De cirkel van stress, trauma en verslaving

De cirkel van stress, trauma en verslaving Alle verslavende middelen zijn psychische of emotionele pijnstillers. Het lijden aan fysieke en emotionele pijn wordt in hetzelfde deel van de hersenen ervaren. Ook emotionele pijn wordt in hetzelfde deel van de hersenen verwerkt als bijvoorbeeld fysieke pijn als gevolg van een verwonding met een mes. Verslaving begint met pijn en eindigt met pijn. Gebruik van verdovende middelen heeft als doel om de pijn te verzachten. Maar elke verslaving zorgt voor meer stress en in het ergste geval een trauma. Daarmee komt men in de cirkel van stress, trauma en verslaving. Om hieruit te komen is professionele hulp nodig.

Stress of trauma

De oorzaak of het gevolg van verslaving is meestal lastig vast te stellen. Misschien is het zelfs wel niet eens vast te stellen. Toch zijn er een aantal zaken die een verslaving in de hand werken en in stand houden. Stress of trauma zijn vaak wel een onderdeel in de schakel die tot verslaving leidt. Het kan ook zijn dat iemand genetische aanleg voor verslaving heeft, dan komt alcoholisme bijvoorbeeld veel in de familie voor. Maar de sociale context heeft de grootste invloed. Door een trauma kan iemand naar verdovende middelen grijpen. Andersom komt ook voor; door het gebruik van verdovende middelen kan iemand een trauma oplopen. Dit noemen we de cirkel van stress en verslaving.

Rudimentair geheugen en het limbische systeem

Niemand wordt perfect geboren. De wetenschapper Wolinsky is van mening dat we allemaal geboren worden met een gevoel van angst en onzekerheid. Dat zou komen doordat we plotseling vanuit de baarmoeder in de echte wereld terecht komen. In de baarmoeder en nog een korte periode erbuiten, hebben we nog geen kennis van taal. Wel is er sprake van gevoelens en die worden opgeslagen in het Limbische systeem. Het 'rudimentair' geheugen is een functie die tot dan van groot belang is maar wordt later 'uitgeschakeld' omdat we het niet meer nodig hebben. De gevoelens die we in die tijd hebben ervaren blijven echter 'sluimerend' actief. Wanneer we in een stress situatie terecht komen of trauma ervaren wordt de rudimentaire functie weer actief. We ervaren weer angst en die neemt de leiding over ons functioneren. Deze manier van handelen is echter een misleidende manoeuvre van ons brein. We kunnen op dat moment niet meer onderscheid maken tussen onware feiten of gevoelens en de realiteit. Ons brein concludeert dat er geen vaardigheden 'in huis' zijn om met de stress om te gaan. Eenmaal in aanraking gekomen met opwekkende of verdovende middelen krijgt het brein een schijnvaardigheid erbij die ons leven gaat beheersen omdat het direct effect heeft. Dat directe effect waar we waarschijnlijk lange tijd naar op zoek waren wordt ervaren als een aangename ervaring.

Gebrek aan cognitieve vaardigheden

Verslaving kan het gevolg zijn van gebrek aan vaardigheden om met pijn, trauma of stress om te gaan. Het is geen schande om te constateren dat je bepaalde vaardigheden niet hebt verworven. Vooral jongeren in de puberteit kunnen een behoorlijk aantal vaardigheden missen. Daarin liggen kansen om jongeren weerbaar te maken tegen stress en trauma's en dus verslaving proberen te voorkomen.

Triggers voor, emotie en stress

De behoefte of zucht naar mentale verdoving ontstaat meestal in de sociale context door 'triggers'. Triggers zijn omstandigheden of objecten waardoor de behoefte naar verdoving ontstaat. Het kan een bepaalde geur zijn, een geluid, een ruzie, of teleurstelling. Iemand die verslaafd is zal alle redenen aanwenden om zijn negatieve gedrag goed te praten. Behandeling van verslaving buiten de eigen context kan goed zijn. Maar de nadruk ligt op de behandeling in de eigen context. Daar moet de persoon leren omgaan met de triggers die zijn negatieve gedrag veroorzaken. Door het ontbreken van de cognitieve vaardigheden geeft men eerder toe aan de zucht om de stress of trauma te verdoven. De behandeling zal dus voor een groot deel bestaan uit cognitieve gedragstherapie.

De cirkel van verslaving

Wanneer iemand afhankelijk is geworden van een verdovend middel vragen we ons meestal af waarom iemand verslaafd is. Maar eigenlijk moeten we de vraag stellen; waarom is er de pijn? Of het nu gaat om porno kijken, internet, relatie's, winkelen, gokken, drugs, alcohol of werk. Wanneer het gedrag of gebruik excessief en problematisch voorkomt, hebben ze allemaal de bedoeling om de stress of de pijn te ontvluchten. Men is terecht gekomen in de 'circle of addiction'. Wanneer men in die cirkel terecht is gekomen wordt men blootgesteld aan structurele destructieve psychische uitputting. Ten diepste gaat het om emotionele

Waarom zou iemand niet zichzelf willen zijn?

De vraag is of we wel weten wie we zelf zijn. Door invloed van emotionele stress zijn we onze identiteit kwijt. Oorzaak van verslaving is in de meeste gevallen niet genetisch bepaald of het gevolg van foute keuzes op de verkeerde plaats, maar het is bijna altijd pijn. Je kiest drugs of drank omdat je weet dat het je pijn verzacht. Even niet over je pijn nadenken.

Vluchten van pijn creëert meer pijn

Hoe kun je omgaan met pijn? Door gevoel van medelijden, presentie en empathie. Praten over de pijn zonder ervoor te vluchten.
We leven in een maatschappij waar het altijd gaat om directe opluchting, snelle tevredenheid, afleiding en ontspanning. Dat lukt niet zonder eerst de 'kwaal' aan te pakken. Daarbij maakt het niet uit om welk middel het gaat. Of dat nu alcohol, cocaïne, werken, gamen, shoppen of eten is. Het middel is slechts een vorm van coping, omgaan met de stress of trauma. Niet over je pijn of verdriet durven praten creëert ook weer stress. Op die manier blijft men in een cirkel vast zitten waarin je 'gevangen' blijft en nooit echte vrijheid zal ervaren. Het wegvluchten van de pijn brengt je in situaties waarin je met je onverwerkte stress of trauma niet goed kunt functioneren. Het is net als wanneer je met schulden een nieuwe lening aangat. Het is uiteindelijk niet meer mogelijk om aan alle verplichtingen te voldoen.

Prestatiedruk

De westerse cultuur is economisch, psychisch en sociaal niet gebaseerd om mensen te supporten zichzelf te zijn. De invloed van een cultuur of traditie mag niet onderschat worden. Men groeit op met bepaalde gewoonten en wetten. Daardoor ontstaat het gevaar dat je niet je eigen identiteit kunt ontdekken. Je verdwijnt in de massa. De economie stelt hoge prestaties voorop. De maatschappij om ons heen stelt hoge verwachtingen. Als we daar te lang aan bloot gesteld worden zoeken we tussendoor naar een snelle uitvlucht. Die mogelijkheid is volop aanwezig en wordt op allerlei manieren mogelijk gemaakt. Overal is alcohol verkrijgbaar en online shoppen is simpel. Dat is geen verwijt naar de producten op zich maar wel een conclusie dat er nog meer aan goede preventie gedaan moet worden.

Therapie en preventie voor verslaving

Het is de uitdaging om in de preventie en voorlichting manieren te vinden om stress en trauma te voorkomen. Dat lukt niet altijd maar het gaat er dan ook meer om hoe je ermee om kunt gaan. De preventie moet erop gericht zijn op het aanleren van sociale en cognitieve vaardigheden. De therapie moet erop gericht zijn om te praten over de pijn. Pijn, verdriet en rouw zijn thema's in het leven die iedereen overkomt. Daar is preventief gezien niets tegen te doen. Maar het is wel een uitdaging om vaardigheden aan te leren of beschikbaar te hebben wanneer een thema zich aandient in iemands leven.

Bewustwording

Bewustwording is een belangrijk innerlijk proces waardoor mensen weer eigen keuzes kunnen maken. Die keuzes zijn voor iedereen anders en persoonlijk. Maar bewustwording is nodig om te ontdekken welke zaken de pijn of het trauma veroorzaken. Vervolgens kan men een inventarisatie maken welke patronen het overmatige middelengebruik veroorzaken.

Anti-lijst

Nadat men de inventarisatie heeft gemaakt van de negatieve zaken maakt men een inventarisatie van de positieve zaken. Welke dingen geven energie, maken blij, geven rust etc. Er zijn genoeg mogelijkheden die kunnen 'concurreren' tegen de negatieve zaken. Het is niet altijd eenvoudig en het is geen wet van Meden en Perzen. Maar bewustwording dat rust veel impulsieve acties en stress kan wegnemen is de belangrijkste fase in dit proces. Soms is het nodig om hiervoor uit je 'comfort zone' te stappen. Er zijn voorbeelden van programma's in de natuur, kloosters, bergwandelingen etc. Soms lijkt de aanpak eenvoudig maar de stap ernaar toe is vaak zwaar. De angst om dingen los te laten, geen tijd of een kwestie van geld zijn vaak het probleem om deze stap mogelijk te maken.

Zelfhulpboeken

Er zijn zelfhulpboeken die bijvoorbeeld kunnen helpen bij het bewustwording van zaken die aangepakt moeten worden. Het is daarbij wel belangrijk dat het daarmee niet altijd opgelost is. Bij ernstige problematiek is het wel belangrijk om professionele hulp in te schakelen. Ook met het oog op het feit dat mensen sociale behoefte hebben. In een boek zijn daar immers beperkingen aan.

Belangrijke ander

In de preventieve fase is het belangrijk om iemand te hebben die je kunt vertrouwen. In de fase van stress of trauma is dat ook zo. Het kan echt het verschil maken wanneer iemand voor jou de wissel kan trekken of even tijdelijk de regie in jouw leven kan nemen, ook al is dat iemand die je niet kent. Het kan bijvoorbeeld iemand van de overheid zijn die bewogen raakt over mensen in erbarmelijke situaties. Juist op die momenten kan de wissel omgaan waardoor iemand de route naar zelfredzaamheid kan bewandelen.

Persoonlijk leiderschap en coach

In de meeste gevallen is het moeilijk om zelf uit de 'cirkel' te stappen. Er is dan bewustwording nog die kan helpen om zaken in kaart te brengen die voor de stress zorgen. Wanneer de zaken in kaart zijn gebracht kan er in een bepaalde volgorde van belangrijkheid de stappen gezet worden die nodig zijn om de factoren aan te pakken die voor de stress zorgen. Alleen op die manier kan het 'controleverlies' op een verslavend middel aangepakt worden door de leiding erover te nemen. Het is niet zo dat de verslaving dan over is. Er blijven altijd 'zwakke plekken' op de loer liggen. Persoonlijk leiderschap is een vorm van 'zelfhulp'. Het is wel belangrijk dat hiervoor contact wordt gezocht met een coach.

Lessen uit de bijbel

In de bijbel staan ook verschillende voorbeelden waarin mensen met stress en trauma te maken krijgen. De lessen die we uit de bijbel kunnen leren heeft God in de Tien Geboden samengevat. De Tien Geboden zijn als het ware een beschermingsmaatregel voor de mensen. Spijtig genoeg zijn mensen geneigd om zich niet die wetten op te laten laten leggen en ervaren het als beperking van vrijheid. maar wanneer de wetten overtreden worden begeeft men zich in 'drijfzand'. Sommige wetten hebben gevolgen voor het nageslacht wat zelfs tien generaties kan duren. De wetten zijn dus in eerste instantie bedoeld om volwassenen bewust te maken welke gevolgen eraan kleven. Wanneer bijvoorbeeld iemand in een gemeenschap zondigt haalt hij niet alleen de schuld en schaamte over zijn of haar kinderen heen maar ook over dat van de gemeenschap.
© 2016 - 2024 Hessel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Afkickkliniek voor verstandelijk gehandicaptenAfkickkliniek voor verstandelijk gehandicaptenVerstandelijk gehandicapten vormen een groep die in de verslavingszorg weinig tot geen aandacht krijgen terwijl verslavi…
De posttraumatische stress-stoornisDe posttraumatische stress-stoornisVrijwel ieder mens maakt ooit in zijn leven een ingrijpende gebeurtenis mee. Hoewel deze gebeurtenissen ernstige impact…
Posttraumatische stress stoornis (PTSS): onveilig voelenPosttraumatische stress stoornis (PTSS): onveilig voelenEen post traumatische stress stoornis / posttraumatisch stress syndroom kan ontstaan na het meemaken van een trauma. Tra…

Olivier Ameisen: het einde van zijn alcoholverslavingOlivier Ameisen: het einde van zijn alcoholverslavingOlivier Ameisen (1953) was een bekende Franse cardioloog die aan alcohol verslaafd raakte. Hij bezocht daarvoor klinieke…
Smartphoneverslaving en wat je eraan kunt doenSmartphoneverslaving en wat je eraan kunt doenDe smartphone lijkt wel een magisch apparaat te zijn. Een apparaatje klein genoeg om in je broekzak te passen, terwijl h…
Hessel (256 artikelen)
Laatste update: 06-02-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Verslaving
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.