Joods medische ethiek: klonen menselijke embryo's

Klonen van menselijke embryo's ondervindt veel weerstand. Het begon allemaal met het klonen van het schaap 'Dolly' dat een exacte kopie was van haar moeder. Ook dit veroorzaakte veel weerstand omdat het klonen van mensen zo een stapje dichterbij kwam. Maar klonen kan van groot belang zijn om ongeneeslijke ziektes te bestrijden. Op basis van het boek 'Uitverkoren voor het leven' van Rabbijn Evers kijken we naar de Joodse visie op klonen.

Het verleggen van grenzen

Klonen is een vorm van grensverleggende wetenschap. Het roept vele angsten op bij mensen. Zo zou men bijvoorbeeld in mensapen wat intelligentie kunnen aanbrengen zodat er velen gekloond kunnen worden om zo voor de mens het vuile werk op te knappen. Om dergelijke misstanden te voorkomen zijn wettelijke waarborgen nodig.

Voor- en nadelen van klonen

• voordelen: dode cellen vervangen door klooncellen. Hiervoor is alleen weefsel nodig. Ziektes als Alzheimer en Parkinson zouden dan genezen kunnen worden. Met het klonen van mensen kunnen organen aan elkaar gedoneerd worden.
• nadelen: het bestellen van superbaby's. Individuele eigenschappen verdwijnen waardoor eerbied voor menselijke waardigheid minder wordt. De mens wordt zo een instrument in plaats van een doel. Er kunnen grote psychologische gevolgen komen, zoals kinderen die buiten een gezin zonder liefde opgroeien.

Mens moet wereld beheersen

De Tora gebiedt dat de mens de wereld beheerst (Genesis 1:28). Maar er zijn wel beperkingen zoals het kruisen van dieren en planten. Ook mogen Joden geen melk en vlees mengen. Er is speciale toestemming nodig voor bepaalde vormen van ingrijpen bij de mens.

Jodendom kent geen astrobiologische determinisme

Hoewel intelligentie genetisch is bepaald kan de mens zelf bepalen dit wel of niet aan te wenden. Ook bepaalt God niet van tevoren of iemand goede of slechte daden verricht.

Kennis mag niet worden achtergehouden

Het Jodendom is van mening dat kennis om mensen te genezen niet mag worden achtergehouden. Dit geldt ook voor klonen. Wel hebben Joodse wijzen voorwaarden gesteld voor het klonen: geen duidelijk halachisch gebod; geen onwenselijk gevolg (bijvoorbeeld bepalen van geslacht zodat er een mannen overschot zou kunnen ontstaan); mensheid moet voordeel hebben (dus geen laboratorium product worden).

Kilajiem: verbod mengen van soorten

Het verbod soorten te mengen (Leviticus 19:19) geldt alleen in Israël en geldt alleen voor planten die geschikt zijn voor menselijke consumptie. Het gebod kan niet uitgebreid worden naar andere zaken. Klonen mag dus.

De mens is Gods partner

De Schepping is onvolmaakt geschapen om de mens de gelegenheid te bieden deze te vervolmaken als partner van God. Klonen verandert de Schepping niet. Klonen vindt plaats op microscopisch niveau en is daarom geoorloofd. Klonen behoort ook niet tot kisjoef (zwarte magie) en is dus geoorloofd. Genezing is geen zwarte magie.

Een kloon heeft niet de status van een golem

Een golem is geen mens. Een kloon heeft wel de status van een mens (menselijke genetica).

Herleving der doden

Volgens de Talmoed blijft van ieder begraven mens een aantal cellen over. Via kloontechnieken kan van één cel weer een mens gemaakt worden. Dit komt wel heel dicht bij de gedachte van de profeet Ezechiël dat alle doden weer uit hun graf zullen herrijzen.

Voortplanting

Joodse geleerden zijn het niet eens of klonen beschouwd moet worden als voortplanting. De mitswa om zich voort te planten kan volgens sommigen alleen op natuurlijke wijze gebeuren. Deze plicht geldt alleen voor vaders. De vraag is of dit via geslachtscellen moet gebeuren of ook via donatie van genetisch materiaal kan.

Lees verder

• Joods medische ethiek: invriezen mensen/Herleving der Doden
• Joods medische ethiek: stamceltherapie en onderzoek embryo's
• Joods medische ethiek: menselijke waardigheid
• Joods medische ethiek: designer baby – tekentafelbaby