mijn kijk opOuderenzorg: autonomie en afhankelijkheid van ouderen
Individualisering viert hoogtij in onze maatschappij. Dit impliceert ook dat steeds meer ouderen autonoom willen zijn. Toch is dit lang niet altijd mogelijk want vooral zieke ouderen kunnen erg afhankelijk worden. In dit artikel aandacht voor de balans tussen autonomie en afhankelijkheid. Autonomie is prima, maar mag echter niet tot eenzaamheid leiden.
Dit artikel is een bewerking van het artikel 'Autonomie en afhankelijkheid' van Berna Sol.
Ouderenzorg en autonomie
Autonomie betekent maximale vrijheid of ruimte. Patiëntenrechten zijn zodanig geregeld dat ze gericht zijn op het nemen van zelfstandige beslissingen. De gebruiker van de zorg is daar zelf verantwoordelijk voor. Gevaar is dat de patiënt niet zelf kan beslissen.
Naast zelfstandig beslissen is ook het bevorderen van keuzemogelijkheden een vorm van autonomie. Gevaar hierbij is dat de hulpverlener gaat betuttelen.
Het individu kan ook zelf vorm geven aan autonomie bijvoorbeeld op basis van zijn/haar geloof.
Ouderenzorg: autonomie en afhankelijkheid in de zorgrelatie
Autonomie in gedrag kent twee fasen:
- het nemen van besluiten;
- het uitvoeren van besluiten
Afhankelijkheid wordt bepaald door het fysiek functioneren van de ouderen. Zo kan zelfstandig een besluit worden genomen en wordt bij de uitvoering hulp verleend. Afhankelijkheid kan uiteindelijk resulteren in een opname in een verzorgings- of verpleeghuis. Dit gaat gepaard met verlies van zelfstandigheid (huis, sociale relaties en vertrouwde omgeving). Maar afhankelijkheid kan ook verkeerd geïnterpreteerd worden door dingen van ouderen over te nemen die ze nog zelf kunnen. Wat voor de individuele patiënt van belang is, is doorslaggevend. Hulpverleners moeten zich richten op het behoud of verbeteren van het functioneren van oudere. De behoefte van autonomie is per individu verschillend. Daar dient de hulpverlener rekening mee te houden. Familie speelt hierbij een belangrijke rol.
Ouderenzorg: factoren van invloed op autonomie ouderen
De hier onderstaande factoren zijn van invloed op de autonomie van ouderen:
- opleidingsniveau en sociaal-economische status
- verschillen tussen de nu bejaarde mannen en vrouwen
- waarden en normen
- levensfase
- persoonlijke omstandigheden en woonsituatie
- lichamelijke conditie
Ouderenzorg: bevorderen van autonomie in zorgrelatie
Deze relatie kan bevorderd worden door:
- gebruik patiëntgerichte zorgsystemen
- gebruik van samenhangende individuele gegevensverzameling
Daarnaast zijn er meer directe maatregelen waardoor de relatie bevorderd kan worden: ondersteunen, patiënteneducatie, beroepshouding, feedback vragen, stimuleren, omgaan met onzekerheid.