Groeipijn: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose

Groeipijn bij kinderen komt vaak voor. Groeipijn is een lastige en vervelende klacht en kan voorkomen bij kinderen vanaf ongeveer drie, vier jaar. Ongeveer dertig procent van de kinderen tussen de 2 en 13 jaar heeft er in meer of mindere mate last van, meisjes vaker dan jongens waarbij niet duidelijk is hoe dit komt. Groeipijn doet zich meestal voor in twee periodes in het leven. In de eerste plaats bij kinderen tussen ongeveer 3 en 5 jaar oud (peuters), dan later bij kinderen van 8 tot en met 12 jaar. Groeipijn is een pijnlijke, tot op heden onverklaarde kwaal, zonder aantoonbare afwijkingen. Er is een intermitterend verloop. Soms heeft een kind enkele nachten achtereen groeipijn en daarna weer weken niet. Groeipijn is geheel ongevaarlijk en verdwijnt na één tot twee jaar vanzelf. Wrijven van de pijnlijke spieren en strekoefeningen kunnen de pijn verzachten.

• Wat is groeipijn?
• Bij wie komt groeipijn voor?
• Symptomen van groeipijn
• Oorzaak van groeipijn
• Groeipijn heeft niets te maken met de groei
• Wat veroorzaakt pijn bij groeipijn?
• Wanneer contact opnemen met de huisarts?
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van groeipijn bij een kind
• Maatregelen
• Oefeningen en activiteiten om de pijn te verzachten
• Zelfzorg
• Prognose

Wat is groeipijn?

Groeipijnen kunnen voorkomen bij kinderen vanaf ongeveer drie jaar. Wanneer een kind klaagt over diepe pijn in beide benen, spreekt men van groeipijn. Het treedt vooral op aan het einde van de dag en 's nachts. Overdag heeft het kind er vaak geen last van.

Bij wie komt groeipijn voor?

Het blijkt dat ongeveer 30% van de kinderen last heeft van groeipijnen, meestal in de leeftijd van 4 tot 10 jaar. Er zijn meer meisjes dan jongens met groeipijn. Deze pijn kan bestaan uit pijn in beide benen, meestal rond de knieën, kuiten, scheen- of dijbenen. De pijn is soms zo erg, dat het kind gillend van de pijn wakker kan worden.

Symptomen van groeipijn

De pijn komt vaak in aanvallen die ongeveer een kwartier duren. Het kind ervaart diep in het been scherpe pijnscheuten en soms ook in de armen. Dit duurt meestal 10 tot 15 minuten. Groeipijn kan gepaard gaan met hoofdpijn, buikpijn, huilbuien of vermoeidheid. Groeipijnen zijn onschuldig en verdwijnen vanzelf.

Oorzaak van groeipijn

Groeipijn heeft niets te maken met de groei

Er wordt wel gezegd dat tijdens de groeispurts er grote rek van spieren en pezen bij hun aanhechting aan de botten ontstaat, doordat botten sneller groeien dan spieren. Deze rek geeft dan aanleiding tot pijnklachten. Toch hebben groeipijnen waarschijnlijk niets te maken met fysiek groeien. Enkele argumenten die anno 2024 hiervoor worden aangedragen zijn:

• groeipijnen zijn juist meestal niet gelokaliseerd ter plaatse van de groeischijven;
• hoewel de klacht tijdens de groeiperiode wordt geuit, treden ze niet specifiek op tijdens de groeispurt.¹

Wat veroorzaakt pijn bij groeipijn?

Vermoed wordt dat de beenspieren van het kind met groeipijn enigszins opzwellen, waardoor het vlies dat er omheen ligt onder spanning komt te staan. Dit zou de pijn veroorzaken. Groeipijn kan verergeren als het kind de hele dag actief is geweest. Waarschijnlijk speelt er ook psychische factoren een rol. Er aanwijzingen dat de pijndrempel bij de betreffende kinderen lager is.² Tevens schijnen levendige en onrustige kinderen vaker aan groeipijn te lijden.

Wanneer contact opnemen met de huisarts?

Bij het nemen van de beslissing om je huisarts te bellen, is het belangrijk om te onthouden dat groeipijn bijna altijd voelbaar is in beide benen. Pijn die zich slechts in één been bevindt, kan een teken zijn van een ernstiger toestandsbeeld. Neem in dat geval contact op met je huiddokter. Het is ook belangrijk om te onthouden dat groeipijn van invloed is op spieren en niet op gewrichten. En groeipijn veroorzaakt geen koorts en het kind gaat er niet door hinken of mank lopen.

Neem contact op met je huisarts als pijn aan de benen optreedt met de volgende symptomen (welke geen symptomen zijn van groeipijn):

• letsel, zoals een val
• koorts
• verlies van eetlust
• mank lopen of moeilijk lopen
• huiduitslag
• rode, warme, pijnlijke, gezwollen gewrichten
• vermoeidheid
• zwakte
• algehele malaise
• gewichtsverlies

Onderzoek en diagnose

Groeipijn is geheel ongevaarlijk en verdwijnen na één tot twee jaar vanzelf. Wel is het verstandig om bij aanhoudende pijn in de armen of benen van het kind de huisarts te raadplegen, zodat andere oorzaken uitgesloten kunnen worden. De huisarts zal onderzoeken of het ook echt om groeipijn gaat. Differentiaal-diagnostisch komt een aantal ziektebeelden in aanmerking, zoals het benigne hypermobiliteitssyndroom. Bij deze goedaardige aandoening kan een kind ook pijn in de benen krijgen, welke ook op het einde van de dag optreden. Deze pijn is echter gelokaliseerd in de gewrichten en verstoort de slaap niet.

Een arts kan gewoonlijk groeipijn diagnosticeren door het kind te onderzoeken en vragen te stellen over zijn of haar medische voorgeschiedenis en symptomen. Als het kind last heeft van groeipijn, dan ziet de arts tijdens het lichamelijk onderzoek niets abnormaals. Bloedonderzoek en röntgenfoto's zijn in dit geval meestal niet nodig.

Behandeling van groeipijn bij een kind

Maatregelen

Als een kind erg veel last heeft van groeipijn, dan kan men een aantal maatregelen nemen:

• Een eenvoudige pijnstiller toedienen (paracetamol).
• Een lichte massage geven (wrijven van de pijnlijke spieren kunnen de pijn verzachten).
• Spierstrekoefeningen uitvoeren (deze oefeningen zorgen voor een betere bloeddoorstroming in de spieren en dit kan de pijn verzachten).

Oefeningen en activiteiten om de pijn te verzachten

kunnen bepaalde oefeningen en activiteiten helpen om de pijn te verlichten. Hier zijn enkele mogelijke oefeningen die je kunt proberen:

• Rekoefeningen: Eenvoudige rekoefeningen kunnen de spieren en gewrichten helpen ontspannen. Bij groeipijn richten we ons meestal op de benen en voeten. Een eenvoudige rekoefening voor de kuitspieren is om met gestrekte benen tegen een muur te staan, je handen op schouderhoogte tegen de muur te plaatsen en je voeten naar voren te duwen. Houd deze positie enkele seconden vast en herhaal dit een paar keer.
• Fietsen: Fietsen is een geweldige activiteit om de spieren in de benen te versterken en de gewrichten soepel te houden. Laat je kind regelmatig fietsen om de bloedcirculatie te bevorderen en groeipijn te verminderen.
• Zwemmen: Zwemmen is een andere effectieve oefening voor kinderen met groeipijn. Het water zorgt voor gewichtloosheid en vermindert de druk op de gewrichten. Bovendien helpt zwemmen bij het versterken van de spieren en verbetert het de flexibiliteit.
• Massage: Een zachte massage van de benen kan helpen om de bloedcirculatie te verbeteren en de spieren te ontspannen. Gebruik een beetje massageolie en wrijf zachtjes over de benen in opwaartse bewegingen.

Zelfzorg

10 tips om toe te passen al sje kind last heeft van groeipijn:
Warmtebehandeling: Breng een warm kompres of een warmwaterkruik aan op het pijnlijke gebied om de spieren te ontspannen en de pijn te verminderen.

• Rust: Zorg ervoor dat je kind voldoende rust krijgt. Vermijd te veel fysieke activiteiten die de pijn kunnen verergeren.
• Juiste schoenen: Zorg ervoor dat je kind comfortabele schoenen draagt die goed passen. Goede ondersteuning kan helpen om de spanning op de voeten en benen te verminderen.
• Masseren met essentiële oliën: Probeer een ontspannende massage uit te voeren met essentiële oliën zoals lavendel of kamille. Deze oliën kunnen helpen bij het ontspannen van de spieren en het verlichten van de pijn.
• Vermijd zware belasting: Moedig je kind aan om activiteiten met zware impact, zoals springen of rennen op harde oppervlakken, te vermijden, omdat dit de pijn kan verergeren.
• Warm bad: Laat je kind genieten van een warm bad voordat hij of zij naar bed gaat. Het warme water kan helpen bij het ontspannen van de spieren en het verminderen van de pijn.
• Voeding: Zorg voor een gezond en gevarieerd dieet voor je kind, inclusief voldoende calcium en Vitamine D, die belangrijk zijn voor gezonde botten en spieren.
• Vrij verkrijgbare pijnstillers: Als de pijn aanhoudt, kun je vrij verkrijgbare pijnstillers zoals ibuprofen of paracetamol gebruiken, volgens de juiste dosering voor kinderen en na overleg met een arts.
• Voldoende slaap: Zorg ervoor dat je kind voldoende slaapt, omdat slaapgebrek de pijn kan verergeren. Creëer een rustgevende slaapomgeving en stel een regelmatig slaapschema in.
• Positieve ondersteuning: Bied je kind positieve ondersteuning en begrip tijdens de periodes van groeipijn. Dit kan helpen om de pijn beter te verdragen en een positieve mindset te behouden.

Prognose

Groeipijn wordt niet geassocieerd met andere ernstige ziekten en verdwijnt meestal in de late kindertijd. Normaal gesproken worden episoden van groeipijn minder ernstig en neemt de frequentie ervan af in de loop van de tijd. Veel kinderen groeien er binnen twee jaar overheen. Frequente episoden kunnen een substantieel effect hebben op het leven van het kind.

Noten:

1. Dr. J.A.H. Eekhof, dr. A. Knuistingh Neven, dr. W. Opstelten: Kleine kwalen bij kinderen. Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen, tweede druk 2009, p.223,
2. Philip J Hashkes, Orit Friedland, Lutfi Jaber, Herman A Cohen, Baruch Wolach, Yosef Uziel: Decreased pain threshold in children with growing pains. J Rheumatol 2004;31:610-3.

Lees verder

• Braken (overgeven): oorzaken van braken en misselijkheid
• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid