe we de ouderenzorg kunnen verbeteren.

• Zorg voor oude mensen is toegenomen
• Basis ouderenzorg
• Ouderenzorg in verpleegkundige opleiding
• Geriatrie in Nederland
• Verplegingsspecifieke visie op ouderzenzorg
• Veroudering = normaal
• Ouderenzorg = familiezorg
• Ouderenzorg = multidisciplinaire zorg
• Ouderenzorg = proactief
• Ouderenzorg = gemeenschapszorg

Dit artikel is een bewerking van het artikel 'Ouderenzorg als verpleegkundig specialisme' – Tineke van der Kruk.

Zorg voor oude mensen is toegenomen

Een aantal eeuw geleden werden de meeste mensen niet erg oud. In 1800 lag de levensverwachting tussen de 20 en 40 jaar. In 1900 mocht je al blij zijn de 50 te halen. Er was vroeger dus niet veel aandacht voor ouderdom en ouderdomsverschijnselen. Ouderenzorg was voornamelijk armenzorg. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd er onderscheid gemaakt tussen armen- en ouderenzorg. Ouderen komen in bejaardenhuizen terecht en verdwijnen hierdoor gedeeltelijk uit het gezichtsveld van de ziekenhuis verpleegkundigen. Ouderenzorg betreft ook vaak lager opgeleid personeel. Vanaf de jaren '80 van de vorige eeuw laat men ouderen zo lang mogelijk zelfstandig wonen.

Basis ouderenzorg

Basis ouderenzorg wordt laag gewaardeerd in onze maatschappij. Het wordt schaduwarbeid, vrouwenarbeid of non-werk genoemd. Daarnaast werd en wordt ouderdom negatief gewaardeerd in onze cultuur die vooral op jongeren gericht is.

Ouderenzorg in verpleegkundige opleiding

Er dient meer aandacht te komen voor ouderenzorg in het verpleegkundig onderwijs. Modulen zouden verplicht moeten worden. Zo kunnen verpleegkundigen betere ouderenzorg verrichten.

Geriatrie in Nederland

Sinds 1992 bestaat de Vereniging Verpleegkundige Vakgebied Geriatrie. Deze richt zich op verpleegkundigen die zich bezighouden met de zorg van ouderen met geriatrische problematiek. Geriatrische verpleegkunde concentreert zich voornamelijk rond afdelingen klinische geriatrie in ziekenhuizen.

Verplegingsspecifieke visie op ouderzenzorg

Volgens Ivo Abraham gaat het om de volgende visie:

• Veroudering is normaal
• Ouderenzorg is familiezorg
• Ouderenzorg is multidisciplinair
• Ouderenzorg is proactief
• Ouderenzorg is gemeenschapszorg

Veroudering = normaal

Veel mensen, zowel ouderen zelf als verpleegkundigen en familieleden, ontkennen het verouderingsproces. Dit komt door optimisme over de behandeling van hun artsen. Cruciaal is echter wanneer actieve behandeling overgaat in palliatieve zorg. Zo staat bij de palliatieve zorg de behandeling van pijn en andere symptomen centraal en zijn aandacht voor zingevingsaspecten van cruciaal belang.

Ouderenzorg = familiezorg

Het gaat dan met name om mantelzorg. Onderzoek van o.a. professor Duynstee heeft aangetoond dat vooral familie betrokken is bij de zorg van ouderen. Het is van belang dat verpleegkundigen en verzorgenden een zinvolle en behulpzame relatie opbouwen met de mantelzorgers.

Ouderenzorg = multidisciplinaire zorg

Ieder oudere kent weer andere problemen. Dit vraagt om multidisciplinaire zorg. De verpleegkundige is eerstelijnswerker en neemt de coördinatie op zich. Dit kan echter ook door de huisarts of maatschappelijk werker gebeuren. Er zijn binnen de geriatrie modellen ontwikkeld voor multidisciplinaire samenwerking.

Ouderenzorg = proactief

Preventieve maatregelen moeten opnames voorkomen. Het is belangrijk uitleg te geven over ziekten, de werking van medicijnen, etc. Ouderen wonen langer zelfstandig en willen hun leven naar eigen wens invullen. Professionals moeten echter voorkomen dat problemen zich voordoen.

Ouderenzorg = gemeenschapszorg

Het is zaak dat een gebied (Regio) goede gezondheidsvoorzieningen heeft. Verpleegkundigen hebben als taak de beleidsmakers in te lichten indien er sprake is van gebrekkige voorzieningen.